Te cztery czynniki, każdy na swój sposób, łącznie mogą wywołać dla Polski efekt „złej synergii”. Stanu, w którym nakładające się nieszczęścia zmieniają radykalnie położenie państwa. Wobec każdego z tych procesów nasz kraj jest albo bezradny, albo zapóźniony, albo w ogóle niezdolny do systemowego zrozumienia wyzwań.
Liberał nie koncentruje się na maksymalizacji wolności indywidualnej jako takiej, ale raczej na ciągłej reinterpretacji tego, co znaczy zasada „jak najmniej szkodzić”, na ciągłym określaniu granic wolności jednostek, tak aby wzajemnie się nie krzywdziły. Granice te nie są dane raz na zawsze, ale zmieniają się, ponieważ bezustannie zmienia się nasz świat.
Jeśli prowadzi się indywidualizujące polityki publiczne, to nic dziwnego, że jednostki stają się głuche na argumenty odwołujące się do „archaicznych” idei – wspólnoty czy solidarności.
Czy wprowadzenie paszportów oznacza, że niektórzy ludzie szybciej „odzyskają” dostęp do różnych przywilejów? Tak, ale taki jest zamysł! W tym rozwiązaniu z jednej strony chodzi o to, żeby wracać do normalności, odmrażać gospodarki, a z drugiej strony – zachęcać ludzi, żeby się szczepili.