Węgry to literacki kontynent, o którym Polacy zaskakująco mało wiedzą. Na czas kwarantanny polecamy wybór tekstów, poświęconych książkom m.in. Sándora Máraiego, Gezy Csatha, Istvána Bibó, Dezső Kosztolányiego i Johna Lukacsa. Zostań w domu. W podróż po świecie idei wyrusz z nami.
Kim jest Kosztolányi? Na Węgrzech klasykiem. W Europie zresztą też, dzięki licznym tłumaczeniom. Z tych ostatnich Kosztolányi sam będzie potem słynął. Na Węgrzech jego nazwisko patronuje francuskiemu programowi translatorskiemu, tak jak w Polsce nazwisko Boya-Żeleńskiego.
Spod warstwy modernistycznych tematów, takich jak estetyczne utopie czy kobieta fatalna, wyłania się w powieści Szerba bardziej uniwersalne pytanie – czym są dojrzałość oraz niedojrzałość, nazwana przez Francesca Cataluccia chorobą naszych czasów.
Poniżej prezentujemy wybór najciekawszych tekstów autorstwa redaktorów i współpracowników „Kultury Liberalnej”, poświęconych węgierskim pisarzom i intelektualistom.
Kim był ten, którego zdradził Judasz? W pisanym przez blisko czterdzieści lat eseju Márai usiłuje odmalować jego sylwetkę. Robi to z nieortodoksyjnego, świeckiego punktu widzenia. Jednak jego Jezus nie jest ani uduchowionym guru, ani pewnym swoich racji protosocjalistą.
Zdolny muzyk, wcale niezły rysownik, dobrze zapowiadający się naukowiec, dociekliwy psychoanalityk, wybitny prozaik, przyzwoity dramaturg, namiętny publicysta, seksualny obsesjonat, morfinista, morderca i samobójca. Oto Géza Csáth w całej krasie.
Jest w Wojwodinie pisarz, który zbiera belki z walących się domów. Nadłamane krokwie dachów i zbutwiałe deski stropów, pod którymi przez lata tętniło życie, które do niedawna jeszcze wchłaniały wilgoć oddechów kolejnych pokoleń przewijających się przez te same izby. W ciszy. W skupieniu. Ze stoickim spokojem martwej materii.
Bez próby odpowiedzi na pytanie o kształt Węgier po I wojnie światowej pozostawał tylko absurd, bezkształt i niemożność prowincjonalnego życia. Oto zadanie dla Węgra początku XX wieku. Kosztolányi jako jeden z autorów „Nyugatu” doskonale zdawał sobie z tego sprawę.
