„Rozważania człowieka apolitycznego” są tym dziełem Manna, które nawet w czasach, gdy cały świat (przynajmniej ten „cywilizowany” i „kulturalny”) składał mu hołdy, wzbudzało bardzo mieszane odczucia.
Wbrew pozorom „Sukcesja” to nie serial o miłości. Większość wydarzeń z tej opowieści, i na tym także polega jej wielkość, była w istocie po nic. Grano tu tylko po to, żeby wygrać, dla samego zwycięstwa, nie dla niesionej przez nie treści. Tej nie było.
O ile Colm Tóibín znakomicie poradził sobie ze sportretowaniem Henry’ego Jamesa w powieści „Mistrz”, o tyle tylko połowicznie udało mu się to z Tomaszem Mannem. Obraz jego życia pod piórem irlandzkiego pisarza przypomina operę mydlaną o bogaczach – i to wypada wskazać jako największą słabość „Czarodzieja”.
Przemówienia Manna to nie tylko silna retoryka antyhitlerowska, to również relacjonowanie faktów. O eksterminacji Żydów wspomina już na początku 1942 roku. Wie o istnieniu getta warszawskiego. Komentuje zmiany linii frontu. Problemem dla niektórych jest to, że robi to z luksusowej willi nad Pacyfikiem.
Jest początek stycznia roku 1913. Na wiedeński Nordbahnhof wjeżdża zaśnieżony pociąg z Krakowa. Wysiada z niego 34-latek z krzaczastym wąsem, spod którego widać ślady przebytej ospy.
Paweł Majewski Jak zrobić siebie, żeby innych nie bolało. Dzienniki Susan Sontag Gdy pod koniec lat 60. Gertrude Himmelfarb pouczała protekcjonalnie „pannę Sontag”, jak należy myśleć i pisać o kulturze, miała może szczerą nadzieję, że z tej młodej osoby wyrośnie „przyzwoita intelektualistka”. Gdyby przeczytała zapiski Sontag z początkowych partii jej dziennika, z pewnością utraciłaby tę […]
18 grudnia 1982 roku na Liście Przebojów III Programu Polskiego Radia pojawiła się „Biała flaga” Republiki. Sama nazwa zespołu Grzegorza Ciechowskiego miała już wtedy w sobie wartość dodaną, a piosenka weszła na listę naprawdę przebojem – bo od razu na czwarte miejsce, by przez kolejne pięć tygodni zajmować miejsce pierwsze.
Marta Bucholc Zaufaj nazwie „Wszelkie zaufanie do świata zaczyna się od [nadawania i przyswajania] nazw, dzięki którym można opowiadać historie. […] Strach, który znalazł powrotną drogę do języka, jest już strachem przezwyciężonym” (str. 33). Słowa te można potraktować jako streszczenie programu badawczego Hansa Blumenberga. Zmarły w 1996 roku niemiecki filozof całe swoje życie naukowe poświęcił […]
Pierwszy akapit „Luizki” Tomasza Manna kończy frapująca myśl o „matematycznej konstrukcji farsy”. Farsą jest bez wątpienia historia małżeństwa Jacoby. Na czym jednak polega „matematyczność”?
W jednym ze swoich wczesnych opowiadań, zatytułowanym Luizka (1900), Tomasz Mann nie tylko zawarł utwór muzyczny będący dziełem jego wyobraźni, lecz także stworzył dla niego fikcyjną otoczkę w postaci historii powstania, osoby kompozytora, wykonawców, audytorium oraz atmosfery skandalu związanego z jego premierowym wykonaniem.
Krystyna Dąbrowska Introwertyk w kostnicy Gottfried Benn ma w Niemczech rangę jednego z najważniejszych liryków pierwszej połowy XX wieku. Inspirował takich autorów jak Hans Magnus Enzensberger, który sam uznawany jest za klasyka. George Grosz, wybitny grafik i kompan Benna z czasów po I wojnie światowej, kiedy obaj odwiedzali te same berlińskie kawiarnie, w 1949 roku […]
Paweł Majewski Dziewięć krótkich akapitów o Tomaszu Mannie „Gdzie jestem ja, tam są Niemcy”, powiedział Tomasz Mann pod słońcem Kalifornii w czasie, gdy Europa wykrwawiała się w największej wojnie. Tego zdania wielu ludzi nie darowało mu nigdy. Wielu innych uznało natomiast na długo przedtem i długo potem, że żaden inny pisarz pierwszej połowy dwudziestego wieku […]
Paweł Marczewski Wszyscyśmy z Galicji. O „Cesarzu Ameryki” Martina Pollacka Martin Pollack ma dobre powody, by interesować się zapomnianymi dziś pisarzami, przedsiębiorcami, przestępcami z Europy Środkowej i Wschodniej. Wychowany w niemieckojęzycznej rodzinie, która przed II wojną światową mieszkała wśród Słoweńców w Karyntii, dobrze poznał, co to znaczy szowinistyczna mobilizacja. W przejmującej książce „Śmierć w bunkrze” […]
Paweł Majewski Tomasz Mann i uśmiech Matki Natury Tomasz Mann, podobnie jak wielu innych pisarzy, niekiedy rysował. I podobnie jak w wypadku innych pisarzy, jego rysunki mogą posłużyć jako komentarz do znaczeń jego tekstów. Oto więc dwudziestoletni Mann narysował „Matkę Naturę” (Mutter Natur). Wymieńmy kilka cech tego wizerunku. Postać, którą na nim przedstawiono, jest nie […]
Paweł Majewski O jednym wersie Rilkego Prawie wszystkie teksty, jakie Rainer Maria Rilke umieścił w dwóch częściach zbioru Nowe wiersze (1908), są aktywacjami starych toposów, motywów dawnych kultur. Aktywacjami, nie archiwizacjami. Rilke nie starał się dokumentalnie „odtworzyć” przeszłości w poezji. Wiedział już wtedy, że jest to niemożliwe. Wybierał z niej to, co go uderzało, co […]