KULTURA LIBERALNA > Czytając > Lepiej nie budź...
Lepiej nie budź w sobie geparda! Recenzja „Wiktora” duetu Jacques & Lise [KL dzieciom]
Opowieść belgijskiego duetu Jacques & Lise rozpoczynają niepokojące – zwłaszcza jak na literaturę dziecięcą – zdania: „Wiktor uwielbiał polować. Od lat marzył o ustrzeleniu geparda i dzisiaj wreszcie mu się to udało. Myśliwy jest dumny ze swej nowej, wspaniałej zdobyczy”. Mimo to pewnej nocy bohaterowi śnią się towarzysze zabitego kota, roniące pełne smutku łzy, a w Wiktorze odzywa się poczucie winy, z którym postanawia coś zrobić: „Wpada na genialny pomysł i natychmiast zabiera się do pracy”. Co zaskakujące, w przypływie geniuszu mężczyzna szyje ze skóry zabitego zwierzęcia kostium, w którym decyduje się wejść w stado gepardów i wypełnić pustkę po swojej ofierze. Jak się okazuje, Wiktor zostaje szybko zaakceptowany przez nowych towarzyszy i „po raz pierwszy odkrywa, co oznacza prawdziwa przyjaźń”: razem z dzikimi kotami wyleguje się na gałęziach drzewa, śpi na ziemi i dba o codzienną toaletę, a także – choć z marnym skutkiem – bierze udział w polowaniu. Niestety, radość nie trwa wiecznie: w misternie utkanym planie Wiktora, a także w kostiumie geparda, pojawia się dziura! W tym miejscu autorzy proponują czytelnikowi zaskakujące zakończenie. A nawet dwa…
Opowieść, jak przystało na książkę obrazkową, prowadzona jest na dwóch równoległych, uzupełniających się planach – słownym i graficznym – co pozwala na budowanie dodatkowych znaczeń, odczytywanych przez odbiorcę. Już pierwsza strona okładki jest intrygująca: widać na niej skulonego geparda odwracającego głowę od czytelnika, a umieszczony w centralnej części tytuł „Wiktor” sugeruje nam, że patrzymy właśnie na tytułowego bohatera. Po lekturze kilku stron odnajdujemy wyjaśnienie okładkowej ilustracji, Wiktor postanowił bowiem przebrać się w zwierzęcy strój. Znaczące wydaje się odwrócenie głowy, które można rozumieć jako ukrycie ludzkiej tożsamości przed dzikimi kotami, co prowadzi do pytań o pozycję ludzi wobec innych zwierząt – do stawiania podobnych pytań zachęcają liczne zabiegi graficzne, zjednujące człowieka i geparda. Ku innej interpretacji, oscylującej wokół kwestii moralnych, prowadzą opisane w książce wydarzenia: być może Wiktor unika spojrzenia czytelnika, bo przepełnia go wstyd wywołany zabiciem kota; równocześnie targające nim wątpliwości – z moralnego punktu widzenia całkowicie słuszne – podważają przecież sens życia głównego bohatera, który „uwielbia polować”.
Podobnie wieloznaczne są wszystkie ilustracje, a Jacques & Lise świadomie wykorzystują potencjał książki obrazkowej, rozpoczynając historię już od wyklejki. Po otwarciu publikacji ukazuje się scena polowania, a na kolejnej stronie (tytułowej) widać zastrzelonego przez Wiktora geparda. Tymi mocnymi obrazami, pozbawionymi komentarza słownego, twórcy od pierwszych chwil lektury kierują uwagę odbiorcy ku warstwie graficznej, która na równi z tekstem opowiada historię myśliwego. Przewrotność kompozycyjna – zarówno na poziomie narracyjnym, jak i relacji słowa i obrazu – sprawia, że „Wiktora” odczytywać można wielowymiarowo. Jedni zobaczą w nim krytykę polowań; inni wejdą głębiej i wyczytają przesłanie podważające antropocentryczne myślenie o świecie, w którym człowiek dominuje nad otaczającą go przyrodą; jeszcze inną interpretację można wysnuć, odwołując się do podejmowanych decyzji życiowych, których skutki mogą okazać się nieoczekiwane i trudne do zniesienia.
Na koniec kilka słów o kwestiach edytorskich, niezwykle istotnych w przypadku książek obrazkowych. Wydawnictwo Format stanęło na wysokości zadania i zadbało o odpowiednią, zgodną z oryginałem, oprawę techniczną. Belgijski duet Jacques & Lise to niezwykle płodni artyści, którzy mają na koncie już kilka książek obrazkowych (mam nadzieję, że niebawem ukażą się w Polsce też inne tytuły!), a także wiele projektów graficznych, zawodowa specjalizacja silnie wpływa więc na ostateczny kształt publikacji. Każda z nich to przemyślane pod każdym względem wydawnicze cacko, twórcy wykorzystują bowiem różne formaty, z rozmysłem dobierają papier i typografię, a każdą książkę charakteryzuje dominująca paleta barwna. Widać to również w „Wiktorze”: całość utrzymana jest w zieleniach i żółciach, a wielki format (przekraczający A4) pozwala rozkoszować się każdą z rozkładówek. Charakterystyczne dla duetu Jacques & Lise wysmakowane graficzne kompozycje, pełne elegancji, uroku i subtelnego humoru tworzone za pomocą mocnych, skontrastowanych ze sobą plam barwnych stanowią jakość samą w sobie; jakość – co bardzo ważne – świetnie zachowaną w polskim wydaniu!
Rodzimi czytelnicy powinni być z „Wiktora” zadowoleni, mimo podjęcia przez Jacques & Lise brutalnego tematu polowania. Zarówno uniwersalny przekaz, jak i przewrotność oraz humor stworzonej przez belgijskich twórców opowieści, a wreszcie estetycznie wysmakowane ilustracje sprawią zapewne wiele przyjemności dzieciom, ale też dorosłym, którzy będą mogli odnaleźć w „Wiktorze” opowieść o własnych ambicjach, marzeniach i drodze do ich spełnienia.
Książka:
Jacques & Lise, „Wiktor”, przeł. Iwona Mączka, wyd. Format, Wrocław 2021.
Rubrykę redaguje Paulina Zaborek.
Skoro tu jesteś...
...mamy do Ciebie małą prośbę. Żyjemy w dobie poważnych zagrożeń dla pluralizmu polskich mediów. W Kulturze Liberalnej jesteśmy przekonani, że każdy zasługuje na bezpłatny dostęp do najwyższej jakości dziennikarstwa
Każdy i każda z nas ma prawo do dobrych mediów. Warto na nie wydać nawet drobną kwotę. Nawet jeśli przeznaczysz na naszą działalność 10 złotych miesięcznie, to jeśli podobnie zrobią inni, wspólnie zapewnimy działanie portalowi, który broni wolności, praworządności i różnorodności.
Prosimy Cię, abyś tworzył lub tworzyła Kulturę Liberalną z nami. Dołącz do grona naszych Darczyńców!
PRZECZYTAJ INNE Z TEGO NUMERU
KOMENTARZE
