Łukasz Jasina
Panna Marple już nie żyje… O niedolach współczesnego kryminału
Świat schodzi na psy… Nie nosimy już sztywnych kołnierzyków do marynarek i nawet zabójcy nie są już eleganccy. Nawet klasyczne, pełne wysublimowanych intryg kryminały już się nam na rynku wydawniczym nie pojawiają. Panna Marple i Hercules Poirot nie żyją. Można wprawdzie napotkać jeszcze kryminały retro, ale wrocławski Mock z powieści Krajewskiego – choć przyodziany w przedwojenną garderobę – jest jednak człowiekiem z gruntu współczesnym.
Wydawnictwo W.A.B. w ramach swojej „Mrocznej serii” wydało właśnie kryminał stricte współczesny. Na początku zapowiadał się nie najgorzej. Tytuł intrygował: brzmiał jak u Joego Alexa. Biogramy i dorobek krakowsko-wrocławskiego duetu autorów także zdawały się wskazywać, że za chwilę czytelnika bez reszty wciągnie tajemniczy świat popełnianej w starym Krakowie zbrodni.
Tymczasem trzysta czternaście stron „Kogo kocham, kogo lubię” dłuży się niemiłosiernie, a intryga nie przyciąga. Ludzi z opowieści Mizuro i Ostaszewskiego teoretycznie znamy bardzo dobrze – to mieszkańcy Polski ostatnich kilkunastu lat. To policjanci, których niedole znamy z życia i telewizji. To także bulwarowa prasa, na którą narzekamy (nadal ją czytając). Nawet sposób przeklinania jest nam bliższy niż przedwojenne „psiakrew”. Są tu też wszelkie niezbędne dla kryminałów założenia i motywy.
A jednak całość nie gra. Zbyt wiele jest w języku autorów opisów i nowoczesnej „nowomowy”. Nawet o sprawach tak okrutnych, jak zbrodnia, nie należy w ten sposób pisać. Czasem odnoszę wrażenie, że polskie kryminały opowiadające o dwóch ostatnich dekadach przypominają zbrodnie, które opisują. W naszych czasach nawet kieszonkowcom i kasiarzom brakuje uroku i nie nadają się na bohaterów opiewanych w balladach. Najlepszy chyba język do oddania przestępstw wypracował legendarny już „Detektyw” (oficjalnie nie czytany przez osoby z maturą) – to styl ludyczny, pełen niepotrzebnych metafor i jaskrawych opisów zdarzeń. Literatura cokolwiek kuleje.
Książka:
Robert Ostaszewski, Marta Mizuro, „Kogo kocham, kogo lubię”, Wydawnictwo W.A.B, Warszawa 2010.
* Łukasz Jasina, historyk, publicysta, członek redakcji „Kultury Liberalnej”.
„Kultura Liberalna” nr 100 (50/2010) z 7 grudnia 2010 r.
