Nocne libacje, zaśmiecone skwery, hałas na osiedlach, zapchane przez pijanych SOR-y, przeciążone służby porządkowe. Znamy te obrazki i konsekwencje pijaństwa napędzanego łatwo dostępnym nocą alkoholem. Już dekady temu w piosence „Polska” Kazik Staszewski podsumował ten stan rzeczy, śpiewając: „po sobotnich balach chodniki zarzygane”. Jednak w ostatnich latach miarka chyba się już przebrała. W 2013 roku szpitalne oddziały ratunkowe obsłużyły 16 tysięcy osób z kłopotami zdrowotnymi wynikającymi ze spożycia alkoholu. W 2023 roku było to już 26 tysięcy.

Umiarkowany postęp

Problemowi zaradzić miała nocna prohibicja. W restauracjach i barach dalej można by zaglądać w kieliszek bez ograniczeń, ale w sklepach nocą nie można byłoby kupić alkoholu. W Warszawie o takie ograniczenia od kilku lat zabiegali reprezentowani w radzie miasta aktywiści ze stowarzyszenia Miasto Jest Nasze. Choć wcześniej sceptyczny, Rafał Trzaskowski złożył w końcu swój projekt mający zakazać sprzedaży alkoholu nocą – drugi obok projektu radnych Lewicy i MJN.

Trzaskowski nie zachował się jak jakiś pionier, nie wyszedł przed szereg. W ostatnich latach w niemal 200 gminach na terenie całej Polski, w tym w największych miastach, uchwalono mniej lub bardziej restrykcyjne przepisy ograniczające nocną sprzedaż alkoholu. Popiera ją też większość warszawiaków, co pokazały zamawiane regularnie przez urząd miasta w ramach Barometru Warszawskiego badania opinii publicznej.

W sprawie nocnej prohibicji Trzaskowski pozostał więc raczej wierny stylowi całej swojej prezydentury. Jej credo wydaje się odpowiadać nazwie humorystycznej partii, którą wiek temu w Pradze założył pisarz Jaroslav Hašek, czyli umiarkowanego postępu w granicach prawa.

Trzaskowski rządzi Warszawą ostrożnie, zachowawczo, bez ryzyka, ale i bez większej ikry. Zmienia stolicę inkrementalnie, drobnymi krokami. Widać to było nawet w jego projekcie dotyczącym nocnej prohibicji. Prezydencka propozycja zakładała wprowadzenie jej między godziną 23 a 6 rano, a nie od godziny 22, jak chciała Lewica i MJN. Prohibicja według Trzaskowskiego nie zmieniłaby więc zasad funkcjonowania popularnej sieci sklepików z małym płazem w nazwie.

Zobaczymy, kto tu rządzi

Ograniczenia sprzedaży alkoholu w Warszawie jednak nie będzie. Stołeczni radni Koalicji Obywatelskiej stanęli okoniem i wymusili na swoim prezydencie wycofanie projektu. Zamiast tego uchwalono kadłubkowy pilotaż w dwóch dzielnicach.

Towarzyszyło temu żenujące widowisko na posiedzeniu rady miasta. Aktywiści miejscy i działacze Lewicy podnosili argumenty o bezpieczeństwie, zdrowiu, jakości życia w mieście, podpierali się opiniami lekarzy i służb porządkowych. W odpowiedzi działacze KO blokowali miejsca na widowni przeznaczone dla obserwatorów. A z mównicy serwowali dywagacje o prohibicyjnym dziedzictwie komuny i Ku Klux Klanu oraz historycznie ciekawostki o Fenicjanach uzdatniających alkoholem wodę na swoich statkach.

Tyle warstwy merytorycznej, pora na polityczną. W powszechnej interpretacji sprawa nocnej prohibicji była de facto przykrywką dla wewnętrznych walk frakcyjnych i okazją do pokazania Rafałowi Trzaskowskiemu jego miejsca w szeregu. Szef warszawskich struktur Platformy Marcin Kierwiński, przy okazji minister spraw wewnętrznych, miał rękami szefa klubu radnych PO Jarosława Szostakowskiego pokazać prezydentowi Warszawy, kto tak naprawdę rządzi stolicą.

