Sytuacja zrozumiała, publiczność wróciła do swojego teatru, a jego aktorzy do pracy. Coś, co miało zdechnąć pod rządami absurdalnie niekompetentnego dyrektora i przy aprobacie władz, odradza się pod kierownictwem złożonej z wybitnych aktorów Starego Rady Artystycznej. Wiadomo bardzo dobrze, że aby zniszczyć ważne miejsce, potrzeba sekundy, za to odbudowa trwa potem latami. Stary Teatr przetrwał, a nie przetrwał na przykład wrocławski Teatr Polski. Prawdopodobnie dlatego, że związani z nim od lat artyści nie poszli na wojnę totalną, przeprowadzili swoją operację inaczej. I wygrali, chociaż sami wiedzą, że ich zwycięstwo gorzki ma smak. Dyrektor utrzymał swe stanowisko, to on zawiera umowy, nawet jeśli w istocie jest samym długopisem. Na premierze go nie widziałem, ale też uporczywie wzrokiem nie szukałem. Stary został odzyskany na prawdopodobnie jedynych możliwych dziś warunkach. Z tego trzeba się cieszyć, dlatego cieszą się aktorzy i widzowie, a ich radość staje się mimowolnie jednym z tematów nowych przedstawień Starego Teatru: tak jest przynajmniej w „Pannach z Wilka”.
W gruncie rzeczy to rozumiem. Każda trauma wymaga przepracowania, a zespół Starego Teatru niewątpliwie traumę przeżył. Nie widziałem dotychczas nowego spektaklu Moniki Strzępki „Rok z życia codziennego w Europie Środkowo-Wschodniej”, tę zaległość zapewne niebawem nadrobię. W kolejnej premierze sezonu Remigiusz Brzyk jasno mówił, że wziął się za „Królestwo” Larsa von Triera, aby poprzez słynny krótki serial opowiadać o Starym Teatrze. W pierwszej sekwencji Michał Majnicz zaznaczał, że przyszedł tu do pracy sześć lat temu za poprzedniego dyrektora, przyszedł, bo w tym szpitalu pracują najlepsi lekarze. Wszyscy doskonale wiedzieli, o co chodzi. Role sprzątaczy niemal nieustannie obecnych na scenie grali Anna Dymna i Krzysztof Globisz – zatem wcielona pamięć o Starym Teatrze w dwóch niebywale bliskich sobie osobach. Byli na uboczu, sporadycznie, ze spokojną wyrozumiałością komentowali zdarzenia. Całe przedstawienie Brzyka w pierwszej części uwodziło siłą i błyskotliwością, w drugiej niestety irytowało tracącą impet dramaturgią. Tak czy inaczej, lubię to „Królestwo”. Właśnie za powrót zespołu Starego Teatru i wspólne granie choćby Elżbiety Karkoszki i Magdy Grąziowskiej, za zapanowanie nad chaosem zdarzeń i – przede wszystkim – za wskrzeszenie ducha sceny przy placu Szczepańskim. To już bardzo dużo, może na tym etapie nie można spodziewać się więcej.
„Panny z Wilka” przynoszą kolejny akt odzyskiwania Starego Teatru. Tym razem mamy w centrum Sceny Kameralnej wybitne aktorki: Dorotę Segdę, Ewę Kaim, Annę Radwan, Paulinę Puślednik, rozbitego na dwóch Wiktora grają Szymon Czacki i Adam Nawojczyk, w epizodach są jeszcze Aldona Grochal i Jacek Romanowski, w tle studenci Akademii Sztuk Teatralnych z obsadzoną w roli Tuni Natalią Kają Chmielewską. To słuszne myślenie, by mając Segdę, Kaim, Radwan i Puślednik, specjalnie dla nich wymyślać spektakle, już ich udział jest w istocie gwarancją sukcesu przedsięwzięcia. I „Panny z Wilka” w inscenizacji Agnieszki Glińskiej w powszechnej opinii sukcesem są. Są też widowiskiem, które – przynajmniej tak się dało odczuć tuż po zakończeniu – jest w stanie pogodzić uczestników teatralnego sporu, co zwykle nie mówią jednym głosem.
