Jakub Bodziony: Czy Grzegorz Schetyna i Jarosław Kaczyński zabili polską lewicę?

Agnieszka Dziemianowicz-Bąk: [śmiech] Polaryzacja pomiędzy PiS-em i anty-PiS-em rzeczywiście jest bardzo silna, ale patrząc w perspektywie dwóch najbliższych wyborów, wszystko wskazuje na to, że przedstawiciele ugrupowań na lewo od Platformy Obywatelskiej znajdą się zarówno w Parlamencie Europejskim, jak i w Sejmie. Wtedy zdefiniuje się aktualna rola lewicy w polskiej polityce. Na epitafia jest zdecydowanie zbyt wcześnie.

Requiem dla Partii Razem już zostało napisane. I to niejedno. Wydaje się, że pani istotnie się do niego przyczyniła.

Niezależnie od mojego rozstania z Razem, rozczarowania polityczną strategią i stylem działania tej partii, nigdy nie wyrokowałam, że to koniec tego ugrupowania. Po moim odejściu obserwowałam pewne pogrzebowe wzmożenie wśród publicystów i ze sporą częścią krytyki wobec Razem się zgadzam, ale to czarnowidztwo jest przedwczesne. Partie mają to do siebie, że są bardziej żywotne od kryzysów, które je trapią.

Najwięcej lewicowych przedstawicieli do Sejmu może wprowadzić liberalny konserwatysta Grzegorz Schetyna. To chyba nie wróży dobrze lewicowej agendzie.

Dla SLD obecność w Koalicji Europejskiej to wybór taktyczny – wizerunkowo ryzykowny, ale wyborczo może przynieść oczekiwane przez nich efekty. Sojusz najpewniej zdobędzie mandaty do Parlamentu Europejskiego, więc będą mogli ogłosić sukces. Poza KE jest Wiosna, która – jeśli utrzyma poparcie wskazywane w sondażach – wejdzie do PE jako trzeci komitet i to także będzie sukces lewej strony. W najtrudniejszej, ale też nie beznadziejnej, sytuacji jest Lewica Razem, która walczy o przekroczenie progu wyborczego.

Ostatnio w „Gazecie Wyborczej” pojawił się sondaż, który dawał tej koalicji 5 procent poparcia.

To prawda i życzę im, żeby ten sondaż się spełnił. A o tym, co się stanie z lewicową agendą, czy postępowe postulaty ulegną rozmyciu, czy nie, przekonamy się po wyborach parlamentarnych. Podejrzewam, że do tego czasu układ koalicyjny nie ulegnie istotnym zmianom.

To znaczy?

O ile majowe wybory nie przyniosą dużych zaskoczeń, to Koalicja Europejska raczej się nie rozpadnie i w jej składzie pozostaną SLD i Zieloni. Wiosna zapewne do Sejmu pójdzie samodzielnie, a Razem wystartuje w podobnej formule co teraz. Nawet gdyby KE przegrała z PiS-em wybory do Brukseli, to może dodatkowo zmotywować swoich wyborców na jesień. Zwłaszcza jeżeli przewaga PiS-u nad sumą wyników KE i Wiosny nie będzie przytłaczająca.

Jakie pani widzi scenariusze dla lewicy po wyborach parlamentarnych?

Jeżeli PiS znacząco wygra i będzie samodzielnie lub w koalicji ze skrajną prawicą tworzyło rząd, to lewej stronie będzie trudno o sprawczość, choć i tak łatwiej niż teraz, gdy nie ma swoich przedstawicieli w parlamencie. Powieli się obecny podział na zwolenników i przeciwników PiS-u, a lewica znajdzie się na marginesie głównej osi sporu, raz popierając rząd, a raz liberalną opozycję. Z takiej pozycji trudno będzie narzucać tematy politycznej agendy, odpierać zarzuty o legitymizowanie władzy Kaczyńskiego i wytrzymać presję przyłączenia się do szeregów „zjednoczonej opozycji”.

