Mieszkanie luksusem, a nie prawem. Jak rozwiązać kryzys?

Szanowni Państwo!

Sytuacja mieszkaniowa Polaków niezmiennie należy do najważniejszych wyzwań kolejnych rządów. Jak wynika z danych Eurostatu, Polacy żyją w najbardziej przeludnionych mieszkaniach w Europie. Młodzi często mieszkają z rodzicami, mimo że wielu z nich chciałoby się wyprowadzić. Średni wiek, w którym mężczyźni wyprowadzają się od rodziców, wynosił w 2021 roku 30 lat.

Według szacunków w Polsce brakuje ponad miliona mieszkań, a może więcej. Jednocześnie pogarsza się sytuacja na rynku mieszkaniowym. Maleje sprzedaż nowych mieszkań. Według portalu RynekPierwotny.pl w ubiegłym roku liczba sprzedanych mieszkań spadła o 35 procent w porównaniu do roku poprzedniego. W dodatku wśród tych sprzedanych wzrósł udział mieszkań drogich, dla zamożnych kupców. Na kupno nowego mieszkania stać coraz mniej osób, tymczasem rosną również ceny najmu.

W debacie publicznej istnieją dwie główne filozofie, jak radzić sobie z problemami mieszkaniowymi. Jedna droga to dopłaty do kredytów hipotecznych. Inna to budowanie mieszkań na wynajem przez państwo. Jako jedno z działań rząd PiS-u w 2016 roku utworzył program Mieszkanie Plus polegający na budowie mieszkań na wynajem, który trzy lata później został zastąpiony programem Mieszkanie dla Rozwoju. Zgodnie z zapowiedziami miał polegać na wsparciu głównie młodych rodzin w opłaceniu czynszu na wynajem. Wynajmowane mieszkanie mogłoby z czasem przejść na własność mieszkańców. Jednak Jarosław Kaczyński wskazywał, że program mieszkaniowy należał do największych niepowodzeń obecnych rządów.

Z kolei Platforma Obywatelska w ostatnim czasie przedstawiła projekt Kredyt 0% na pierwsze mieszkanie. W tym przypadku chodzi o zakup mieszkania na własność. Państwo miałoby spłacać marżę i odsetki banku, a kredytobiorca jedynie kapitał. Podobny projekt, ale z oprocentowaniem dwa procent, zaproponował ostatnio również premier Mateusz Morawiecki.

Ocena poszczególnych programów przez krytyków zależy nie tylko od szczegółowych rozwiązań, ale również od modelu wsparcia mieszkalnictwa w Polsce. Co jest lepsze i skuteczniejsze: dopłata do kredytu czy ułatwienia w tanim wynajmie? Przeciwnicy dopłat do kredytów argumentują, że jest to tak naprawdę wsparcie dla banków deweloperów. Zgodnie z tym rozumowaniem: wraz z dopłatami ceny wzrosną, ponieważ na rynku pojawi się więcej pieniędzy, ale nie będzie więcej mieszkań. Przeciwnicy budowy mieszkań na wynajem przez państwo, wskazują z kolei na przywiązanie Polaków do własności i niewydolność inicjatyw państwowych w tym obszarze, co również może się wiązać z wysokimi kosztami.

W nowym numerze „Kultury Liberalnej” rozmawiamy o tym, jak rozwiązać problemy mieszkaniowe w Polsce.

Bartłomiej Sienkiewicz, były minister spraw wewnętrznych i poseł Platformy Obywatelskiej odpowiedzialny za prace programowe, w rozmowie z Tomaszem Sawczukiem mówi o ogłoszonym przez partię programie mieszkaniowym. Jak przekonuje Sienkiewicz, gdy spieramy się o mieszkania, tak naprawdę rozmawiamy o szerszym modelu państwa i społeczeństwa.

Jego zdaniem, „libertarianie spod znaku profesora Balcerowicza mówią: to jest niedopuszczalne wydawanie państwowych pieniędzy. Za tymi głosami stoi wizja społeczna, która mówi, że jak jest drogi kredyt i cię nie stać na mieszkanie, to nie mieszkaj w mieszkaniu. Albo może mieszkaj z rodzicami”. Z kolei „druga strona mówi: to nie tędy droga, państwo musi finansować, budować i rozdawać mieszkania. To są dwie wizje społeczne – libertariańska i socjalistyczna. My te wizje odrzucamy”.

Według Sienkiewicza, „państwo musi być uczestnikiem rynku mieszkaniowego, ponieważ to jest kwestia spójności społecznej i przyszłości młodszego pokolenia. Ale musi to robić w sposób mądry, nie unieważniając reguł wolnego rynku. W haśle Kredyt 0% jest wizja mądrej polityki liberalnej – rozumianej nie jako szkoła ekonomiczna, tylko szukanie równowagi społecznej w warunkach sprzecznych interesów. To jest polityka środka”.

Grzegorz Gajda, ekspert z Europejskiego Banku Inwestycyjnego, w rozmowie z Katarzyną Skrzydłowską-Kalukin mówi, że „OECD przeprowadziło analizę, z której wynika, że rządy państw próbują pozbyć się odpowiedzialności za budowę mieszkań poprzez różnego rodzaju dopłaty. Skłonne są dokładać się do wkładu własnego kredytobiorców, do oprocentowania kredytów i gwarantować ulgi podatkowe, w nadziei na ten sam rezultat – więcej mieszkań po niższych cenach. OECD wykazało jednak, że efekt jest odwrotny. Przesunięcie wydatków publicznych z budownictwa na różnego rodzaju dopłaty powoduje, że liczba budowanych mieszkań pozostaje taka sama, natomiast ich cena rośnie”.

Zapraszamy do lektury!

Redakcja „Kultury Liberalnej”

Skoro tu jesteś...

...mamy do Ciebie małą prośbę. Żyjemy w dobie poważnych zagrożeń dla pluralizmu polskich mediów. W Kulturze Liberalnej jesteśmy przekonani, że każdy zasługuje na bezpłatny dostęp do najwyższej jakości dziennikarstwa

Każdy i każda z nas ma prawo do dobrych mediów. Warto na nie wydać nawet drobną kwotę. Nawet jeśli przeznaczysz na naszą działalność 10 złotych miesięcznie, to jeśli podobnie zrobią inni, wspólnie zapewnimy działanie portalowi, który broni wolności, praworządności i różnorodności.

Prosimy Cię, abyś tworzył lub tworzyła Kulturę Liberalną z nami. Dołącz do grona naszych Darczyńców!

Wesprzyj Kulturę Liberalną