Szanowni Państwo!
„Po trzech latach wojny, którą wszczęła Rosja, Ukraina żyje, walczy i ma więcej przyjaciół na świecie niż kiedykolwiek” – mówił w poniedziałek prezydent Wołodymyr Zełenski podczas międzynarodowego forum w Kijowie w rocznicę pełnoskalowej napaści Rosji na Ukrainę.
Do Kijowa z tej okazji przyjechali zachodni przywódcy. Prezydent Andrzej Duda, który z Kijowem łączył się zdalnie, powiedział: „Putin chciał przejąć Ukrainę w trzy dni, a nie udało mu się to w trzy lata i nigdy tego nie zrobi”.
Zełenski dziękował też rodakom po angielsku na portalu X: „Trzy lata oporu. Trzy lata wdzięczności. Trzy lata absolutnego heroizmu Ukraińców. Jestem dumny z Ukrainy”.
Putin rzeczywiście nie zdołał zdobyć Ukrainy, ale lansowana właśnie przez Donalda Trumpa droga do zakończenia wojny jest jak najdalsza od tego, na co czekają Ukraińcy i ich prawdziwi sprzymierzeńcy po tych trzech latach walki. Biorąc pod uwagę potencjał militarny Europy, trudno oprzeć się poczuciu, że to koniec złudzeń.
Po pierwsze, agresor w układzie zaaranżowanym przez Trumpa nie jest traktowany jak agresor, tylko jak partner – i to o nieporównywalnie lepszej pozycji negocjacyjnej niż strona zaatakowana.
Po drugie, Ukraina nie jest przewidziana w negocjacjach. Po trzecie, osłabiony barbarzyńskim atakiem kraj jest właśnie poddawany przez swojego nominalnego obrońcę presji, by w sytuacji granicznej oddać mu swoje cenne zasoby naturalne.
Dotychczas to o Putinie mówiło się, że rozumie tylko argumenty siły. Teraz na ten opis zasłużył sobie w pełni prezydent najpotężniejszego państwa demokratycznego świata – i to w czasie, kiedy Zachód potrzebuje solidarności.
Koniec trzeciego roku wojny w Ukrainie przypada więc na czas, kiedy cały Zachód przeżywa kryzys. To bardzo zła wiadomość dla Ukrainy i dla Zachodu. Bo wzmocniony przez Trumpa Putin stałby się w tej sytuacji jeszcze groźniejszy niż dotychczas. Wprawdzie w wyniku wyborów parlamentarnych w Niemczech do Bundestagu nie wejdzie prorosyjskie ugrupowanie Sahry Wagenknecht, ale prorosyjska i skrajnie nacjonalistyczna Alternatywa dla Niemiec zdobyła 20 procent głosów. Wygrali chadecy z CDU/CSU, dawnej partii Angeli Merkel, której polityka w dużej mierze przyczyniła się do wzmocnienia Rosji. Najprawdopodobniej będą oni rządzić wspólnie z socjaldemokratami z SPD. Friedrich Merz, kandydat CDU/CSU na kanclerza, w rocznicę pełnoskalowej napaści na Ukrainę powiedział, że Europa stoi po jej stronie. Merz mówił również o potrzebie „prawdziwej niezależności od Amerykanów”, którzy „bardzo słabo przejmują się losem Europy”.
W nowym numerze „Kultury Liberalnej” – trzy lata po tym, jak Rosjanie skończyli mistyfikację z manewrami przy granicy z Ukrainą i ich czołgi ją przekroczyły, zmierzając w stronę Kijowa – piszemy o sytuacji, w jakiej w związku z tym jest teraz nasza wschodnia sąsiadka, Polska i cała Europa.
Wojciech Konończuk, dyrektor Ośrodka Studiów Wschodnich, pisze: „Na wojnę rosyjsko-ukraińską można patrzeć z dwóch krańcowo odmiennych perspektyw. Pierwsza, dominująca, której najbardziej skrajną formę reprezentuje prezydent Trump, głosi, że Rosja wygrywa wojnę i niezależnie od tego, co zrobi Zachód, w końcu i tak ją wygra, a ukraińskie straty ludzkie i materialne będą tylko rosnąć. Trzeba zatem robić wszystko, włącznie z oddaniem okupowanych przez Rosjan terenów, aby «przestać strzelać» i znaleźć porozumienie z Putinem.
Druga perspektywa, znacznie bliższa rzeczywistości, mówi, że Zachód zrobił zbyt mało, aby pomóc Ukrainie, nałożył ograniczenia w stosowaniu niektórych kategorii zachodniej broni, nie wykorzystał w pełni narzędzi sankcyjnych, a przez to dał Rosji możliwości kontynuowania agresji. Wszystko dlatego, że Europa i USA obawiają się eskalacji konfliktu, a Moskwa świetnie na tych strachach gra i je wykorzystuje”.
Bartłomiej Gajos, ekspert z Centrum Dialogu im. Juliusza Mieroszewskiego oraz stały współpracownik „Kultury Liberalnej”, pisze o tym, jak badania prowadzone w Centrum pokazują zmianę podejścia Polaków do Ukraińców. „Nastawienie Polaków do Ukraińców w ostatnich trzech latach przypomina nastoletnią emocjonalność. Od wielkiej miłości i euforii – do rozczarowania, zmęczenia i złości. Miłość – bo Ukraińcy mogą skopać tyłek Rosjanom, a my czujemy się lepiej, ponieważ mniejszy, którego wspieramy, bije większego, a przy okazji naszego odwiecznego wroga. Rozczarowanie – bo Ukrainiec, choć pracowity, to «roszczeniowy, niewdzięczny cwaniak» i dlatego najlepiej, gdyby wyjechał po zakończeniu wojny. Większości z nas trudno znaleźć wspólne interesy łączące Polskę z Ukrainą”.
Nataliya Parshchyk z redakcji „Kultury Liberalnej”, Ukrainka i autorka wywiadów z Ukrainkami, które na różne sposoby aktywnie angażują się w obronę swojego kraju, rozmawia tym razem z Yulitą Ran – charkowską pisarką, dramaturżką, tłumaczką, wolontariuszką, która finansuje sprzęt dla żołnierzy poprzez zbiórki, które organizuje, oraz oswaja dzieci z sytuacją wojenną za pomocą książek.
W rocznicę inwazji opublikowaliśmy również rozmowę ze Szczepanem Twardochem. Jakub Bodziony rozmawia z pisarzem o jego nowej książce „Null” – powieści o wojnie i jej grozie, powstałej na podstawie wypraw Twardocha do Ukrainy.
W kolejnym wideopodkaście Bodziony rozmawia z Markiem Menkiszakiem, kierownikiem zespołu rosyjskiego w Ośrodku Studiów Wschodnich, autorem raportu „(Nadal można) wygrać wojnę z Rosją. O kontrstrategii Zachodu wobec Moskwy”. Dokąd prowadzą negocjacje rosyjsko-amerykańskie?
W tym tygodniu ukaże się również rozmowa z pułkownikiem rezerwy Piotrem Lewandowskim, w której analizuje bieżącą sytuacją froncie oraz kwestię ewentualnego wysłania polskich żołnierzy do Ukrainy.
Zapraszam do czytania, słuchania i oglądania,
Katarzyna Skrzydłowska-Kalukin,
zastępczyni redaktora naczelnego „Kultury Liberalnej”
