0000398695
close
W walce o demokrację nie robimy sobie przerw! Przekaż 1,5% na Fundację Kultura Liberalna WSPIERAM
close
Kultura Liberalna solidarnie z Ukrainą

PRZEKAŻ
1,5%
PODATKU
close

W walce o demokrację

nie robimy sobie przerw!

Przekaż 1,5% na Fundację
Kultura Liberalna

Przekaż 1,5%
na Fundację Kultura Liberalna
forward
close

Szanowni Państwo,

czy można na ćwierćwiecze III RP spojrzeć z dystansem? Uważnie oddzielić ciemne strony transformacji od jasnych? Ocenić gorące polskie spory?

Jeśli czegoś zabrakło w dyskusji wokół 25. rocznicy wolnej Polski, to języka dojrzałego i nowoczesnego, pozwalającego opisać zmianę systemową z jej plusami oraz minusami, z refleksją nad rolą polskiej inteligencji. Nie jest bowiem łatwo wydostać się poza laurki, naiwną idealizację przeszłości czy mesjanistyczną martyrologię z przekonaniem o kolejnej „szlachetnie przegranej” walce.

Nasz kraj ma jednak szczęście do osób, które patrząc z zewnątrz, potrafią opisywać jej historię w sposób nierzadko bardziej przenikliwy, niż czynią to rodzimi autorzy. Z pewnością rzucają światło na nasze dzieje pod innym kątem. Lista nazwisk jest zaiste imponująca. Najczęściej powtarzane – takie jak Timothy Garton Ash, Norman Davies, Jan Tomasz Gross, David Ost, Alexandra Richie, Timothy Snyder, Pierre Buhler – bynajmniej jej nie wyczerpują.

Właśnie dlatego dziś zwracamy się z pytaniem o dorobek III RP do Marci Shore, historyczki idei, autorki głośnych i przetłumaczonych na wiele języków książek: w tym „Kawioru i popiołu” – opowiadającego o życiu i śmierci pokolenia oczarowanych i rozczarowanych marksizmem literatów, filozofów i polityków – oraz „Smaku popiołów” o pokoleniu polskich dysydentów, dzieci tych, którzy osobiście w komunizm byli zaangażowani*. Mało kto jak Shore potrafi, w sposób tak zręczny i erudycyjny z jednej strony, a z drugiej – rozumiejący i niemal czuły, opowiadać o intelektualnym rodowodzie, rozwoju i upadku całych środowisk budujących historię XX-wiecznej Polski.

Rozmowa poprowadzona przez Jarosława Kuisza oscyluje wokół wielu tematów: sporów o nierówności ekonomiczne i stosunki polsko-żydowskie, debaty smoleńskiej, a wreszcie zwykłego odbierania Warszawy: od miasta pełnego przemocy, z antysemickimi napisami na murach, po miasto przyjazne, pełne ludzi, obywatelsko aktywne. To rozmowa, ale i przyjazna polemika – zwłaszcza w ocenie kosztów transformacji czy podejścia do nierówności.

Co ważne, Shore próbuje zrozumieć polskich dysydentów po 1989 roku, tłumacząc ich postępowanie szczególnymi wymaganiami moralnymi wobec samych siebie. Ma to szczególne według autorki „Kawioru i popiołu” konsekwencje w wolnej Polsce, w której panuje normalność. A dla niektórych: to tylko normalność – zamiast oczekiwanego ideału i moralnej czystości…

Zapraszamy do lektury!

Karolina Wigura i Łukasz Pawłowski

 


 

Stopka numeru:

 

Autor koncepcji Tematu Tygodnia: Jarosław Kuisz.

Współpraca: Michał Matlak, Piotr Szymański, Viktoriia Zhuhan, Konrad Kamiński.

Ilustracje: Anna Krztoń [http://www.anna.krzton.com/]

 

* W Polsce ukazały się następujące książki Marci Shore:

„Kawior i popiół. Życie i śmierć pokolenia oczarowanych i rozczarowanych marksizmem”, przeł. Marcin Szuster, Świat Książki – Bertelsmann Media, Warszawa 2008 (wyd. 2, 2012).

„Nowoczesność jako źródło cierpień”, przeł. Marcin Szuster, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2011.

„Smak popiołów”, przeł. Marcin Szuster, Świat Książki, Warszawa 2011.

Nr 306

(46/2014)
18.11.2014
PATRZĄC

Jan Dzierzgowski

Nuda non-fiction. Filmowy „Gottland” na podstawie książki Mariusza Szczygła

Reportaże Mariusza Szczygła z książki „Gottland” zachwycały oryginalnością analizy historii i współczesności naszych południowych sąsiadów. Entuzjazm ten podzielali młodzi czescy reżyserzy, którzy zdecydowali się na ich ekranizację. Filmowy efekt okazał się jednak co najmniej mizerny.

Z Siergiejem Łoźnicą rozmawia Grzegorz Brzozowski

Sztuka bycia kamieniem

Jak oddać doświadczenie zbiorowej przemocy i traumy, unikając popadania w bezrefleksyjne współczucie lub propagandową łatwiznę? Siergiej Łoźnica, reżyser filmu „Majdan. Rewolucja godności” (polska premiera 21 listopada), wzywa twórców do zachowywania w takich chwilach chłodnej głowy, a nawet – swego rodzaju obojętności.

Katarzyna Pochmara-Balcer

Masochizm samokształcenia. O „Dużym zeszycie” Jánosa Szásza

Opowieść o porzuconych bliźniakach, którzy w czasie wojny z żelazną konsekwencją uczą się okrucieństwa, to w wykonaniu Jánosa Szásza baśń o przemocy i utracie złudzeń. Brak tu rozliczeń z historią, więcej natomiast indywidualnego dramatu w świecie rozpaczliwie bezsilnych dorosłych.

WIĘCEJ
CZYTAJĄC

Konrad Piskała w rozmowie z Błażejem Popławskim

Outsiderzy Afryki

O Somalii, trudach pisania reportażu w kraju, który przestał istnieć, niezabliźnionych społecznych ranach i klanowych konfliktach opowiada „Kulturze Liberalnej” Konrad Piskała, autor książki „Dryland”.

Gottfried Benn

Pieśni

przełożył Andrzej Kopacki

WIĘCEJ
SMAKUJĄC

Magda i Adam Gendźwiłłowie w rozmowie z Januszem Profusem

Ulotna sztuka pralinki

O pracy z czekoladą, nadziewaniu pralinek i czekoladowym Pałacu Kultury opowiada Janusz Profus, Maestro Czekolady E. Wedel.

WIĘCEJ

FELIETONY

[Feminizując] „MaMa Perform”

[Izrael] W obliczu kolejnej intifady

[Węgry] Powrót USA do Europy Środkowej?

KOMENTARZ NADZWYCZAJNY

O szklanych sufitach i modernizacji [Zapis debaty z cyklu „Odcienie kobiecej polityki”]

Trudna sztuka dodawania. 10 tez o wyborach samorządowych