0000398695
close
W walce o demokrację nie robimy sobie przerw! Przekaż 1,5% na Fundację Kultura Liberalna WSPIERAM
close
Kultura Liberalna solidarnie z Ukrainą

PRZEKAŻ
1,5%
PODATKU
close

W walce o demokrację

nie robimy sobie przerw!

Przekaż 1,5% na Fundację
Kultura Liberalna

Przekaż 1,5%
na Fundację Kultura Liberalna
forward
close
  • BACHMANN
  • HNATIUK
  • KUISZ
  • Magala
  • PATOČKA
  • PAWŁOWSKI

Uchodźcy. Europa Wschodnia – i znów gorsza?

Szanowni Państwo,

trwająca od kilku tygodni debata na temat tego, czy Polska powinna przyjąć uchodźców, toczyła się dotychczas na wielu poziomach: moralnym, ekonomicznym i politycznym. Wydaje się, że przynajmniej od czasu sejmowej dyskusji z 17 września należy do nich dodać jeszcze jedną płaszczyznę – public relations. Wzbudzające niechęć jednej i pochwały drugiej strony politycznej wojny wystąpienie Jarosława Kaczyńskiego, w którym znalazły się słowa o „strefach szariatu” w krajach skandynawskich, w kontekście krajowym zostało odczytane jako umiejętne zarządzenie strachem własnych wyborców. Zaś w kontekście międzynarodowym – jako zagrożenie dla budowanego przez lata wizerunku Polski w Unii Europejskiej.

W strachu przed owego wizerunku zepsuciem jest oczywiście coś zabawnego. Przestraszeni staraniami szwedzkiej gazety „Dagens Nyheter” o wywiad z prezesem PiS polscy dziennikarze przypominają ubogie kuzynostwo z prowincji, które zdąża na wesele do bogatych krewnych, szczękając zębami przed ich reakcją na lubiącą rzucić przy stole niesmacznym żartem ciotkę. Można by zbyć milczeniem ów strach przed tym, „co powie o nas Europa”, jako przykład kompleksów, gdyby nie fakt, że w sprawie przyjęcia na kontynent uchodźców z Syrii odbywa się PR-owa wojna, w której Polska obrywa niejako rykoszetem. Dzieje się tak w ramach odpowiedzialności zbiorowej Europy Wschodniej, głównie za to, co w sprawie uchodźców robią Węgry.

„Europa Wschodnia” – to termin kluczowy. Jeszcze kilka lat temu brytyjski „The Economist” postulował, by przestać go używać, bo po pierwsze jest dla Polaków, Litwinów, Czechów czy Słowaków krzywdzący, a po drugie – nijak ma się do rzeczywistości: obywatele państw dawnego bloku wschodniego mieli się już niczym nie różnić od swoich pobratymców z dawnego „Zachodu”. Dziś w toczącej się na łamach europejskiej prasy dyskusji określenie „Europa Wschodnia” powróciło – i ma wydźwięk zdecydowanie pejoratywny. „Na Zachodzie” – stwierdził Leszek Balcerowicz w rozmowie z radiem TOK FM – „wyłania się odrażający obraz Polski” jako kraju, który lubi inkasować miliardy „na skok cywilizacyjny”, ale na tym jego solidarność się kończy.

Kto ponosi za to odpowiedzialność? Z pewnością nie tylko Jarosław Kaczyński. Także Ewa Kopacz, która w sprawie uchodźców co rusz zmieniała zdanie, zaczynając od mocnego, wspólnego frontu państw Grupy Wyszehradzkiej, by potem tonować stanowisko. Polska, która wyłania się z komunikacyjnego chaosu, nie wydaje się już tym krajem Unii Europejskiej, który mógł być przykładem udanych zmian ustrojowych.