Doceniam wiele z przedstawienia Glińskiej, a jednak ogólnego aplauzu nie podzielam. To jest oczywiście teatr na wysokim zawodowym poziomie, zapewne trudno mu też zarzucać, że bardzo chce się podobać. No właśnie – może w tym cała rzecz. „Panny z Wilka” w Starym zdały mi się do bólu minoderyjne, zbudowane z efektownych aktorskich solówek, aby każda z gwiazd miała tu swoje pięć minut. Ktoś powie, że panny są razem i nawet kiedy nic nie grają, grają bardzo dużo. Czy na pewno? Agnieszka Glińska wraz ze współautorką adaptacji Martą Konarzewską postanowiła z Wiktora uczynić tylko lustro dla tytułowych bohaterek, zupełnie inaczej niż zrobił to choćby w swoim filmie Andrzej Wajda. W Starym Wiktor młodszy i starszy staje się tylko pretekstem dla ich wspomnień i emocji. Wspomaga je jeszcze Virginia Woolf z „Falami” i „Panią Dalloway”, w których zaczytują się bohaterki. Od Woolf pochodzi mówiony przez Dorotę Segdę monolog o starzeniu się kobiecego ciała, w założeniu jedna z najbardziej przejmujących scen spektaklu. Oczywiście, wybitna aktorka robi wszystko, aby tak było, a jednak siedzę niewzruszony. Może dlatego, że wciąż czuję, iż ktoś programuje moje emocje, a to wywołuje opór. Podobnie, jak wtedy, gdy panny z Wilka tańczą i kiedy śpiewają, choć śpiewają pięknie. Nad całością unosi się swing jak w starych filmach Woody’ego Allena, co zapewne również nie jest przypadkową decyzją. „Panny z Wilka” Glińskiej to może idealny spektakl, dobrze skrojony – lekki i przyjemny, choć w intencjach z głębszymi podtekstami. Im służy wizualny nawias jak z telenoweli, prezentowane w zbliżeniu twarze bohaterek. Temu też zapewne skupienie się na kobietach, przy lekkim zignorowaniu Wiktora Rubena. Tyle że kobiece portrety z przedstawienia w Starym nie elektryzują niczym szczególnym. Dorota Segda powtarza to, co stało się tematem wielu poprzednich jej ról – zachwyt i rozczarowanie kobiecą dojrzałością, Ewa Kaim szaleje, śpiewa i tańczy w znakomitej formie, ale cały czas myślę, że ten popis nie bardzo służy i aktorce, i widowisku; że przydałoby się trochę więcej umiaru. Oczywiście Kaim bierze swoje tour de force w nawias ironii, by nikt nie myślał, że wymknął się z reżyserskiej i aktorskiej kontroli. W ogóle podejrzewam, że aktorki na próbach „Panien z Wilka” rozkwitały, proponując dużo i jeszcze więcej, a reżyser patrzyła z radością i kupowała prawie wszystko, w końcu kto nie byłby szczęśliwy, mając na scenie taką obsadę. Ale może się mylę.
Dobrze wypadła celowo neurotyczna Paulina Puślednik, a najlepiej zdystansowana i ironiczna Anna Radwan, bo zagrała mniej niż więcej. Ktoś powiedział po premierze, że ten spektakl ma w sobie prawdziwą energię kobiet. Znowu zapytam – naprawdę?
„Panny z Wilka” niewątpliwie przyciągną publiczność, aktorki i aktorzy – to widać – lubią je grać. Mam świadomość, że mój głos malkontenta jest raczej odosobniony. Po prostu wolę chropawe i niedoskonałe „Królestwo” od wycyzelowanych i zaprogramowanych na aplauz „Panien z Wilka”. Może największy problem w tym, że dokładnie takiego przedstawienia się spodziewałem, a nie miałbym nic przeciwko temu, by Stary Teatr na nowo zyskał linię programową uzależnioną nie tylko od potrzeby zapewniania swoim aktorkom i aktorom dobrych ról. To i tak się stanie, one nie znikną. W końcu – jak mówił doktor Majnicza w „Królestwie” – w tym szpitalu pracują najlepsi lekarze.
Fot. wykorzystana jako ikona wpisu: Krzysztof Bieliński, Teatr Stary w Krakowie.
