W latach dziewięćdziesiątych platerówki – żołnierki walczące na froncie wschodnim drugiej wojny światowej – obsadzano często w podwójnie negatywnej roli: nie dość, że „komunistek”, to jeszcze „niecnotliwych”. Olga Wiechnik oddaje im sprawiedliwość i kreśli sylwetki odważnych kobiet, które potrafiły się odnaleźć w męskim, wojennym świecie.
Rosja przypomina potężnie zbudowanego, bardzo niezgrabnego i bardzo przewrażliwionego człowieka, który nie umie panować nad własnymi emocjami, wszędzie dopatruje się wrogości i zniewag wobec siebie i który nigdy nie potrafił się zdecydować, jaki styl życia powinien ostatecznie wybrać. Wybrał więc styl najgorszy z możliwych.
„Żółty książę” Wasyla Barki to przejmująca, klasyczna już opowieść o wielkim głodzie w Ukrainie w latach 1932–1933. Czytana dziś zmusza nas do rozważań nad istotą rosyjskich prób ujarzmienia Ukraińców. Również tej, która dzieje się na naszych oczach.
Po serii powieści-błyskotek Twardoch nareszcie napisał dzieło na miarę „Dracha” – swojego największego literackiego dokonania. Opowiadając mroczną historię byłego komunisty Konrada Wilgemowicza Widucha, pisarz nie boi się (wreszcie!) nieprzejrzystości i wieloznaczności. „Chołod” to powieść, która „nie myśli się za nas”.
Leonid Iljicz Breżniew zmarł na Kremlu w nocy z 9 na 10 listopada 1982 roku. Jego państwowy pogrzeb był dość osobliwy. Zwłaszcza jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że radzieckie władze deklarowały ateizm i niechęć do religii.
„Jeszcze parę lat temu turystyczna promocja obwodu kaliningradzkiego wśród Rosjan opierała się na haśle, że to Nasza Jewropa. Z drugiej strony, Rosja tak naprawdę nigdy nie «przetrawiła» tego regionu, nigdy go w pełni nie zintegrowała. Kaliningrad pozostaje wciąż ciałem obcym”. O Kaliningradzie, wojnie w Ukrainie i o tym, dlaczego rozumie fatalizm i bezradność Rosjan, którzy się jej sprzeciwiają, rozmawiamy z Pauliną Siegień, reporterką od lat piszącą o rosyjskiej enklawie przy granicy z Polską.
Doświadczenie zesłania w głąb Związku Radzieckiego postawiło Barbarę Skargę w centrum Wielkiej Historii, miało też jednak wymiar boleśnie osobisty. Zaważyło na jej życiu prywatnym i rozwoju naukowym, lecz nie zachwiało wiarą w siłę intelektualnego poznania.
Narastająca radykalizacja językowa po obu stronach konfliktu sprawia, że walka o symbole, pamięć i historię staje się jednym z kluczowych elementów protestu i jego tożsamości. Protestujący, którzy odtwarzali pomnik „Jama”, stojąc z biało-czerwono-białą gwiazdą Dawida, wydają się szczerze wierzyć, że są świadkami wczesnej fazy ludobójstwa.
„Gambit królowej” to coś więcej niż historia szachowej mistrzyni. Książka Tevisa jest przede wszystkim opowieścią o pasji i uzależnieniu, w której nie brak namysłu nad pozycją kobiet, samotnością czy amerykańsko-radzieckimi napięciami w czasach zimnej wojny.
Chcecie zrozumieć, jakimi stworzeniami byli polscy komuniści? Czytajcie książki Eryka Krasuckiego! Biografia Witolda Kolskiego, którą napisał szczeciński historyk, stanowić może drogowskaz, jak pisać o komunistach, nie serwując czytelnikowi ani opowiastki o szlachetnych bojownikach, ani antykomunistycznej agitki.
„Granica zapomnienia” to opowieść o świecie dawnych łagrów. Jest po poetycku cicha i dyskretna, a jednocześnie ostra jak powietrze nad skutą mrozem tundrą. Nie umyka jej żaden promień słońca podczas gorącego, moskiewskiego lata ani kwaśny zapach chemikaliów na tyłach postradzieckiego kombinatu.
Wyobraźmy sobie piramidę, na której szczycie siedzi Putin – a społeczeństwo świętuje wokół niego. Tak jak olimpiada w Soczi, piłkarskie mistrzostwa stanowią bardzo drogi prezent dla niego samego.
Blisko 30 lat po rozpadzie ZSRR głos Siergieja Kowalowa, nazywanego „sumieniem Rosji i całego świata”, wciąż brzmi donośnie. Jego wspomnienia pokazują, że Rosja to nie tylko kremlowska polityka, ale także miejsce, w którym żyją ludzie tacy jak on – przede wszystkim wolni.
„Ostrzejsze sankcje wobec oligarchów z otoczenia kremlowskiego są potrzebne. Wtedy będą musieli dokonać wyboru: albo nadal wspierać agresywne działania reżimu putinowskiego i ponieść za to wspólną odpowiedzialność, albo zdystansować się od Putina”, mówi politolog z Uniwersytetu Państwowego w Petersburgu.
„Ukraina nie prowadzi antypolskiej polityki. Prowadzi politykę ukrainotwórczą i antysowiecką, antyrosyjską. Nie było do tej pory żadnej intencjonalnej antypolskiej narracji, ale jeszcze trochę tego konfliktu z Polską i ona się pojawi”, mówi Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, dyrektor programu zagranicznego „Otwarta Europa” Fundacji im. Stefana Batorego, była ambasador Polski w Rosji.