„Nagle nowoczesna, pluralistyczna, otwarta Polska – lider transformacji – w odbiorze społecznym zachodniej Europy wraca do wizerunku peryferyjnego, zakompleksionego, ksenofobicznego nowicjusza, którego system wartości odstaje od Zachodu” – pisze w swoim tekście Klaus Bachmann, profesor politologii Uniwersytetu SWPS i dawny korespondent niemieckich gazet w Polsce. Bachmann zwraca uwagę na skutki ekonomiczne i polityczne, jakie może mieć takie zachowanie Polski, np. brak poparcia Niemiec dla zwiększenia obecności NATO w krajach wschodniej granicy Sojuszu i pozostawienie Polski samej w sprawie konfliktu ukraińskiego.

Podobnym tropem idzie w swoim tekście Ola Hnatiuk, ukrainistka ze Studium Europy Wschodniej Wydziału Orientalistyki Uniwersytetu Warszawskiego, która widzi w zamęcie związanym ze sprawą uchodźców rosyjską rękę. „Podsycanie konfliktu w Syrii, w szczególności wsparcie militarne, o czym wprost mówił Sergiej Ławrow, jest tylko jednym z elementów stymulowania sytuacji na Bliskim Wschodzie. Fala uchodźców zachwiała porządkiem europejskim. Latami wypracowywana umowa w Schengen w ciągu kilku tygodni może lec w gruzach. Podobnie jak wspólnota europejska – może nie w sensie formalnym, ale w sensie wspólnoty wartości. Interesujące, czy nadal będzie się to nazywać wojną hybrydową?”, pyta autorka.

Wspólnota europejska – zwłaszcza wschodnioeuropejska – z pewnością nie potrafi mówić w sprawie uchodźców jednym głosem. A Polska? „Dla PO i PiS temat uchodźców to prawdziwy dar z niebios. Nareszcie Ewa Kopacz i Jarosław Kaczyński mają pretekst, by odnowić «wojnę polsko-polską» między swoimi ugrupowaniami. Ale paradoksalnie obie partie reprezentują w tej sprawie podobne stanowisko: prawdziwi uchodźcy obchodzą ich równie mało” – pisze Jarosław Kuisz.

Na strategii polskiego rządu nie pozostawia suchej nitki także Łukasz Pawłowski. „Skutek tej «polityki» już jest fatalny dla wizerunku kraju, ale będzie niekorzystny także dla samej Ewy Kopacz. Bo ostatecznie Polska te kilka tysięcy uchodźców przyjmie, a wówczas opozycja podniesie larum, że zrobiono to tylko i wyłącznie na rozkaz Brukseli. Niestety, w Europie decyzja polskich władz zostanie odebrana dokładnie tak samo”.

A może, zamiast doszukiwać się prowokacji ze strony nieprzyjaznych nam państw, powinniśmy skupić się na tym, co ów kryzys mówi o nas samych? – jak twierdzi czeski dziennikarz Jakub Patočka, którego tekst opublikujemy już w najbliższą środę. Postawa wobec tego kryzysu to zdaniem Patočki dowód, że „kulturowa i polityczna mentalność mieszkańców krajów postkomunistycznych pod pewnymi fundamentalnymi względami jest wciąż głęboko osadzona w nawykach wykształconych w czasach komunistycznych”. W tym tygodniu na naszych łamach pojawi się także tekst prof. Sławomira Magali z Uniwersytetu Erazma w Rotterdamie.

Zapraszamy do lektury!

Wojciech Engelking

 


 

Stopka numeru:

Koncepcja Tematu Tygodnia: Redakcja.

Opracowanie: Łukasz Pawłowski, Wojciech Engelking, Karolina Wigura, Julian Kania.

Ilustracje: Judyta Mierczak

Nr 350

(38/2015)
22.09.2015
Autorka: Judyta Mierczak

Klaus Bachmann

Powrót starych podziałów

Od czasu rozszerzenia Unii Europejskiej w 2004 r. żaden polityczny konflikt nie szkodził wizerunkowi nowych członków UE tak jak obecny kryzys wokół przyjmowania i relokacji uchodźców.

Ola Hnatiuk

Kryzys czy wojna?

