Cztery tomy cyklu „Z.M.I.A.N.A.” Ali Sparkes zostały przez moją córkę pochłonięte w jeden wieczór. Pochłanianiu towarzyszyły wybuchy śmiechu i okrzyki ekscytacji. A na koniec – jakże znajomy wszystkim entuzjastycznym czytelnikom – żal, że to już koniec lektury. Zachęcony reakcją córki z przyjemnością sięgnąłem po te nieduże książeczki – 90 stron dużego druku, gęsto ozdobionego ilustracjami to faktycznie niewiele, ale żywiołowy odbiór nie bierze się znikąd…
„Z.M.I.A.N.A.” to cykl naukowo-szpiegowski. Główni bohaterowie – Dawid i Jacek – stają się pomocnikami szalonego naukowca w poszukiwaniach zaginionych notatek i pamięci wypalonej przez zazdrosnego rywala. Są tu zbrodnicze knowania, pościgi i śmiertelne zagrożenia, jest wreszcie odsłaniana powoli przeszłość tajemniczej sąsiadki. Od powieści Iana Fleminga cykl Sparkes różni się kilkoma szczegółami. Dawid i Jacek mają osiem lat i są pełnymi energii bliźniakami, szalony naukowiec i tajemnicza sąsiadka w jednej osobie to nieco roztrzepana starsza pani Petunia, a zbrodnicze knowania dotyczą wygranej w konkursie na najpiękniejszy ogród w sąsiedztwie.
Niezbędnej niesamowitości dostarcza tytułowa Z.M.I.A.N.A., czyli Związek Molekularny Inicjujący Absolutne Nadpisanie Anatomii – opracowane przez panią Petunię serum umożliwiające zmianę dowolnego żywego stworzenia w pająka/muchę/konika polnego/mrówkę w kolejnych tomach cyklu. Pierwsza transformacja jest przypadkowa. Chłopcy zostają zmienieni w pająki, gdy szukają swojego psa – Lejka. Dla zafascynowanego owadami Jacka wydarzenie to jest ekscytującą przygodą, Dawid, który robali nie znosi, jest jednak przerażony. Chłopcy poznają świat widziany całkiem innymi oczami – małego stworzenia otoczonego mnóstwem śmiertelnych niebezpieczeństw. Ptaki, szczury i ludzie to przerażające zagrożenie, trawa w ogródku – nieprzebyta gęstwina, a odpływ wanny – straszliwy wir wodny. Niezwykłe doświadczenie zmienia stopniowo stosunek Dawida do owadów, a obu chłopców (oraz zachwyconych czytelników) uczy wiele o świecie i życiu żyjątek. Przygody chłopców i pani Petunii to jednak nie wszystkie atrakcje przygotowane przez autorkę książek. Umieszczony na końcu słowniczek (szkoda, że nie w każdym tomie) wyjaśni trudniejsze słowa, takie jak nogogłaszczki, hologram albo plaga.
Prawdziwa frajda zaczyna się jednak jeszcze dalej – w dziale „Gry i zabawy”, w którym znajdują się łamigłówki, testy sprawdzające wiedzę (i uważne czytanie danego tomu), labirynty, a nawet mini gry planszowe. Podoba mi się takie przedłużanie przyjemności czerpanej z książki i zmyślne rozszerzanie jej waloru edukacyjnego. Atrakcyjność podnoszą dodatkowo urocze i zabawne ilustracje szkockiego artysty – Rossa Collinsa.
Czy „Z.M.I.A.N.A.” urzekła mnie tak samo, jak moją córę? Nie, ale nie zmienia to faktu, że jestem w stanie docenić zarówno zabawne historie Ali Sparks, jak i jej spryt, z którym opowiada o robalach. Jestem przekonany, że dzięki temu cyklowi niejedno dziecko inaczej spojrzy na mrówki i muchy i będzie chciało dowiedzieć się więcej o tym, jak żyją. Być może następnym razem na widok pająka nie skrzywi się z odrazą, tylko przyjrzy mu się uważnie, próbując dostrzec nogogłaszczki?
Książki:
Ali Sparkes, seria „Z.M.I.A.N.A.”: „Pajęczy popłoch”, „Musze szaleństwo”, „Zamęt z konikiem polnym”, „Atak mrówek”, ilust. Ross Collins, tłum. Roman Higersberger, Wilga, Warszawa 2015.
* Rubrykę redaguje Katarzyna Sarek.