Temat nadarzył się przynajmniej z pozoru wygodny – wielu radnych PO ma, eufemistycznie mówiąc, nie darzyć dużą sympatią ruchów miejskich i Lewicy, a to one najgłośniej mówiły o nocnej prohibicji. Jeśli więc poza daniem prztyczka Trzaskowskiemu można było utrzeć nosa „lewakom”, to w to warszawskiej Platformie graj.

Co z tego, że większość warszawiaków chce, aby zrobiono coś z nocnymi libacjami.

A do tego, jak pokazują niedawne, jeszcze nieopublikowane badania zrealizowane na zlecenie More in Common Polska aż 44 procent wyborców PO deklaruje poglądy lewicowe lub centrolewcowe, a tylko 12 procent prawicowe.

Jaki jest więc bilans tego wewnętrznego starcia?

To porażka Platformy Obywatelskiej

Po pierwsze, publicznie upokorzony został jeden z liderów partii, jedna z jej najbardziej rozpoznawalnych i najpopularniejszych twarzy Platformy Obywatelskiej. To problem dla Trzaskowskiego i będąc na jego miejscu, jeśli chciałbym jeszcze coś większego zdziałać w polityce na własny rachunek, to zastanowiłbym się poważnie, czy nie nadszedł moment, by opuścić szeregi PO. Ale przeczołganie Trzaskowskiego to także problem całej Platformy. Bo co to mówi o środowisku politycznym, gdy swojego niedawnego kandydata na prezydenta Polski wystawia na pośmiewisko, pokazując jego niemoc?

Po drugie, odrzucając nocne ograniczenie handlu alkoholem. Platforma pokazała się jako siła wsteczna i irracjonalna zarazem.

I nie ma znaczenia, że radni PO zagłosowali za nocną prohibicją w Szczecinie, Gdańsku, Krakowie czy Poznaniu. Oczy opinii publicznej, czy tego chcemy, czy nie, zwrócone są na Warszawę.

A w stolicy radni PO nie podążyli nawet za umiarkowanym postępem w granicach prawa Trzaskowskiego. Zamiast wyznaczyć trend, wcisnęli ostro hamulec. Obnażyli tym samym jedną z kluczowych słabości swojego środowiska politycznego – całkowitą niezdolność do pozytywnego zaskoczenia, do wyprzedzenia swoich czasów, do wskazania kierunku.

Narazili się na śmieszność i zarzuty o uległość wobec lobby alkoholowego.

Także ze strony chóru prawicowych komentatorów, choć Prawo i Sprawiedliwość było przeciwko nocnej prohibicji. Właśnie dlatego, mimo relatywnie wysokiego poparcia, polityczne momentum zdaje się nigdy nie być po stronie Platformy Obywatelskiej – zamiast przejąć inicjatywę, PO jest w ciągłej defensywie.

Po trzecie i chyba najważniejsze, afera dała wgląd w stan mentalny przynajmniej części Platformy. Jeśli bowiem niektórzy liderzy partii, w imię jałowych wewnętrznych sporów i pokazywania sobie, „kto ma większe cojones”, jak twierdzi cytowana przez Łukasza Szpyrkę z Interii anonimowa radna PO, gotowi są wywołać taki kryzys, to znaczy, że im nie zależy.

Jeśli na ołtarzu partyjnych rozgrywek i prywatnych ambicji gotowi są złożyć agendę reformatorską i wizerunek partii, to jak chcą przekonać wyborców, że w polityce chodzi im o coś większego – o obronę demokracji, dobro wspólnoty czy rozwój Polski?

Jak poważnie traktować słowa o przyśpieszeniu i wyciągnięciu lekcji po przegranych wyborach prezydenckich, gdy ledwie kilka miesięcy po nich wyborcy otrzymują gorszące zapasy w błocie. To problemy, których nie przykryje zapowiadany na jesień partyjny rebranding.