Wedle szacunkowych danych na terenie Ukrainy żyje już ponad dwa miliony uchodźców, uciekinierów z ogarniętych wojną terenów kraju. O tym jednak zachodnie gazety nie piszą.

Autorka: Judyta Mierczak

Jarosław Kuisz

Wirtualni uchodźcy

Dla PO i PiS temat uchodźców to prawdziwy dar z niebios. Nareszcie Ewa Kopacz i Jarosław Kaczyński mają pretekst, by odnowić „wojnę polsko-polską” między swoimi ugrupowaniami. Ale paradoksalnie obie partie reprezentują w tej sprawie podobne stanowisko – prawdziwi uchodźcy obchodzą ich równie mało.

Łukasz Pawłowski

Rząd i uchodźcy. Decyzja najgorsza z możliwych

Brak jasnej deklaracji rządu w sprawie przyjęcia uchodźców to decyzja najgorsza z możliwych – przejaw politycznego tchórzostwa, które pogarsza wizerunek Polski i osłabia jej pozycję w Europie. A Platformie Obywatelskiej w wyborach i tak nie pomoże.

PATRZĄC

Weronika Grzebalska

Czyste sumienie półperyferii. Recenzja filmu „Karbala” Krzysztofa Łukaszewicza

Współczesny polski widz, przyzwyczajony do wizji historycznych konfliktów, styka się w „Karbali” z wojną, z której nasi żołnierze dopiero co wrócili. Choć twórcy unikają kilku irytujących klisz, równie gładko uciekają od pytań o odpowiedzialność za destabilizację Iraku i całego Bliskiego Wschodu.

Łukasz Orbitowski

Nie tylko Freddy Krueger. Pożegnanie Wesa Cravena

Dla fanów horroru jego nazwisko jest synonimem kina kultowego. To on stworzył Freddy’ego Kruegera, mordercę w pasiastym swetrze wyposażonego w szpony, postać, która wryła się w pamięć także i polskich kinomanów. Zmarłego niedawno Wesa Cravena wspomina Łukasz Orbitowski.

WIĘCEJ
CZYTAJĄC

Wojciech Engelking

Odbyt świata. O „Strefie interesów” Martina Amisa

Czy w Auschwitz, tym anus mundi, oprawca mógł wieść normalne życie? Odpowiedź, jaką znajdziemy w „Strefie interesów” – okrzykniętej przez krytykę najlepszą powieścią Amisa od dwóch dekad – idzie całkowicie w poprzek dotychczasowym sposobom myślenia o Zagładzie.

WIĘCEJ
SMAKUJĄC
Fot. Mike Haller. Flickr.com

Weronika Bulicz

Żebyście nie byli grubaskami…

Ustawa „sklepikowa” – bo taka przylgnęła do niej nazwa – została przygotowana, (czy aby na pewno?) wprowadzona i ośmieszona przez rząd, a obecnie jest demonizowana przez klientów oraz właścicieli sklepików szkolnych. Zdrowy rozsądek w dyskusji został zadeptany i pominięty.

WIĘCEJ
SŁYSZĄC

Patryk Berus

Koreańska fala, czyli kultura w kraju legendarnego Tanguna

W zachodnim świecie kulturę Dalekiego Wschodu kojarzy się przede wszystkim z Chinami i Japonią. A co z Koreą? Na rozpoczynającym się właśnie Festiwalu Skrzyżowanie Kultur możemy usłyszeć współczesny koreański folk. To część fenomenu, jakim jest tzw. Korean wave.

WIĘCEJ

FELIETONY

[Feminizując] Krucjata polskiego Kościoła

[Putinada] Tragedia przedwojennego Lwowa

[Listy w butelce] Pięć tez o uchodźcach

[Bioetyka] In vitro – bałagan po ustawie

[Polityka] Czy Europa Środkowa dojrzała do Unii?

[Przegląd prasy] Rzeka uchodźców

KOMENTARZ NADZWYCZAJNY

Europejski brak wyobraźni

[List do Redakcji] Polski egoizm oczami Belga