TIMOFIEJUK: „Special Exits”, czyli o problemach schyłku życia w komiksie Joyce Farmer

Paweł Timofiejuk

„Special Exits”, czyli o problemach schyłku życia w komiksie Joyce Farmer

Joyce Farmer jest praktycznie nieznana w szerokim komiksowym świecie. Ktoś może kojarzyć jej nazwisko z feministycznym ruchem w komiksie undergroundowym lat 70. XX wieku i z jej krótkich, tworzonych od tego czasu form komiksowych. Jednak ta urodzona w 1938 roku koleżanka Crumba czekała na swój debiut książkowy ponad 70 lat. Debiut interesujący, bo poruszający kolejny temat tabu we współczesnej kulturze.

Nie jest nim jednak śmierć, z którą przychodzi zmierzyć się bohaterom książki. Takie motywy możemy znaleźć już przecież i w „Fun Home” Bechdel i w „Mausie” Spiegelmana, które mierzą się ze światem wspomnień o rodzicach. W tym wypadku starzejąca się autorka porusza kwestię funkcjonowania w społeczeństwie ludzi starych i ich powolnego przygotowania się do śmierci. Mimo że w powieści graficznej użyła fikcyjnych imion postaci, w rzeczywistości był to zabieg mający na celu depersonalizację własnych wspomnień i zapewne pozwalający na większą swobodę w konstruowaniu akcji. To odniesienie do fikcyjności pozwala też na swobodniejsze obcowanie z wydarzeniami minionych lat i większą otwartość w opowiadaniu wspomnień, które mogą rodzić ból. Nie mają z tym problemu ludzie starsi, którzy podobnymi wspomnieniami jak Joyce wymieniają się na co dzień. Gorzej jest z młodymi, którzy ze wstydem tłumią w sobie tego typu wspomnienia o starości i umieraniu własnych dziadków i rodziców. Ujawnia to problem ageizmu we współczesnym społeczeństwie.

Farmer nie boi się wyjść tabu naprzeciw i w „Special Exits” mierzy się z codziennymi problemami życia swoich prawie dziewięćdziesięcioletnich rodziców. Komiks opowiada o parze starców, którzy wiodą swoje spokojnie i pełne starych przyzwyczajeń życie na przedmieściach Los Angeles. Zarazem jest to opowieść o ich córce, która obserwuje ich powolne niedołężnienie i umieranie. Jakże to inne niż utrwalony przez media obraz amerykańskich dziadków, którzy istnieją tylko jako odwiedzający od święta dzieci i wnuki staruszkowie, będący na wiecznych wakacjach. Czasem zobaczymy też ich w domach opieki, ale nigdy w pobliżu rodziny, której mogliby sprawiać kłopoty i naruszyć obraz pełnego sukcesu amerykańskiego snu. Tu mamy drapieżnie wyłożoną kawę na ławę – rzeczywistość taka jaka jest. Przypomnienie o tym, co wszystkich nas czeka, jeśli tylko mamy serce.

Nie jest to może dzieło wybitne graficznie, ale jak w przypadku innych powieści tego gatunku, bardziej liczy się tu pełen przekaz dzieła, nie zaś sama grafika. A obraz całości, który wyłania się po lekturze utrwala przekonanie, że mamy tu do czynienia z dziełem skończonym, w którym żadna kreska nie zawadza, a wszystkie słowa są na swoich miejscach.

Komiks:

Joyce Farmer, „Special Exits”, Fantagraphics Books, Seattle 2010.

* Paweł Timofiejuk, politolog i wydawca komiksów.

„Kultura Liberalna” nr 126 (23/2011) z 7 czerwca 2011 r.

Skoro tu jesteś...

...mamy do Ciebie małą prośbę. Żyjemy w dobie poważnych zagrożeń dla pluralizmu polskich mediów. W Kulturze Liberalnej jesteśmy przekonani, że każdy zasługuje na bezpłatny dostęp do najwyższej jakości dziennikarstwa

Każdy i każda z nas ma prawo do dobrych mediów. Warto na nie wydać nawet drobną kwotę. Nawet jeśli przeznaczysz na naszą działalność 10 złotych miesięcznie, to jeśli podobnie zrobią inni, wspólnie zapewnimy działanie portalowi, który broni wolności, praworządności i różnorodności.

Prosimy Cię, abyś tworzył lub tworzyła Kulturę Liberalną z nami. Dołącz do grona naszych Darczyńców!

Wesprzyj Kulturę Liberalną