W starciu dwóch paradygmatów myślenia o III Rzeszy i Zagładzie – tego Jonathana Littella i tego Hannah Arendt – „Strefa interesów” staje po stronie drugiego. Co więcej: radykalizuje go.
Kiedy w 1979 roku George Steiner wydał powieść, której głównym bohaterem jest Hitler odnaleziony po wojnie w brazylijskiej dżungli – wybuchł skandal. Autora oskarżono o wybielanie niemieckich zbrodni i gloryfikowanie postaci Führera.
„Biały ptak” to powieść graficzna osadzona w uniwersum „Cudownego chłopaka”. R.J. Palacio za pomocą słów i obrazów kreśli historię przyjaźni, miłości i nienawiści w czasach Zagłady. Opowiedziana z perspektywy współczesnej, jest uniwersalnym przesłaniem dla młodego pokolenia.
Rafał Lemkin latami zabiegał o zmianę prawa i uznanie zbrodni ludobójstwa przez społeczność międzynarodową. W końcu ONZ przyjęła stosowną konwencję w 1948 roku, szybko jednak okazało się, że mocarstwa, nieustannie powtarzające hasło „Nigdy więcej!”, porzuciły dziecko Lemkina.
Philippe Sands w reportażowym stylu kreśli sylwetki prawniczych osobowości XX wieku – Rafała Lemkina i Hersza Lauterpachta oraz z pasją opowiada o procesie norymberskim, koncepcjach „ludobójstwa” i „zbrodni przeciwko ludzkości”. A wszystko z Lwowem w tle.
„Tym, co mnie przeraziło najbardziej podczas tego ostatniego miesiąca, a co trudno zrzucić na polityczną doraźność, była niebywała wręcz satysfakcja, jaka się ujawniła u ludzi, którzy nagle się dowiedzieli, że istniały judenraty i że dochodziło do żydowskiej kolaboracji. W Marcu też mówiono o żydowskiej kolaboracji, też podkreślano, że Żydzi są niewdzięcznikami. Teraz wydaje się, że taki dyskurs jest wszechobecny”, mówi Piotr Paziński, pisarz i eseista, redaktor naczelny „Midrasza”.
Od 2005 r. zjawisko gwałtownego wzrostu zainteresowania informacją, do której próbuje się ograniczyć dostęp, nosi miano „efektu Streisand”. Dziś moglibyśmy mówić także o „efekcie polskich obozów koncentracyjnych”.
Dlaczego Niemcy i Japończycy cieszą się powszechnym prestiżem, mimo nieporównywalnie gorszej przeszłości? Bo jej nie zaprzeczają i nie cenzurują. A byliby najgorszymi pariasami, gdyby to robili. Ustawodawcy wybrani w legalny sposób są w stanie popsuć Polsce reputację bardziej niż komunistyczni, podważyć jej status i przynależność do obozu państw demokratycznych, odizolować ją lub oddalić od najważniejszych sojuszników, a zwłaszcza Ameryki. Ta ustawa zaszkodzi wszystkim. Z oczywistym wyjątkiem Rosji.
Czy chce pan zostać prezydentem Warszawy? „Nie jest to marzenie mojego życia, bardziej odbieram to jako kolejną możliwość pomocy ludziom” – mówi Patryk Jaki.
Wojenna opowieść Rogalskiego swobodnie krąży wokół faktów i odrywa się od akademickiego rozumienia dziejów. Jednak cały urok filmowej wizji zabija wygładzenie narracji, w której zestawienie bohaterów polskiego i niemieckiego ociera się o pedanterię i przesadną poprawność historyczną.
Czy samobójstwo musi mieć sens? O tajemniczych i kontrowersyjnych okolicznościach śmierci Primo Leviego opowiada filozof Jan Tokarski.
Po „Idzie” powróciły pytania o sposób filmowego opowiadania o Holokauście. „Noc Walpurgi” nie stanowi jednak na nie odpowiedzi. W filmie Bortkiewicza refleksję na temat Zagłady zastępuje styl kampowego spektaklu.
Tocząca się obecnie debata na temat wielkoduszności wschodnich Europejczyków lub jej braku niewiele ma już wspólnego z rzeczywistością. Coraz bardziej przypomina teologiczny spór z chytrym moralnym podtekstem, ukazującym „zachodnie” miłosierdzie oraz „wschodni” egoizm.
Czy w Auschwitz, tym anus mundi, oprawca mógł wieść normalne życie? Odpowiedź, jaką znajdziemy w „Strefie interesów” – okrzykniętej przez krytykę najlepszą powieścią Amisa od dwóch dekad – idzie całkowicie w poprzek dotychczasowym sposobom myślenia o Zagładzie.
Publikując swój artykuł w niemieckiej prasie, Jan Tomasz Gross wysłał rodzaj „donosu na Polaków”. Jakby rozgrzeszał Niemców, mówiąc: „przecież obok żyją Polacy – równie zbrodniczy, a na dodatek swych zbrodni nie rozliczający”.