Szanowni Państwo! W ostatnich sześciu latach w sferze publicznej dominował konflikt o demokrację i praworządność. Jeśli jednak spojrzymy nieco głębiej w historię najnowszą, łatwo będzie zauważyć, że owe konflikty znalazły wiele pożywki w sporach historycznych ostatnich trzydziestu lat, które w gruncie rzeczy były sporami o polską tożsamość. Dotyczyły one tego, jaka powinna ona być, gdy […]
Warstwy wyższe dzielą się na prawicowe i lewicowe, na ludzi szlachetnych i ludzi podłych – i tak samo jest z ludem. Nie ma czegoś takiego jak Polak przeciętny, zwykły i uniwersalny.
Spór o Jedwabne, a potem o stosunek Polaków do Żydów w czasie Holocaustu jest najważniejszym sporem ze wszystkich, które mieliśmy w wolnej Polsce.
Od białych plam po komunie, przez Jedwabne, aż do ludowej historii polski – spory dotyczące przeszłości są niezmiennie gorące. Dlaczego? Czy polska tożsamość po wyjściu z niewoli nie może się odnaleźć? Czy jest tak krucha, że wobec trudnych tematów reaguje obronną agresją?
W najnowszym filmie Smarzowskiego odnajdziemy stałe wyznaczniki jego stylu, wściekłą energię i dobre wyczucie nastrojów społecznych. Czy jednak zawarta w nim analogia między Polską współczesną a brunatniejącą Polską lat trzydziestych ubiegłego wieku nie jest zbyt łatwa i łopatologicznie przedstawiana?
Od prawie trzech lat mamy do czynienia z głębokim upolitycznianiem historii, centralizacją przekazu i marginalizacją środowisk, które reprezentują inny pogląd niż partia rządząca. To pokazał atak na Muzeum II Wojny Światowej, w którym stworzyliśmy wystawę prezentującą zupełnie inną wizję i wrażliwość historyczną niż ta, która miała obowiązywać w Polsce Prawa i Sprawiedliwości.
Czy chce pan zostać prezydentem Warszawy? „Nie jest to marzenie mojego życia, bardziej odbieram to jako kolejną możliwość pomocy ludziom” – mówi Patryk Jaki.
„Od kilku lat jesteśmy świadkami sytuacji, w której na przykład minister edukacji nie jest w stanie przyznać otwarcie, kto zabił Żydów w Jedwabnem czy w Kielcach. W ten sposób państwo odcina się od polskich obywateli, którzy padli ofiarą zbrodni popełnionych przez innych polskich obywateli. A przecież te ofiary tak samo mają prawo do bycia pamiętanymi przez dzisiejsze państwo polskie jak na przykład oficerowie zamordowani w Katyniu”, mówi historyk.
„Trudno powiedzieć na przykład o Jedwabnem, że dokonała tego grupa «nieznanych sprawców». Z całą pewnością mordu dokonali Polacy. Wedle tej ustawy niebezpieczne staje się samo dyskutowanie o tego typu wydarzeniach”, mówi prof. Paweł Śpiewak, dyrektor ŻIH, komentując spór wokół nowelizacji ustawy o IPN.
Analiza dyskusji wywołanych przez Grossa odsłania całą paletę tematów zastępczych. Magdalena Nowicka-Franczak bada, o czym pisano i mówiono po ukazaniu się „Sąsiadów”, „Strachu” i „Złotych żniw”. Dowodzi, że opisane w tych książkach fakty rzadko stały w centrum debaty.
Obserwując odnowioną debatę medialno-polityczną na temat pogromów w Jedwabnem i Kielcach, trudno nie stwierdzić, że żyjemy w alternatywnej rzeczywistości. Pogromy Żydów ponownie stały się przedmiotem nie naukowej debaty, a przepychanek i wymiany opinii, często wywiedzionych jedynie z mocnego przeświadczenia, że „tak właśnie było” lub „nie mogło być inaczej”.
Osoby domagające się „wyjaśnienia” zbrodni w Jedwabnem zwykle kompletnie ignorują to, co już zostało wyjaśnione.
Szanowni Państwo, rok temu wielu Polakom wydawało się to zaledwie incydentem. W czasie telewizyjnej debaty prezydenckiej w maju 2015 r. Andrzej Duda zaatakował Bronisława Komorowskiego, ni stąd, ni zowąd używając… tematyki Jedwabnego. Wzbudziło to oburzenie części opinii publicznej, później zepchnięte zostało w cień przez dynamiczny rozwój wydarzeń politycznych. Dziś jednak powraca wspomnienie o obecnym prezydencie […]
Polityka historyczna na dłuższą metę nie może zadziałać. Z jednej strony państwo chce budować konsensus dotyczący historii, z drugiej – obserwujemy prawdziwą eksplozję lokalnych grup i organizacji, zajmujących się pamięcią zbiorową. Te dwie tendencje mogą wejść tylko w konflikt.
„Niech ludzie dowiedzą się, co działo się w tym kraju. Niech poznają własną historię”. Jeśli tego nie dopilnujemy, pozornie scementowana polska wspólnota zacznie rozchodzić się na wszystkie strony. Przeciw akcentowaniu wyłącznie jasnych stron polskiej historii przez PiS zdecydowanie protestuje autor „Sąsiadów”, Jan Tomasz Gross.