A jeżeli wygra Koalicja Obywatelska?

Wszystko zależy od konkretnych wyników, ale niewykluczone, że w takim wypadku dojdzie do rozmów o tworzeniu liberalno-lewicowego rządu. Lewa strona stanie przed wyborem: czy wesprzeć obóz liberalny w tworzeniu rządu (a jeśli tak, to za jakie koncesje) czy pozostać w opozycji. Druga opcja ma więcej wariantów, bo lewica może być „wspierającą opozycją” wobec mniejszościowego rządu Schetyny, uniemożliwiając objęcie władzy przez PiS albo pełnić standardową rolę opozycyjną, jednocześnie pozwalając na rządy Kaczyńskiego.

Na miejscu PiS-u, jeśli nie z przyzwoitości, to choćby z cynicznych pobudek, spełniłabym oczekiwania nauczycieli, po to żeby pokazać się jako wrażliwa społecznie i skuteczna ekipa. | Agnieszka Dziemianowicz-Bąk

Jakie byłyby brzegowe warunki dla lewicy, żeby współtworzyła rząd?

Trudne pytanie, bo to byłby nie tylko kompromis, ale legitymizowanie przez lewicę polityki działań rządu, w którym byłaby słabszym koalicjantem.

Pani jest zwolenniczką takiego rozwiązania?

Nie jestem jego dogmatyczną przeciwniczką, to znaczy uważam, że powinno być na stole jako możliwe, ale podchodziłabym do niego bardzo ostrożnie i z wysokimi oczekiwaniami spełnienia pakietu postępowych postulatów. Cena musiałaby być bardzo wysoka, bo i koszty po stronie lewicy takie by były. Co jakiś czas zresztą pojawia się na ten temat dyskusja. Wiosna na przykład deklarowała, że bez akceptacji PO dla złagodzenia ustawy antyaborcyjnej i zapewnienia kobietom pełni praw reprodukcyjnych nie będzie mowy o koalicji. Myślę, że wśród takich warunków powinno się znaleźć zwiększenie nakładów na ochronę zdrowia, podniesienie wynagrodzeń nauczycieli i utrzymanie zabezpieczeń socjalnych, bo największe obawy budzi to, że w razie wygranej PO wróci do swojej polityki sprzed 2015 roku.

Czyli?

Do neoliberalnej polityki społecznej: ograniczania i komercjalizacji usług publicznych, unikania transferów socjalnych. Dlatego taki pakiet z pewnością powinien być warunkiem minimum jakiejkolwiek rozmowy o współpracy lewicy z liberałami.

A trzecia opcja, czyli rząd mniejszościowy?

Znów wszystko zależy od konkretnych wyników, ale w tym scenariuszu ugrupowania lewicowe odegrałyby rolę blokady możliwości powstania rządu Prawa i Sprawiedliwości, jednocześnie zachowując niezależność względem Schetyny.

Pani odnosiła się krytycznie do pomysłu szerokiej koalicji anty-PiS, tymczasem, patrząc na sondaże, Schetyna ma duże szanse na pokonanie PiS-u.

Sondaże nie są aż tak optymistyczne dla Schetyny, Koalicja ma w nich trudności z przeskoczeniem PiS-u. Ale rzeczywiście pojawiła się premia za zjednoczenie. Bo też trudno nie docenić wysiłku skomponowania takiego taktycznego sojuszu ugrupowań o bardzo różnych poglądach. Jednocześnie takie połączenie jest bardzo ryzykowne. W wyborach majowych można pójść pod sztandarem szeroko rozumianego euroentuzjazmu, ale do Sejmu taki poziom ogólności może nie wystarczyć. W obecnej kampanii to strona rządowa narzuca tematy, a Koalicja Europejska tylko na nie odpowiada. I to jest konsekwencja tego szerokiego układu, bo bardzo ciężko jest narzucać konkretne postulaty programowe podmiotowi, który jest wewnętrznie tak niespójny.

