0000398695
close
W walce o demokrację nie robimy sobie przerw! Przekaż 1,5% na Fundację Kultura Liberalna WSPIERAM
close
Kultura Liberalna solidarnie z Ukrainą

PRZEKAŻ
1,5%
PODATKU
close

W walce o demokrację

nie robimy sobie przerw!

Przekaż 1,5% na Fundację
Kultura Liberalna

Przekaż 1,5%
na Fundację Kultura Liberalna
forward
close
  • TARKOWSKA KUISZ SAWCZUK

Bieda jako narzędzie walki politycznej

Autorka: Mata Zawierucha

Szanowni Państwo,

Polska to kraj zamożny. W rankingu Human Development Index jesteśmy klasyfikowani na wysokim 35. miejscu i zaliczani do grupy krajów o najwyższych wartościach tego wskaźnika. Także zgodnie z danymi Banku Światowego Polska to w skali światowej kraj o wysokich dochodach – PKB per capita wzrósł w ciągu minionych 25 lat ponad dwukrotnie i dziś przekracza 13 tys. dolarów.

Polska to kraj biedny. Jak rok temu informowały media na podstawie raportu GUS, ponad pół miliona dzieci nie dojada lub odżywia się źle ze względu na trudną sytuację materialną. Kilka miesięcy wcześniej szok wywołały dane z raportu Fundacji Maciuś, zgodnie z którymi niedożywionych jest w Polsce nawet 800 tys. dzieci. Raport spotkał się jednak z falą krytyki z powodu rzekomych błędów metodologicznych, a jego krytycy przekonywali, że niedożywionych dzieci jest w rzeczywistości nawet 10-krotnie mniej. Kiedy jednak w tym samym 2013 r. UNICEF ogłosił, że liczba dzieci skrajnie ubogich w Polsce gwałtownie spadła, również podniosły się głosy krytykujące wykorzystaną metodologię badań. I tak w kółko…

Z podobną sytuacją mamy bowiem do czynienia w przypadku dyskusji na temat niemal wszystkich wskaźników jakości życia w Polsce – nierówności, stopy bezrobocia, jakości kształcenia. Poruszamy się po omacku, bo kolejne dane – wieszczące poprawę lub pogorszenie danego wskaźnika – są natychmiast kwestionowane. Często są to wątpliwości uzasadnione, niejednokrotnie stanowią jednak efekt polityzacji poszczególnych sporów – zamiast zastanawiać się nad rozwiązaniem trapiących społeczeństwo problemów, wiele środowisk politycznych stara się wykorzystać związane z nimi niezadowolenie społeczne do własnych celów. I tak, z jednej strony słyszymy o milionach rzekomo wykluczonych Polaków żyjących na granicy egzystencji, z drugiej zaś o szybkim wzroście zamożności i malejącym dystansie do krajów Zachodu.

Poważną analizę poszczególnych problemów utrudnia nie tylko wielość stosowanych metod badawczych, ale bardzo często brak rzetelnych danych. Ekonomistka Joanna Tyrowicz na łamach „Kultury Liberalnej” informowała, że wciąż nie potrafimy powiedzieć, jak kształtują się w Polsce chociażby nierówności majątkowe, zaś informacje dotyczące nierówności dochodowych są niepełne. Sytuacji nie ułatwia fakt, że ogromna część życia gospodarczego nad Wisłą – o wartości nawet 25 proc. PKB – toczy się w szarej strefie, poza jakąkolwiek kontrolą ze strony państwa! Wielu formalnie bezrobotnych i nieaktywnych Polaków w rzeczywistości ma do dyspozycji regularne dochody. To między innymi z tego powodu odgórna pomoc niejednokrotnie nie trafia do ludzi rzeczywiście jej potrzebujących, a sytuacja poszczególnych grup społecznych jest błędnie oceniana.

Trzeba sobie zadać pytanie o skuteczność pomocy socjalnej. Jeżeli są w kraju miejsca, gdzie mimo rosnących nakładów obszary biedy nie są likwidowane, koniecznie należy zastanowić się, czy pieniądze są przeznaczane na właściwe cele i wydawane we właściwy sposób. Tym bardziej, że – m.in. ze względu na zmiany demograficzne – wydatki socjalne w najbliższej przyszłości będą rosły. Działania polskiego państwa i jego poszczególnych sektorów muszą być wobec tego bardziej efektywne. Warunkiem koniecznym takiej zmiany jest jednak właściwe zdefiniowanie stojących przed krajem problemów oraz ich skali, dziś niejednokrotnie zniekształcanych i mitologizowanych.

W rozmowie z „Kulturą Liberalną” socjolożka Elżbieta Tarkowska obala kilka tego rodzaju mitów dotyczących biedy, m.in. jej poziomu wśród osób starszych, mieszkańców wsi czy dzieci. „Polityk powie na konferencji prasowej jakąś bzdurę, a dziennikarze w ogóle przeciwko temu nie protestują. W efekcie polska debata publiczna pełna jest stereotypów i instrumentalnego traktowania biedy”, twierdzi Tarkowska.

