„Jeśli mówimy o śmierci, raku, pandemii i nie byłoby w tym ani odrobiny pogodnego dystansu, byłoby to po prostu nie do zniesienia. Nie lubię pisarzy w stu procentach poważnych, bo nie pokazują oni prawdziwej rzeczywistości”. O swoich powieściach, roli zwierząt i warsztacie pisarskim mówi „Kulturze Liberalnej” amerykańska pisarka Sigrid Nunez.
„Stoner” Johna Williamsa opowiada o człowieku, którego nie zżera ambicja ani nie dręczą go żadne miażdżące frustracje lub nieprzepracowane traumy. O człowieku usiłującym przejść przez życie z zachowaniem szacunku dla samego siebie, nie mającym potrzeby dominowania nad otoczeniem, podkreślania własnego jestestwa. Głównym zadaniem bohatera jest nie upaść na tej drodze. W tym obrazie ludzkiej kondycji jest coś, co chwyta za gardło.
Wiadomo, że McCarthy stronił od towarzystwa kolegów po piórze i wolał przestawać z naukowcami. W jego dwóch ostatnich powieściach widoczna jest wielka fascynacja matematyką i fizyką. Nie jest to jednak naiwny zachwyt. McCarthy pozostaje autorem opisującym mroczną stronę natury ludzkiej.
W dwóch poprzednich powieściach Yanagihary widoczne było coś nieoczywistego, co decydowało o ich wartości. W „Do raju” – olbrzymiej political fiction rozpiętej pomiędzy wiekami XIX a XXI – króluje instagramowa ckliwość i obsesja seksu. Autorka, zmuszając swoich homoseksualnych bohaterów do desperackiego poszukiwania miłości, czyni z nich postacie z opery mydlanej. To zaskakujący zabieg jak na pisarkę o tak dobrym warsztacie.
Carson McCullers zajmuje w konstelacji Southern Gothic ustaloną pozycję. Wraz z Flannery O’Connor tworzą swoistą diadę – były obie kobietami wyobcowanymi ze swoich środowisk, niezbyt się nadającymi do „normalnego” życia, od wczesnej młodości przejawiającymi talent literacki, mającymi spore problemy osobiste, zmarłymi względnie młodo po poważnych chorobach.
Mark Twain jest pisarzem wciąż aktualnym. Ale nie z powodu swoich opowieści o życiu na wielkiej rzece. Aktualność Twaina wynika głównie z jego humoresek, z setek drobnych utworów, w których zdiagnozował nowoczesną cywilizację znacznie trafniej niż niejeden myśliciel specjalizujący się w ciężkich traktatach.
Fabuła u Wallace’a jest głównie pretekstem do tego, aby mógł on w nieskrępowany sposób zalewać rzeczywistość słowami, którymi chce ją opisać. Zagadać ją, zapisać, zapisać siebie w niej. Zapisać się na śmierć, i to w taki sposób, żeby nie udzielić odpowiedzi na żadne z pytań, które się zadało. Jeśli literatura jest dzbanowatą instytucją mającą na celu mamienie naiwnych inteligentów wizją zrozumienia, DFW dokonał ostatecznego zdemaskowania tego dzbaństwa.
W unikalnym odautorskim wstępie do tomu swoich młodzieńczych opowiadań Pynchon stwierdza, że są to teksty słabe, niedopracowane i literacko marne. Co chciał przez to powiedzieć jeden z czołowych światowych prozaików, skoro są wśród nich takie, które zostały uznane za kanon amerykańskiego postmodernizmu?
„Kochanka Wittgensteina” jest powieścią. Jest to powieść bez fabuły, bez akcji, bez wydarzeń. Marksonowi udało się jednak coś niezwykłego – mimo głębokiej „nieliterackości” swojej książki stworzył w niej bohaterkę (jedyną osobę pozostałą na Ziemi) o wiele bardziej żywą i realną od większości szeleszczących papierem postaci zaludniających sensacyjną prozę.
W „Gniazdku dudków” Ashbery i Schuyler pokazują figę wszystkim poważnie nastawionym czytelnikom (oczekującym choćby śladowego napięcia fabularnego), badaczom (badającym sensy i znaczenia tekstu), krytykom (krytykującym je) oraz teoretykom literatury (teoretyzującym o nich). W taki sposób roztacza się dwuznaczny wdzięk ich utworów.
Wiele utworów literackich powstałych na pograniczu XX i XXI wieku wygląda dziś tak, jakby pochodziły z zamierzchłej epoki. To czas, kiedy nie było smartfonów, Donald Trump był telewizyjnym celebrytą, a nazwisko Marka Zuckerberga mówiło coś jedynie jego rodzinie. Jednak opowiadania Saundersa z tamtych lat nic nie straciły przez upływ czasu. Są pisane w stylu literackim, który można by nazwać „korkonceptyzmem”.
Emily Dickinson wolała wnikliwie obserwować rzeczywistość z bezpiecznego dystansu niż w niej aktywnie uczestniczyć. To jednak nie wystarczyłoby do uczynienia z niej pierwszej poetki amerykańskiej XIX stulecia. Trzeba było przynajmniej jeszcze jednego składnika – niepokoju.
Jeden z ostatnich tomów poetyckich Reznikoffa nosi tytuł „Holocaust” i składa się z autentycznych wypowiedzi sprawców Zagłady. Tom ten do dziś zbija z tropu, lecz może właśnie w nim ukryty jest klucz do zrozumienia twórczości Reznikoffa. Pod jego zadumanym, łagodnym spokojem tkwi lęk przed integralną potwornością tego świata.
Była ostentacyjnie katolicka, a jednak jako pisarka odrzucała wszelkie doktrynalne podpórki: „Kiedy katolicki powieściopisarz zamyka oczy i próbuje patrzeć oczami Kościoła, dorzuca kolejne źdźbło do sterty świątobliwej tandety, z której od jakże dawna słyniemy”.
Kiedy Europa dowiedziała się o istnieniu nosorożców? Jaki wpływ na sprawowanie rządów przez chińskich cesarzy miał wiatr? W niezwykłych, zapętlonych ze sobą esejach Eliot Weinberger przypomina o istnieniu rzeczy pierwszych – żywiołów natury, zwierząt, drzew, miłości i wreszcie – poezji.