Czy „piątka Kaczyńskiego” to według lewicy dobry projekt, czy raczej przedmiot krytyki? Z jednej strony trudno wam występować przeciwko rozwiązaniom socjalnym, a z drugiej, poprzeć działania PiS-u robione wyraźnie pod kampanię.

Źródło krytyki nie tkwi w samych postulatach, lecz w kiepskiej wiarygodności Kaczyńskiego.

To Kaczyński obiecał i wprowadził 500+, kiedy opozycja straszyła, że budżet tego nie wytrzyma. A PiS jak powiedziało, tak zrobiło, a teraz rozszerza program na pierwsze dziecko.

To nie do końca prawda. 500+ na pierwsze dziecko to niezrealizowana obietnica z 2015 roku. Inny przykład: jednym z postulatów „piątki Kaczyńskiego” miało być przywrócenie połączeń PKS do każdej gminy. Teraz już wiemy, że środki przeznaczone na ten flagowy program będą obcięte o połowę. Kaczyński na konwencji wyborczej może powiedzieć wszystko, ale te obietnice są niewiarygodne. Mówimy o partii, która rządzi 4 lata i miała wszelkie możliwości do tego, żeby wcześniej zadbać o problem wykluczenia transportowego. Podobnie jest z rozszerzeniem programu 500+ na pierwsze dziecko, co jest spóźnioną korektą bardzo poważnego błędu.

Jeżeli partia rządząca byłaby prosocjalna i prospołeczna, to nie ograbiałaby przez kilka lat rodzin z wsparcia finansowego, po to żeby obiecać je tuż przed wyborami. Postulaty socjalne PiS-u nie są obiektem krytyki dlatego, że są socjalne, tylko dlatego, że opiekuńcza twarz PiS-u jest fałszywa.

Teraz Grzegorz Schetyna, za Włodzimierzem Czarzastym, obiecuje, że Koalicja Europejska nie odbierze wyborcom niczego, co dało im PiS, ale przywróci to, co Kaczyński zabrał. Oni są wiarygodni?

Nie wierzę w obietnice Schetyny i Platformy Obywatelskiej, a sama obecność SLD czy Zielonych w Koalicji to zbyt mało, żeby je uwiarygodnić. Od lat PiS i PO usiłują dzielić społeczeństwo na dwa obozy: zwolenników „Polski solidarnej” i zwolenników „Polski liberalnej”. Mówią: „albo bezpieczeństwo socjalne, albo wolności obywatelskie i demokracja”. A przecież to nie jest rozłączna alternatywa. Można wyobrazić sobie państwo godnych zarobków i bezpieczeństwa materialnego, w którym każdy może cieszyć się pełnią wolności obywatelskich.

Wchodzimy w trzeci tydzień strajku nauczycieli, a lewicy nie widać. Wydaje się, że na protestach zyskał rząd, sprawnie przetrzymując nauczycieli, i Grzegorz Schetyna, który mobilizuje elektorat przeciwko PiS-owi.

Na początku strajku w zasadzie zgodziłabym się z tą oceną, może za wyjątkiem Wiosny Roberta Biedronia, a szczególnie młodzieżówki tej partii, która w widoczny sposób zaangażowała się w organizację poparcia w mediach społecznościowych i na ulicach. Sama Wiosna też już w pierwszym tygodniu strajku zwołała konferencję prasową i przedstawiła swoje postulaty programowe związane ze zmianą sposobu traktowania zawodu nauczyciela i wzrostem wynagrodzeń dla pedagogów. Natomiast poza tradycyjnymi deklaracjami ze strony SLD o tym, że popierają strajk i związki zawodowe, i podobnymi słowami ze strony Zielonych czy Razem, początkowo nie było widać większego zaangażowania tych ugrupowań w organizację wsparcia dla strajku – choć muszę zaznaczyć, że przedstawiciele tych partii pojawiali się na solidarnościowych demonstracjach i chętnie publicznie deklarowali swoje wsparcie dla strajkujących.

