KAMIŃSKI: Modernizacja. Perspektywa peryferii [KOMENTARZ DO TEMATU TYGODNIA]

Kamil Kamiński

Modernizacja. Perspektywa peryferii

Problemem polskiej dyskusji o modernizacji jest imitacyjność, chęć przenoszenia zachodnich dylematów bez uwzględnienia specyfiki losów naszego kraju, które nawet jeśli są poruszane w dyskursie, to jedynie w odniesieniu do okresu komunizmu. Polska w odróżnieniu od krajów zachodniej Europy nie przeszła jednak ani rewolucji przemysłowej, ani nie doświadczyła radykalnej zmiany stosunków państwa i Kościoła po rewolucji francuskiej. Procesy, które zdeterminowały te wydarzenia, odcisnęły swoje piętno na historii Europy zachodniej, powodując jednocześnie, że Polska wymyka się narracji o modernizacji, którą można spotkać w niemieckich czy francuskich podręcznikach.

Sposób prowadzenia dyskursu modernizacyjnego pokazuje jeszcze jedna charakterystyczna rzecz dla polskiej debaty publicznej. Polskie doświadczenie historyczne jest sprowadzone do perspektywy warszawskiej i pomija zupełnie doświadczenia Śląska. Mówiąc modnym dziś w politologii językiem, w narracji metropolii nie ma miejsca doświadczenie peryferii.

A to właśnie losy Śląska powinny być odniesieniem do rozważań o zarówno przyczynach modernizacji, jak i jej skutkach. W odróżnieniu do reszty ziem polskich Śląsk doświadczył –jako część państwa pruskiego po wygraniu przez Fryderyka II wojny śląskiej z Austrią w 1742 r. – pruskiej drogi do kapitalizmu, która wiodła przez likwidację przywilejów korporacyjnych z jednej strony, a z drugiej dóbr kościelnych. Industrializacja nie spowodowała jednak sekularyzacji, jak się powszechnie wierzy, zwłaszcza na amerykańskich uniwersytetach. Jedną z najbardziej charakterystycznych cech śląskiej kultury jest maryjna pobożność, jedna z najsilniejszych w Europie. Również mocny charakter relacji rodzinnych na Śląsku wymyka się tezie o nieuchronnej atomizacji społeczeństwa wywołanej przez rozwój gospodarczy.

Gdy zastanawiamy się, jak powinna wyglądać polityka mająca na celu stworzenie z Polski atrakcyjnego miejsca dla biznesu, powinniśmy wziąć przykład z Wrocławia, jednego z najdynamiczniej rozwijających się miast w tej części Europy, w którym potrafiono ustalić priorytety modernizacyjne, polegające na polepszeniu infrastruktury, co w przyszłości zapewne doprowadzi do zwiększenia liczby lokowanych firm i przyczyni się powiększenia bazy podatkowej, z której miasto czerpie dochody, jak również kładącego silny nacisk na naukę rozumianą jako motor rozwoju, czego znakomitym dowodem jest powołanie Wrocławskiego Centrum Akademickiego.

Modernizacja może mieć wiele twarzy. Międzynarodowe koncerny i sieć autostrad ma nie tylko laicka Francja. Doświadczenie Śląska sugeruje, że polska modernizacja może mieć więcej wspólnego z katolicką Bawarią. Jedno jest pewne. By zrozumieć Polskę, trzeba wyjechać czasem poza Warszawę.

* Kamil Kaminski, prawnik, poeta.

„Kultura Liberalna” nr 91 (41/2010) z 5 października 2010 r.

Skoro tu jesteś...

...mamy do Ciebie małą prośbę. Żyjemy w dobie poważnych zagrożeń dla pluralizmu polskich mediów. W Kulturze Liberalnej jesteśmy przekonani, że każdy zasługuje na bezpłatny dostęp do najwyższej jakości dziennikarstwa

Każdy i każda z nas ma prawo do dobrych mediów. Warto na nie wydać nawet drobną kwotę. Nawet jeśli przeznaczysz na naszą działalność 10 złotych miesięcznie, to jeśli podobnie zrobią inni, wspólnie zapewnimy działanie portalowi, który broni wolności, praworządności i różnorodności.

Prosimy Cię, abyś tworzył lub tworzyła Kulturę Liberalną z nami. Dołącz do grona naszych Darczyńców!

Wesprzyj Kulturę Liberalną