Dlaczego islam jest traktowany w Europie inaczej niż pozostałe wyznania? Skąd bierze się strach przed muzułmanami? Amerykańska filozofka Martha C. Nussbaum mierzy się z tymi pytaniami w książce, której przekład wkrótce ukaże się w Bibliotece Kultury Liberalnej.
Sebastian Szymański Problemy (pozorne) ze sprawiedliwością Sprawiedliwość należy do tych pojęć z zakresu filozofii praktycznej, które wywołują złożone uczucia. Jedną z tego przyczyn jest niewątpliwie emocjonalne nacechowanie tego pojęcia. Niesprawiedliwe traktowanie – nas samych, naszych bliskich, a nawet zupełnie obcych nam ludzi – powoduje oburzenie i uzasadniony gniew. Z drugiej strony, mamy intuicyjne przekonanie, że […]
Szanowni Państwo, w Temacie Tygodnia o „Złotych żniwach” Jana Tomasza Grossa i Ireny Grudzińskiej-Gross sprzed kilku tygodni wypowiedzieli się Małgorzata Głowacka-Grajper, Paweł Śpiewak, Helena Datner, Karolina Wigura i Łukasz Jasina. Pytaliśmy wtedy, czy powtarzająca się „sprawa Grossa” może oddziaływać na polską pamięć zbiorową i wyobrażenia o charakterze narodowym Polaków. Czy dzięki niej nasza tożsamość staje […]
Sebastian Szymański Logika mitologii Ta książka powinna się u nas ukazać czterdzieści lat temu. Nie byłoby to wcale niemożliwe – w końcu „Totemizm dziś” i „Myśl nieoswojona” zostały przetłumaczone w kilka lat po ukazaniu się francuskich oryginałów. (Zresztą od niedawna również dzięki Wydawnictwu Aletheia mamy ich wznowienia.) Tymczasem, z nie do końca zrozumiałych powodów, najważniejsze […]
Sebastian Szymański Weber, czyli nadrabianie zaległości O dziele takiego kalibru pisze się zawsze z pewnym zakłopotaniem. Wydawać by się mogło, że trudno tu o tezy, które nie zostałyby już setki razy wysunięte, przeanalizowane, skomentowane, skrytykowane i wreszcie odrzucone. A jednak warto próbować, tym bardziej, że gdy autor zostaje uznany za klasyka, jego koncepcje przyswaja się […]
Sebastian Szymański Rękopis znaleziony w sejfie Jak wiadomo, rękopisy nie płoną. Czasami jednak trafiają na kilkadziesiąt lat do bankowego sejfu. A ponieważ przechowywane są obok gotówki pochodzącej z niejasnych źródeł, rodzinnych klejnotów i kompromitujących dokumentów, z czasem zaczyna im się przypisywać równie wysoką wartość. Na tyle wysoką, żeby opublikować je wbrew wyraźnemu życzeniu autora. Nawet […]
Sebastian Szymański „Dzieło całego mojego życia” Nie „Panią Bovary” i nie „Szkołę uczuć”, nie „Salambo” i nie „Trzy baśnie”, nawet nie „Bouvarda i Pécucheta”, tylko właśnie „Kuszenie świętego Antoniego” określił Flaubert jako „dzieło całego mojego życia”. Zanim w grudniu 1873 roku na biurko Georges’a Charpentiera, wieloletniego wydawcy utworów francuskiego pisarza, trafił zapakowany w śnieżnobiały papier […]
Sebastian Szymański Wiele twarzy polskiego ateizmu Powszechnie wiadomo, że ateistów w Polsce nie ma. Są wątpiący, poszukujący, ale nie ateiści. Ateista to byt niemożliwy, bo przecież „w coś trzeba wierzyć”. Bo wiara jest zakorzeniona w naturalnych ludzkich potrzebach i dążeniach, bo bez wiary w porządek nadprzyrodzony życie i świat pozbawione są sensu. Bo „jeśli Boga […]
Sebastian Szymański Bomba dla Mickiewicza Co jeszcze może wydarzyć się w powieści, w której pierwszej scenie po paryskiej ulicy biegnie nad ranem człowiek-pochodnia z obciętymi dłońmi? Paweł Goźliński udowadnia, że całkiem sporo. Na kolejnych stronach czytelnik będzie miał do czynienia m.in. z bombami wyposażonymi w zapalnik reagujący na uderzenie pioruna, czy pochowanymi żywcem i patroszonymi […]
Sebastian Szymański Zwyczajne opętania Opętanie zakonnic z Loudun było zarazem zwyczajne i niezwykłe. Zwyczajne przede wszystkim dlatego, że dobrze mieściło się w światopoglądzie epoki. Przekonanie, że diabeł lub całe tabuny demonów mogą zawładnąć czyimś ciałem oraz zmuszać do postępowania sprzecznego z wolą i łamiącego wszelkie społeczne tabu, całkowicie zgadzało się z religijną ortodoksją. Było zwyczajne […]
Sebastian Szymański Fortepian bez strun „Fortepian we mgle” to druga po „Czerwonych rękawiczkach” przetłumaczona na polski powieść Eginalda Schlattnera, przedstawiciela do niedawna słabo znanej literatury rumuńskich Sasów. Dopiero zeszłoroczny Nobel z literatury dla Herty Müller sprawił, że pisarze należący do tego kręgu kulturowego zaczęli wzbudzać szersze zainteresowanie. Wyrok wydany na kilkusetletnią kulturę rumuńskich Sasów przez […]
Sebastian Szymański Witkacy z wielu stron Mimo że od samobójczej śmierci Witkacego upływa właśnie 70 lat, nie zajął on jeszcze należnego mu miejsca w polskiej kulturze. Wystarczy przypomnieć, że rozpoczęta w latach 90. XX wieku edycja jego „Dzieł zebranych” dopiero co minęła półmetek, choć takich wydań doczekali się już pisarze znacznie mniejszego formatu. Nie lepiej […]
Marta Bucholc Gra szklanych paciorków? Hannah Arendt, „Salon berliński” „Salon berliński” to zbiór esejów. Choćby z tego powodu niełatwo coś o tej książce napisać. Zbiór składa się z tekstów napisanych w latach 1930-1954, czyli w okresie, gdy w życiu autorki działo się wiele, o czym łatwo zapomnieć, jeśli przeoczy się notki bibliograficzne w przypisach. Nie […]
Sebastian Szymański Listy w jedną stronę. Czekając na kolejny tom Monotonne, bez cienia literackiego zacięcia, wręcz nudne. Nabazgrane na kartkach wyrwanych z kalendarza, skrawkach kopert albo bilecikach. Upstrzone dopiskami, postscriptami do postscriptów, nieczytelnymi skrótami. Listy Witkacego do żony. Listy w jedną stronę. Od niej żadnego. A wiemy, że było ich równie wiele. Tylko czasami w jego […]