Być może początkowa ostrożność tych partii wynikała z obaw, że część społeczeństwa, która nie popiera strajku nauczycieli, to ich potencjalni wyborcy, a może z obaw, że tak czy inaczej Schetyna skonsumowałby wszelkie ewentualne wysiłki mniejszych ugrupowań.

Sytuacja zmieniła się po konferencji Koalicji Europejskiej, na której jej politycy podpisali zobowiązanie, że w razie wygranych jesienią wyborów spełnią postulaty nauczycieli.

To źle?

Znaczna część opinii publicznej odebrała wystąpienie Schetyny jako apel do nauczycieli o zakończenie strajku w obliczu słabnących sondaży, co ugrupowaniom spoza KE stworzyło szansę na na wyraźne podkreślenie swojego stanowiska. Skorzystała z niej nie tylko Wiosna, ale i Razem, wyraźnie zaznaczając, że ich poparcie dla strajku było i jest niezależne od wyników w sondażach. I w tej chwili jest w tym temacie widoczne.

Wszystko to pokazuje, że trwająca kampania ma wpływ na dynamikę debaty o strajku nauczycieli. Co nie znaczy, że mam wątpliwości co do szczerości poparcia dla postulatów strajkowych ze strony którejkolwiek z partii na lewo od PO.

Tylko niewiele z tego wynika.

Ja też, jako osoba związana z edukacją, oczekiwałabym ze strony opozycji większej liczby bardziej proaktywnych działań, konkretnych deklaracji programowych i rozrysowania pewnej mapy, która miałaby na celu dojście do pożądanego stanu edukacji, a przede wszystkim zmiany sytuacji nauczycieli.

Słowa Tomasza Lisa o tym, że lepiej zawiesić strajk i poczekać do wyborów, uważam za skandaliczne i szkodliwe. Nie pierwszy raz wypowiada się w sposób pokazujący, że dla niego wszystko kręci się wokół wojny PiS-u z PO.| Agnieszka Dziemianowicz-Bąk

PiS wygrało z nauczycielami?

Nawet gdyby rządowi udało się strajk złamać, to jestem przekonana, że długofalowo to PiS na nim straci. Bo nawet wśród tej części społeczeństwa, która nie popiera postulatów nauczycieli, są osoby, dla których strajk jest oznaką słabości władzy i jej niezdolności do uporania się z poważnym kryzysem. Trudno mi też wyobrazić sobie utrzymanie przez PiS prosocjalnego i propracowniczego wizerunku, jeśli tak liczną i ważną grupę zawodową traktować będzie z pogardą. Nie zgadzam się przy tym z tezą Tomasza Lisa, że PiS może nauczycieli ignorować, bo reprezentują oni inteligencję, której poparciem PiS nie jest zainteresowane. Obrażając nauczycieli, dezawuując strajk jako rozgrywkę polityczną, PiS ujawnia swój stosunek przede wszystkim do świata pracy i pracowników. I w dłuższej perspektywie na tym straci. Tym bardziej, że oprócz nauczycieli protestują pracownicy sądów, a pracownicy opieki społecznej zapowiadają własny strajk. Jeśli te wiadomości przedostaną się przez barierę mediów rządowych do szerokiej opinii publicznej, to w Polskę pójdzie sygnał, że państwo jest zarządzane w sposób nieskuteczny. Na miejscu PiS-u, jeśli nie z przyzwoitości, to choćby z cynicznych pobudek, spełniłabym oczekiwania nauczycieli, po to żeby pokazać się jako wrażliwa społecznie i skuteczna ekipa.

Sondaże wskazują, że nauczyciele wizerunkowo tracą, a sam strajk cieszy się coraz mniejszym poparciem.

To jest naturalna dynamika oraz istota strajku, że jest uciążliwy i męczący – i to znajduje odzwierciedlenie w sondażach. Ale strajk to nie plebiscyt, tylko walka pracownicza – nie ma być sympatyczny, tylko skuteczny.

