Szanowni Państwo! Może to zabrzmieć jak herezja. Jednak patrząc historycznie, poczucie wspólnotowości jest dla liberalizmu czymś ważnym i potrzebnym. Współcześnie z liberalizmem często kojarzy się egoizm czy skrajny indywidualizm. Jeśli jednak zajrzeć do książek na temat historii tej tradycji politycznej, to łatwo zauważyć, że dla jej wczesnych propagatorów ideały hojności, zaangażowania obywatelskiego czy dobra wspólnego […]
„Jedną ze słabości współczesnej populistycznej prawicy jest brak spójnych idei leżących u podstaw ich światopoglądu. W przeciwieństwie do innych ruchów konserwatywnych, nie wyprodukowali oni żadnych ważnych myślicieli, którzy mogliby pomóc im zdefiniować, kim są i do czego dążą” – mówi Francis Fukuyama.
Słynny „Koniec historii” był ważny, ponieważ pomagał rozumieć ówczesny moment historyczny. W nowej książce Fukuyama pisze o zasadach klasycznego liberalizmu, ale nie wpisuje ich w szerszą opowieść, która ukazywałaby liberalizm jako aktualny albo konieczny w odniesieniu do dzisiejszych problemów.
Wszystkie ideały, o których pisał Fukuyama, mogą być wartościowe, nawet jeśli nie stoi za nimi walor konieczności. A zatem na czym polega w praktyce odrzucenie idei końca historii?
Prawicowe ruchy antyliberalne nie mają może wiele szacunku dla praw mniejszości czy dla trójpodziału władz, dają jednak ludziom poczucie wspólnoty. Coraz większa grupa liberalnych autorów przekonuje, że właśnie na tym polega problem liberałów.
Kosmopolityczna wyobraźnia Fukuyamy jest bezdomną i martwą wyobraźnią obywatela „stabilnych i ugruntowanych demokracji”, który znalazł się w niezwykłej sytuacji: nie jest zdolny wyobrazić sobie świata lepszego od liberalnej demokracji i kapitalizmu.
Pojęcie symetryzmu wydaje się właściwym określeniem naszej sceny publicznej – w końcu walka toczy się między dwiema partiami. Krokiem naprzód byłoby jej „urealnienie” przez wyłonienie się partii będącej przeciwwagą PO–PiS-u, najlepiej bliskiej lewicy.
Szanowni Państwo! Gdyby w naukach politycznych prowadzono plebiscyt na najczęściej krytykowanego autora, Francis Fukuyama z pewnością znalazłby się w czołówce listy. Kiedy w roku 1989 opublikował swój słynny „Koniec historii?” na łamach pisma „The National Interest”, liczba komentarzy, które wygenerował esej, przerosła najśmielsze oczekiwania. Teza mało wówczas znanego politologa – zgodnie z którą po kompromitacji […]
„Nie brakuje nam powodów do zmartwień. Lecz wciąż nie widzę systemu, który poradziłby sobie z wyzwaniami współczesności lepiej niż demokracja liberalna”, mówi światowej sławy amerykański politolog.
„Dominująca narracja po zakończeniu zimnej wojny mówiła, że każdy jest zwycięzcą. Żadne państwo czy społeczeństwo nie zostało pokonane – komunizm przegrał, ale został obalony przez rosyjskich obywateli. Teraz zaś znaleźliśmy się w dziwnym momencie, kiedy każdy czuje się jak przegrany”, mówi słynny bułgarski politolog.
Historia nie skończyła się na zimnej wojnie. Europa wróciła tylko do zwykłego stanu konfliktów i chaosu obranego w kostium „europejskiego projektu”. Fukuyama lokalne zwycięstwo wziął za globalne. Przesadził.
Fukuyama w latach 90. XX w. odnosił wrażenie, że jego rozważania lepiej są rozumiane w krajach postkomunistycznych niż na Zachodzie. To przeszłość. Jesteśmy bliżej realnego Zachodu niż kiedykolwiek po 1989 r. Wcześniej mieliśmy niemal tylko euroentuzjastów. Teraz importujemy eurosceptycyzm oraz rozmaite wersje opowieści o „Europie ojczyzn”.
Dziś z Fukuyamą nie zgadza się nawet on sam. Nie zmniejszy to jednak prawdopodobnie liczby cytowań jego najbardziej znanego dzieła: fałszywe proroctwa bywają bardziej pouczające od prawdziwych.
Skala samej zbrodni z 11 września nie była niczym nadzwyczajnym. To jej teatralność uczyniła z niej swoistą „broń masowego rażenia”. Największe szkody poniesiono w sferze symboli, gdzie pogrzebano liberalny optymizm lat 90.
Jan Tokarski Ameryka na podsłuchu W najnowszym numerze „The American Interest” Francis Fukuyama opisuje napięcia społeczne we współczesnej Ameryce, biorąc za punkt wyjścia… serial telewizyjny. Ale nie byle jaki. Chodzi bowiem o wyprodukowany przez telewizję HBO przed kilku laty „The Wire” (czyli „Podsłuch” – zgodnie z polską manierą tłumaczenia tytułów zagranicznych znany u nas pod […]