WILCZURA: Narodziny nowej nauki. O konferencji „Saidism in the XXI Century” (8-9 listopada 2010)

Aleksandra Wilczura

Narodziny nowej nauki. O konferencji „Saidism in the XXI Century” (8-9 listopada 2010)

Stefan Żeromski twierdził, że wszystkie nowości przemysłowe przychodzą do Polski z Zachodu, zaś rewolucje, szczególnie te społeczne, przynosi „wiatr od Wschodu”. Tym razem jednak to z Polski pochodzi idea stworzenia nowej dziedziny nauki o nazwie nieco może przewrotnej, dzięki swojemu niezwykłemu podobieństwu (na szczęście wyłącznie pod względem fonetycznym) do słowa „sadyzm”. Jedyny związek między saidyzmem (ang. Saidism) a sadyzmem, którego mogliby upatrywać pomysłodawcy tego pierwszego, to niemal sadystyczne podejście saidystów do poszukiwania prawdy, odpowiedzi na pytania i wyzwania współczesności. I może jeszcze do aktywizmu społeczno-politycznego i walki o, jak trafnie określał je Edward W. Said, „przegrane sprawy”.

Fundamenty nowej dziedziny położone zostały podczas pierwszej międzynarodowej konferencji naukowej „Saidism in the XXI Century”, która odbyła się w ubiegłym tygodniu. Nazwę stworzyli doktoranci Instytutu Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego, a pochodzi ona oczywiście od nazwiska wybitnego amerykańskiego intelektualisty pochodzenia palestyńskiego Edwarda W. Saida (1935-2003), w Polsce znanego głównie dzięki takim publikacjom, jak „Orientalizm”, „Kultura i imperializm” oraz (wspólnie z Danielem Barenboimem) „Paralele i Paradoksy”. Saidyzm, inspirowany twórczością tego autora, ma być kierunkiem badań umożliwiającym refleksję nad rzeczywistością zastaną. Próbuje ją zrozumieć przez kontrapunktową metodę obserwacji oraz poszukiwanie prawdy dzięki polifoniczności opinii na temat procesów, fenomenów i zjawisk składających się na świat, w którym obecnie egzystujemy.

Przez dwa dni w Auli Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego naukowcy z całego świata pracowali nad teoretycznymi podstawami saidyzmu oraz nad jego rozwojem w przyszłości. Dyskusje przebiegały w ramach paneli poświęconych Saidowi i literaturze, komunikacji, orientalizmowi, studiom postkolonialnym, aktywności politycznej oraz kwestiom filozoficznym, tożsamości i kultury. Podejmowane były m.in. zagadnienia relacji Zachód-Orient, wizji islamu we współczesnych mediach oraz różnych inicjatyw pokojowych.

W tegorocznej edycji konferencji najbardziej udaną częścią okazał się panel poświęcony saidyzmowi w muzyce. Wystąpienie prof. Florence Martin z USA, poświęcone późnemu stylowi Edwarda W. Saida z perspektywy muzyki i wygnania, oraz referat Aleksandra Laskowskiego z „Kultury Liberalnej” i Polskiego Radia, na temat społecznej, politycznej i kulturowej ważności muzyki, cieszyły się największym zainteresowaniem publiczności. O dziwo, najsłabiej według organizatorów wypadł panel, który budził najwięcej kontrowersji, tj. poświęcony aktywizmowi polityczno-społecznemu.

Konferencja była częścią większego projektu o nazwie „Orient Project: Living Ideas for Peace”. Towarzyszyło jej wiele imprez kulturalnych, w tym m.in. wystawa zdjęć Andrzeja Kapiszewskiego i Edwarda W. Saida „Inni tacy jak My – The Others Like Us”, pokazy filmów, prezentacje wydawnictw i książek poświęconych Bliskiemu i Dalekiemu Wschodowi, promocje studiów postkolonialnych oraz blisko- i dalekowschodnich w Polsce, a nawet degustacje kuchni orientalnej. Przedsięwzięciu ponadto towarzyszyła europejska promocja książki jednego z najbliższych uczniów Edwarda W. Saida, Adela Iskandara „Edward Said: A Legacy of Emancipation and Representation”.