Ale skoro strajkujący słabną, poparcie dla rządu jest stabilne, to dlaczego Mateusz Morawiecki miałby zmieniać taktykę? Spełnienie postulatów nauczycieli uruchomi protesty kolejnych grup zawodowych, a dla wszystkich pieniędzy nie ma.

Ciężko powiedzieć, czy obecna taktyka jest skuteczna, bo strajk wciąż trwa, coraz więcej szkół decyduje się na nieprzeprowadzenie klasyfiakacji maturalnej, właśnie powstał Ogólnopolski Komitet Strajkowy, który dołącza do negocjacji obok ZNP. Mimo zmęczenia, strona pracownicza organizacyjnie przybiera na sile.

Prawo i Sprawiedliwość szuka nowych sposobów na przykrycie strajku, próbuje narzucać nowe tematy, czego przykładem jest deklaracja Jarosława Kaczyńskiego, którą wysłał do wszystkich ugrupowań – apel o nieprzyjmowanie euro. Brzmi absurdalnie, bo euro w ogóle nie jest przedmiotem obecnej dyskusji i nic nie wskazuje, żeby Sejm nowej kadencji, niezależnie o wyniku wyborów, miał się tym zajmować. To jest ewidentny temat zastępczy, który jednak nie działa – cała Polska wciąż żyje strajkiem szkolnym.

[promobox_artykul link=”https://kulturaliberalna.pl/2019/04/23/marek-belka-wywiad-kampania-wybory-lewica/” txt1=”Czytaj również wywiad z Markiem Belką  ” txt2=”Przyzwoity człowiek musi dziś być lewicowcem”]

Koalicja Europejska i czołowi publicyści związani z opozycją apelują do rządu i nauczycieli o zawieszenie strajku i dopuszczenie uczniów do matury. Słusznie?

Muszę przyznać, że choć nie jestem zwolenniczką Koalicji Europejskiej, to jednak mój odbiór ostatniej konferencji tej formacji był bardziej życzliwy niż znacznej części komentatorów. Nie usłyszałam w słowach polityków KE apelu do nauczycieli o zawieszenie strajku. Niemniej przekaz nie był jednoznaczny i wiele osób, w tym nauczycieli, odczytało go jako podcinanie strajkującym skrzydeł – i za to odpowiedzialność ponosi Koalicja, która nie powinna była pozostawić żadnych wątpliwości, że w sporze pracowników oświaty z rządem stoi po stronie nauczycieli.

Całkowicie jednoznaczny był natomiast Tomasz Lis, którego słowa o tym, że lepiej zawiesić strajk i poczekać do wyborów, uważam za skandaliczne i szkodliwe. Nie pierwszy raz wypowiada się w sposób pokazujący, że dla niego wszystko kręci się wokół wojny PiS-u z PO. Tymczasem strajk pracowników oświaty nie jest narzędziem Platformy do budowania sobie poparcia, ale walką o godne wynagrodzenia i dobrą edukację. I ta walka zasługuje na pełną solidarność, niezależnie od tego, czy akurat podnosi notowania Schetyny, czy nie.

Jedynym adresatem tego rodzaju apeli i społecznej presji powinien być rząd, który ma najlepsze narzędzie, aby zakończyć strajk – realizację nauczycielskich postulatów.

Jak się pani podoba hasło wyborcze PiS-u: „Masz prawo do europejskiego poziomu życia”?

Hasło jest dobre, bo poziom życia w Polsce wciąż istotnie odbiega od zachodnich standardów, a nierówności w Unii Europejskiej są ogromnym problemem. Ale jest to problem, którego rozwiązanie w dużej części zależy od rządu. Na przykład można zwiększyć wynagrodzenia dla sektora budżetowego: w tym nauczycieli, pielęgniarek i urzędników niższego szczebla. A żeby rozwiązać nierówności płacowe w skali europejskiej, potrzebna jest większa integracja unijna, czyli coś zupełnie odwrotnego w stosunku w stosunku do kierunku, jakim chce podążać PiS.

