Jeśli znamy utwór, wyobrażamy sobie, jak powinien brzmieć. Wiem, nie powinno się ulegać uprzedzeniom, ale czasem dzieje się to wbrew nam. Dopiero przez tę grubą skorupę naszej wiedzy musi się przebić sztuka. Jeśli jest prawdziwa, a my otwarci, powinno jej się to udać.
Nie wiem, jak powinny brzmieć koncerty skrzypcowe Bartóka. Owszem, wiem o nich to i owo, lubię Bartókowską energię i jego niesamowite pomysły brzmieniowe – ale przecież nadal NIE WIEM. W stu procentach przyjmuję jednak to, co proponuje Arabella Steinbacher. Niespełna trzydziestoletnia niemiecko-japońska skrzypaczka z naturalnym wdziękiem utrzymuje równowagę między romantyczną melodyjnością tych utworów a rzeczowością, pewnym intelektualnym dystansem, który u Bartóka też jest obecny. W Pierwszym Koncercie – miłosnym wyznaniu, kreuje atmosferę intymności, dodając nieco słodyczy i Mendelssohnowskiej lekkości. Sekunduje jej w tym Orkiestra Szwajcarii Romańskiej, ze swoim charakterystycznym, miękkim brzmieniem. Drugi Koncert jest logiczny – także dzięki Markowi Janowskiemu, który nawet symfonie Brucknera potrafi prześwietlić i przystępnie objaśnić.
W grze Steinbacher nie ma szarży, błyskotliwego popisu, próżno też szukać odtwarzania ludowej maniery, do której zachęcałyby niektóre pasaże. Bartókowska muzyka jest do tego nazbyt autonomiczna – trzeba odkryć jej własne piękno. Ale proszę posłuchać, z jaką pewnością skrzypaczka pokonuje najtrudniejsze miejsca. Jak fantastycznie potrafi rozbujać rytmicznie finał Drugiego Koncertu. W jego najbardziej awangardowych fragmentach (psychodeliczna ćwierćtonowa kadencja pierwszej części!) gra Steinbacher przypomina tę estetykę stężonej emocji pod maską spokoju, ten przyprawiający o ciarki chłodny obłęd, który znamy z najlepszych interpretacji Anne-Sophie Mutter. I to mój największy komplement dla Arabelli, której do starszej skrzypaczki bynajmniej nie porównuję. Steinbacher ma własną siłę przekonywania. Wierzę jej, że to jest właśnie Bartók. Niezależnie od tego, jak sobie go wyobrażamy.
Płyta:
Béla Bartók Koncerty skrzypcowe
Arabella Steinbacher skrzypce
Orchestre de la Suisse Romande
Marek Janowski dyrygent
PentaTone 2010