Z kolei Jarosław Kuisz, redaktor naczelny „Kultury Liberalnej”, w dyskusji z Tomaszem Sawczukiem podkreśla, by dobierając odpowiednie środki przeciwdziałania ubóstwu nie kopiować bezrefleksyjnie rozwiązań zastosowanych w innych warunkach, lecz zwracać uwagę na kontekst kulturowy. Specyficzny, nieufny stosunek Polaków do państwa i stanowionych przezeń praw nie może być zupełnie lekceważony przez władze. Jak to osiągnąć? Warto zacząć od gruntownego zdiagnozowania polskiej rzeczywistości. Trudno stosować właściwe lekarstwo pomocy społecznej, jeśli dokładnie nie znamy trapiących nas chorób. Czas najwyższy, żebyśmy ustanowili w Polsce think tanki, prawdziwe instytuty badań zaawansowanych, uwzględniających lokalną specyfikę oraz stawiających pragmatyzm ponad ideologiczne zacietrzewienie. To jest zadanie na najbliższe lata.

Zapraszamy do lektury!

Łukasz Pawłowski

 


 

Stopka numeru:

 

Autor koncepcji Tematu Tygodnia: Jarosław Kuisz

Współpraca: Julian Kania, Thomas Orchowski, Konrad Kamiński, Iza Mrzygłód, Łukasz Pawłowski, Tomasz Sawczuk

Ilustracje: Marta Zawierucha [marta-zawierucha.tumblr.com]

Nr 320

(8/2015)
24.02.2015

Z Elżbietą Tarkowską rozmawia Jarosław Kuisz

Bieda w Polsce to obszar mitów

O rzeczywistym poziomie biedy i ubóstwa w Polsce oraz o ich społecznym postrzeganiu mówi specjalistka w zakresie socjologii ubóstwa.

Jarosław Kuisz w rozmowie z Tomaszem Sawczukiem

Ideologia nie pomoże biednym

O polskich nierównościach, biedzie i solidarności społecznej z Jarosławem Kuiszem rozmawia Tomasz Sawczuk.

PATRZĄC

Karol Kućmierz

Sceny z życia (poza)małżeńskiego. O serialu „The Affair”

W serialu wyprodukowanym przez stację Showtime tytułowy romans jest przynętą, która ma przykuć uwagę widza. Haczyk stanowi zwodnicza, subiektywna narracja, która prowadzi do pytania: czyja wersja zdarzeń jest prawdziwa? W „The Affair” pewne jest tylko jedno – że wszyscy są podejrzani o konfabulację.

Magdalena Gawin

W służbie (nie)ludzkości. Po wystawie „Postęp i higiena”

Zakończona niedawno w warszawskiej Zachęcie wystawa „Postęp i higiena” przypomina, że upadek Hitlera nie przekreślił roszczeń do sprawowania kontroli nad ludzką biologią. Są one wpisane w zachodnią kulturę – zmieniają się tylko ci, którzy je wyrażają: z totalitarnego państwa na nas samych.

WIĘCEJ
CZYTAJĄC

Patrycja Dołowy

Bzdury o języku jidysz [POLEMICZNY LIST DO REDAKCJI]

Henryk Grynberg, a za nim redakcja „Kultury Liberalnej”, piszą „bzdury” dotyczące języka jidysz. Autorytet zasłużonego pisarza utrudnia rzetelną weryfikację napisanego przez niego tekstu, jednak wydaje mi się, że redakcja ma obowiązek takiej weryfikacji.

Karolina Szymaniak

Jidysz to nie dziwoląg [ODPOWIEDŹ NA LIST]

Problem odpowiedniego zapisu słów żydowskich nie jest bynajmniej sprawą tej lub innej zwariowanej jidyszystki. Wiążę się ze zjawiskiem głębiej zakorzenionym. Z jednej strony z panującym w Polsce lekceważącym stosunkiem do kultury jidysz, z drugiej – z nieprzemyślaną recepcją dorobku amerykańskich studiów żydowskich.

WIĘCEJ
SMAKUJĄC

Justyna i Daniel Hofowie

Święte zboże Inków, co zbożem wcale nie jest

Jako jedna z nielicznych posiada białko bogate we wszystkie aminokwasy egzogenne. Ilość białka jest duża, stanowi więc świetne jego źródło dla wegetarian czy wegan. Nie zawiera glutenu, ma działanie przeciwalergiczne, przeciwzapalne i przeciwwirusowe. Mowa o komosie ryżowej, nazywanej inaczej ryżem peruwiańskim.

WIĘCEJ

FELIETONY

[Z miasta] Jak drony zmienią nasze miasta?

[Feminizując] „House of Cards” w polskiej praktyce

[Putinada] Ciepły Sybir

[Wybory prezydenckie] Kandydaci programowo bezprogramowi

[Europa] Pegida, islamizacja i europejska integracja

[Wyszehrad plus] Z kwiatka na kwiatek

[Przegląd prasy] Oscary, Grexit i nowa unia energetyczna

KOMENTARZ NADZWYCZAJNY

Orzeł może? Kandydaci do Polskich Nagród Filmowych w 2015 r.