Obrażając nauczycieli, dezawuując strajk jako rozgrywkę polityczną, PiS ujawnia swój stosunek przede wszystkim do świata pracy i pracowników. I w dłuższej perspektywie na tym straci. | Agnieszka Dziemianowicz-Bąk

W kontekście protestów nauczycieli mówiła pani, że na plus wyróżnia się Wiosna, a mimo to partia Robert Biedronia zanotowała sondażowy spadek, w jednym z badań plasując się nawet na poziomie 5 procent. Na „trupie” partii Razem miało powstać coś równie przebojowego jak Ruch Palikota czy Nowoczesna, ale początkowy entuzjazm osłabł. Dlaczego?

Po pierwsze, to nie zauważyłam, żeby Razem było trupem…

Kiedy powstawała Wiosna, ta partia cieszyła się 1-procentowym poparciem.

I jeżeli występuje samodzielnie w sondażach, to niestety nadal zdarza jej się notować podobny wynik, ale to nie ma nic do rzeczy. Na polskiej scenie politycznej jest wiele funkcjonujących partii o podobnym poparciu.

No dobrze, to skąd ten kryzys u Biedronia?

Trudno powiedzieć, czy to kryzys. W momencie powstania partii zadziałał efekt nowości, ale też spełnienia podsycanych przez wiele miesięcy oczekiwań. Coś nowego wkroczyło na polską scenę polityczną, co wzbudziło entuzjazm.

I balonik pękł?

Polityka wróciła do swojej spolaryzowanej postaci. Wiosna utrzymuje się w okolicach 10-procentowego poparcia, co czyni z niej trzecią siłę. Dlatego nie nazwałabym tego kryzysem, ale urealnieniem i stabilizacją. Nie wydają mi się też trafne porównania Biedronia do Ryszarda Petru – nie tylko ze względu na różnice programowe, ale też dlatego, że w 2015 roku promowanie Nowoczesnej przez niektóre media liberalne było bezprecedensowe.

Osobiście zapadł mi w pamięć artykuł o Petru jako „polskim JFK-u”.

Ten tekst pokazywał skalę absurdu w pompowaniu tej bańki. Biedroń, choć sam jest popularny, to raczej boryka się z trudnościami jeśli chodzi o stosunek mediów do swojego ugrupowania. Do mediów publicznych przedstawiciele Wiosny są zapraszani sporadycznie, a liberalny mainstream w dużej części za cel obrał sobie jego osłabienie, jako konkurencji dla Platformy.

Ale w 2015 roku Nowoczesna też zabierała elektorat głównie Platformie, co nie przeszkadzało mediom, które sprzyjały PO, w promowaniu Petru. Stawka się zmieniła i trzeba grać inaczej?

Myślę, że tak. W 2015 roku PO była partią rządzącą, liberalni dziennikarze byli skłonni do bardziej krytycznego podejścia. A Nowoczesna była postrzegana jako nowa formacja, która mogłaby odświeżyć Platformę. Teraz jakakolwiek krytyka wobec Platformy, płynąca, czy to ze strony Wiosny, Razem, czy – choć z oczywistych powodów teraz rzadziej – SLD, jest traktowana jako atak na jedyną słuszną opozycję. Biedroń nie może liczyć na wsparcie mediów publicznych i jest bardzo krytycznie i dokładnie przepytywany przez przedstawicieli mediów liberalnych. Nie ma mowy o pompowaniu.

To chyba naturalne, że kiedy pojawia się nowa siła polityczna, media weryfikują jej członków, postulaty i poglądy.

W pełni się zgadzam. Dlatego uważam, że ta zapewne trudna dla Wiosny sytuacja jest zasadniczo dobra dla demokracji. To po prostu powinien być standard, że każde ugrupowanie jest skrupulatnie przepytywane ze swojego programu. Nie tylko nowe. Myślę, że takie podejście służyłoby Platformie i innym partiom KE, bo ewidentną słabością Koalicji Europejskiej są braki programowe. Został miesiąc do wyborów europejskich, a nadal w zasadzie nie wiemy, z jakim programem KE startuje.

