W styczniu minie blisko pół wieku od ogłoszenia Karty 77, inicjatywy na rzecz praw człowieka w komunistycznej Czechosłowacji. Jednym z jej sygnatariuszy był Jan Patočka – filozof i świadek dwudziestowiecznych katastrof, którego warto odkryć na nowo.
Czy film o uwikłaniu czechosłowackiego kleru we współpracę z bezpieką może wywołać wstrząs porównywalny ze słynnym „Spotlight”?
Pierwszy fabularny film o najbardziej znanym i cenionym za granicą czeskim dysydencie miał być w zamyśle reżysera rodzajem hołdu dla zmarłego w grudniu przed dziewięcioma laty prezydenta. Zdaniem niektórych odniósł przeciwny skutek.
We wrześniu 1938 roku w wyniku konferencji w Monachium z Czechosłowacji został kadłub, który miał nie przetrwać nawet roku. Piotr M. Majewski opisuje kulisy tego spektaklu jednocześnie rzetelnie i z wyczuciem suspensu – i sprawia, że tę tragedię przeżywa się wraz z jej ofiarami.
Od 1914 roku ciała imperialnych potęg coraz szybciej zaczęła trawić gorączka unarodowienia, doprowadzając w końcu do ich zgonu. O tej i innych przemianach tamtego czasu Iza Mrzygłód dyskutuje z Maciejem Górnym, współautorem „Naszej wojny”.
Co Polacy wiedzą o praskiej wiośnie oraz interwencji wojsk Układu Warszawskiego, która czechosłowacki zryw stłumiła? Bardzo niewiele, a przecież dziś przypada 50. rocznica inwazji, w której brali udział także polscy żołnierze.
Czy da się opowiedzieć historię relacji dwóch krajów, naświetlając zapomniane fakty i prostując stereotypy tak, by samemu nie dać się im uwieść? Książka Michała Przeperskiego o czesko-polskich konfliktach granicznych pokazuje, jak wielkie i trudne to zadanie. Ta solidna i dobrze udokumentowana monografia pozostawia niedosyt, bo tytuł zapowiada dużo więcej, niż autor zamierzał czytelnikowi dać.
Nareszcie dostajemy do rąk polską biografię Václava Havla. Aleksander Kaczorowski doskonale unika pisania „na klęczkach” i przedstawia czeskiego dysydenta jako człowieka z krwi i kości. Jego Havel jest ludzki i interesujący, choć od połowy książki narrator zdaje się powoli tracić sympatię do swojego bohatera i… do niektórych wątków jego biografii.
„Jeszcze nie tak dawno większość polskiego społeczeństwa nie miała pojęcia nie tylko o urlopach, ale i o powszednim «czasie wolnym». Wstawano o świcie, kładziono się o zmierzchu, czas pomiędzy był pracą. Święto było świętowaniem. Siadano, oczywiście, na ławeczce przed domem, gadano – ale poczucia, że to czas wolny i w ten sposób wyodrębniony, nie było”, mówi historyk.
Dwudziestolecie upadku komunizmu, które świętowaliśmy pięć lat temu, obfitowało w imprezy, naukowe seminaria oraz ceremonie z udziałem głów państw i uczestników ówczesnych wydarzeń. Historycy, politolodzy i ci, którzy chętnie dzielili sie swoimi wspomnieniami z tamtych lat latali tu i tam – od Wilna po Vancouver.
Szanowni Państwo, w grudniowym numerze czeskiego dwumiesięcznika „Listy” ukazał się tekst członka redakcji „Kultury Liberalnej” Kacpra Szuleckiego „Hledání Evropy Ducha”. Jest to tłumaczenie rozszerzonej wersji recenzji książki Alexandry Leignel-Lavastine „Duchy Europy”, opublikowanej w sierpniowym numerze 239 naszego tygodnika (w dziale Czytając). „Listy” – dwumiesięcznik kultury i dialogu – są czeskim pismem o kilkudziesięcioletniej tradycji. Zostały […]
Jakub Krupa Anatomia banalnego zła. O „Gorejącym krzewie” Agnieszka Holland, robiąc nowy miniserial telewizyjny „Gorejący krzew”, stworzyła z Czechami i o Czechach opowieść, która wydaje się antytezą tego, co powszechnie znamy i uznajemy za czeskie. Zdumieni widzowie z tego kraju – a wraz z nimi niczego niespodziewający się Polacy – przecierali oczy, kiedy trudna historia […]
Magdalena M. Baran Dziury w pamięci Dwadzieścia lat temu, 1. stycznia 1993 roku, w dwóch stolicach korki od szampana wystrzeliły jakby radośniej niż gdziekolwiek indziej. Narody o których mowa latami czekały na potwierdzenie swej suwerenności, tożsamości. Czekały na rozdzielenie, możliwość stanowienia praw wedle woli własnego narodu, na rzeczy wielkie i te całkiem maleńkie, które rozpalały […]
W historii czechosłowackiej opozycji demokratycznej zakończyła się właśnie pewna epoka. 14 czerwca zmarł w Brnie Jaroslav Šabata, polityk Praskiej Wiosny, sygnatariusz, rzecznik i jeden z intelektualnych filarów Karty 77. Dla kilku generacji zaangażowanej czeskiej, morawskiej i słowackiej inteligencji – legenda i człowiek-instytucja. A także być może jeden z najbardziej niedocenionych środkowoeuropejskich intelektualistów.
Mario Václav Havel in memoriam * Mario, artysta plastyk, absolwent warszawskiej ASP. „Kultura Liberalna” nr 156 (1/2012) z 3 stycznia 2012 r.