Było to pierwsze tego typu wydarzenie w skali światowej. Dotychczas na kilku zagranicznych uniwersytetach (m.in. na Columbia Univiersity w USA, American University w Egipcie, we Francji i Libanie) odbywały się jednodniowe wykłady imienia Edwarda W. Saida, miniseminaria lub spotkania poświęcone jego twórczości. Jednak dopiero „Saidism in XXI Century” na Uniwersytecie Jagiellońskim otworzył nowy rozdział w interdyscyplinarnym podejściu zarówno do twórczości Edwarda W. Saida, jak i do samego saidyzmu.

Obecnie organizatorzy wraz z komitetem naukowym pracują nad wydaniem książki poświęconej saidyzmowi w XXI wieku, która powinna ukazać się w pierwszej połowie 2011 roku, a także nad kolejną edycją przedsięwzięcia pod nazwą „Orient Project”, któremu tym razem będzie przyświecać hasło „Living ideas In Exile” (Żyjące Idee na Wygnaniu). Będzie ono obejmować konferencję i warsztaty poświęcone saidyzmowi oraz m.in. ideom, intelektualistom i artystom w tzw. exile’u, wystawy zdjęć, pokazy filmów oraz koncerty.

Pomysłodawcy saidyzmu oraz uczestnicy konferencji w dyskusji kończącej dwudniowe obrady podjęli się trudnego, choć inspirującego zadania rozwijania saidyzmu w swoich rodzinnych krajach. Na swoje motto wybrali fragment eseju Edwarda W. Saida z 1982 roku poświęconego teorii podróży: „Jak ludzie I szkoły krytyki, idee i teorie podróżują – od człowieka do człowieka, od sytuacji do sytuacji, od jednego okresu do drugiego”. W taką podróż intelektualną wyruszyli z Polski także saidyści. Ponad granicami idei, teorii i szkół krytyki, niczym globalni nomadowie.

* Aleksandra Wilczura, doktorantka w Instytucie Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ, pomysłodawczyni konferencji „Saidism in XXI Century”.

** Projekt „Orient Project: Living Ideas for Peace” został objęty honorowym patronatem Rektora UJ, prof. dra hab. Karola Musioła, Dziekana Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ, prof. dra hab. Bogdana Szlachty, Dyrektora Instytutu Studiów Regionalnych UJ, prof. dra hab. Tadeusza Palecznego, Kierownika Instytutu Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ, prof. dra hab. Adama W. Jelonka oraz Mariam Said, żony Edwarda W. Saida, Prof. Andrzeja Buszy, The Kapiszewski Center for Bridging Cultural Boundaries, Barenboim-Said Foundation, Stradomskiego Centrum Dialogu oraz Międzynarodowego Festiwalu Literatury im. Josepha Conrada, „Kultury Liberalnej”, „Le Monde Diplomatique”, „Krytyki Politycznej”, „Tygodnika Powszechnego” i innych.

„Kultura Liberalna” nr 97 (47/2010) z 16 listopada 2010 r.

Skoro tu jesteś...

...mamy do Ciebie małą prośbę. Żyjemy w dobie poważnych zagrożeń dla pluralizmu polskich mediów. W Kulturze Liberalnej jesteśmy przekonani, że każdy zasługuje na bezpłatny dostęp do najwyższej jakości dziennikarstwa

Każdy i każda z nas ma prawo do dobrych mediów. Warto na nie wydać nawet drobną kwotę. Nawet jeśli przeznaczysz na naszą działalność 10 złotych miesięcznie, to jeśli podobnie zrobią inni, wspólnie zapewnimy działanie portalowi, który broni wolności, praworządności i różnorodności.

Prosimy Cię, abyś tworzył lub tworzyła Kulturę Liberalną z nami. Dołącz do grona naszych Darczyńców!

Wesprzyj Kulturę Liberalną