„Bo najpierw trzeba odsunąć PiS od władzy”.

Czyli o tym, co potem, nic nie wiemy. Schetyna skupia się na reakcjach wobec PiS-u i na tym traci, bo nie jest w stanie pozyskać nowych, dotąd niezdecydowanych wyborców. Gdyby dziennikarze sympatyzujący z tym obozem chcieli mu naprawdę pomóc, to powinny go bardziej dociskać i wyciągać od jego formacji konkretne deklaracje. Wtedy o KE można byłoby powiedzieć coś więcej niż to, że staje naprzeciwko PiS-u.

Ewidentną słabością Koalicji Europejskiej są braki programowe. Został miesiąc do wyborów europejskich, a nadal w zasadzie nie wiemy, z jakim programem KE startuje.| Agnieszka Dziemianowicz-Bąk

Określiła pani Wiosnę jako siłę lewicową. Akurat tego przymiotnika Biedroń unika jak ognia, przedstawiając siebie i swoją partię jako „progresywnych”. Czemu służą te etykiety?

Celowo staram się używać określeń relacyjnych: na lewo od PO, na prawo od PiS-u. Nie mam wątpliwości, że podobnie jak SLD, Zieloni czy Razem, Wiosna sytuuje się po lewej stronie prawicowego duopolu. W jej szeregach są osoby identyfikujące się z lewicą: Michał Syska, Paulina Piechna-Więckiewicz, Adam Traczyk, ale nie tylko takie. Gdybym miała być precyzyjna, określiłabym Wiosnę jako ugrupowanie centro-lewicowe albo socjalliberalne. Być może za tą próbą wyjścia poza etykietę lewicy stoi diagnoza, że dla polskiego wyborcy podział na lewicę i prawicę nie jest wcale oczywisty.

Dlaczego?

Z badań wynika, że wyborcy, którzy identyfikują się jako osoby o poglądach lewicowych w większości głosują na PO, którą przecież ciężko nazwać partią lewicową, a nawet z trudem liberalną. Sam Grzegorz Schetyna mówił swego czasu o konserwatywnych kotwicach tego ugrupowania. Z drugiej strony, lewica, która podkreśla aspekty socjalne, wchodzi w przestrzeń PiS-u i hasła „Polski solidarnej”. Potrzeba nowych etykiet może wynikać z tego, że doszło do pomieszania pojęć, a wybory nie rozgrywają się wśród politologów i dziennikarzy, którzy doskonale znają subtelności i każdy aspekt polskiej sceny politycznej.

Ale czy to jest ważne z perspektywy realizacji polityki?

Etykiety nie są bez znaczenia, bo polityka wymaga pewnego uporządkowania. Ale nie powinny być ważniejsze od treści politycznych propozycji. No i niedobrze, jeśli dla polityków i wyborców znaczą co innego. Realnie to uporządkowanie, o którym mówię, nastąpi dopiero po wyborach, gdy będziemy znali kształt przyszłego Sejmu i podjęte zostaną decyzje co do układu sił i ról. Wtedy zobaczymy, gdzie plasują się poszczególne ugrupowania i ich przedstawiciele, jakie realnie mają priorytety. Jeżeli tak się złoży, że reprezentanci SLD, Zielonych, Razem czy Wiosny znajdą się w Sejmie, to byłoby dobrze, gdyby zostały podjęte próby współpracy.

A pani do polityki wraca?

Na razie wracam do badania edukacji, ale politycznego powrotu nie wykluczam, tym bardziej, że to, na czym się najlepiej znam, czyli polityka edukacyjna, staje się coraz bardziej istotne. Być może więc zdecyduję się na start w wyborach. Ale nawet jeśli nie, to widzę dla siebie przestrzeń do działania na pograniczu polityki, badań i doradztwa. Jest wiele sposobów, by zasilić postępową i lewicową politykę.