Nowa logika fair trade [Komentarz do Tematu Tygodnia: Co się kryje za „sprawiedliwym handlem”]

Sprawiedliwy handel ulega coraz wyraźniejszej regionalizacji. Łączy się z lokalnymi ruchami społecznymi i inicjatywami gospodarczymi, które często traktują szczytną ideę dosyć instrumentalnie. Fair trade służy zwiększeniu legitymizacji lokalnych i narodowych przedsięwzięć, traktujących system certyfikatów jako narzędzie public relations.

Sprawiedliwy handel miał przede wszystkim na celu ustanowić relacje między producentami z Południa i konsumentami z Północy. Ta logika zaczyna się jednak powoli wyczerpywać. Z jednej strony, dynamika wzrostu sprzedaży produktów fair trade na Północy zmniejsza się. Z drugiej zaś strony, w obrębie samego Południa powstaje coraz więcej inicjatyw sprawiedliwego handlu – nie tylko związanych z tworzeniem nowych kooperatyw producenckich. Lokalne marki fair trade rozwijają się na wszystkich kontynentach, a produkty certyfikowane zyskują na popularności także u konsumentów w krajach uznawanych za producenckie.

Opisywany trend ma związek ze współczesnym obliczem globalizacji Południa. Nie należy jednak pojmować go jako zwykłego skutku modernizacji ekonomiki światowej. Jego przyczyny są o wiele bardziej złożone. Wśród nich możemy wymienić choćby ideologiczny sprzeciw wobec hegemonii „Starego Świata” czy poszukiwanie nowych rynków zbytu w kontekście stagnacji gospodarczej Północy, a także anektowanie przez polityki narodowe ruchu, który może przywrócić im pewną legitymizację.

Przede wszystkim, mieszkańcy Południa coraz wyraźniej podważają dominację Fairtrade Labelling Organization – mają często wrażenie, że Północ za pomocą sprawiedliwego handlu praktykuje nową formę kolonializmu. Brak aktywnego uczestnictwa reprezentantów Południa w procesie ustalania przez Północ standardów fair trade popycha kraje rozwijające się do definiowania własnych, odpowiadających im norm. W obliczu poczucia nierówności w procesie regulacji zasad sprawiedliwego handlu i w związku z licznymi nieporozumieniami z agendami Północy, Porozumienie Drobnych Producentów Kawy z Latynoameryki i Karaibów (Coordinadora Latinoamericana y del Caribe de Comercio Justo) oraz stowarzyszenie Comercio Justo Mexico postanowiły wypromować swoje własne marki fair trade.

Przykładowo, działająca od 2001 roku brazylijska platforma narodowa Faces do Brasil (Fórum de Articulação do Comércio Ético e Solidário) uzyskała środki na inwestycje od rządu brazylijskiego, który uczynił ze sprawiedliwego handlu element swojej polityki społecznej. W 2007 roku kryteria i zasady comércio justo w Brazylii zostały sprecyzowane w ramach narodowego ustawodawstwa. W 2010 roku prezydent Lula de Silva wprowadził prawo ustalające normy, a także system akredytacji oraz certyfikacji sprawiedliwego handlu.

Wzrost liczby i zwiększenie się popularności produktów fair trade na Południu nie może być zatem wytłumaczony jedynie przez globalizację, lecz także przez samorodne procesy zachodzące poza światem Północy.

* Wyjaśnienie pisowni: sprawiedliwy handel / fair trade / commerce équitable / comercio justo to określenie szerokiego ruchu społecznego. Fair Trade to nazwa ruchu o konkretnych wytycznych związanych z wcieleniem w życie idei sprawiedliwego handlu. Fairtrade jest rodzajem certyfikatu, oprócz którego w ramach Fair Trade funkcjonują inne (np. Fair for Life, WFTO, Bio Equitable).

Skoro tu jesteś...

...mamy do Ciebie małą prośbę. Żyjemy w dobie poważnych zagrożeń dla pluralizmu polskich mediów. W Kulturze Liberalnej jesteśmy przekonani, że każdy zasługuje na bezpłatny dostęp do najwyższej jakości dziennikarstwa

Każdy i każda z nas ma prawo do dobrych mediów. Warto na nie wydać nawet drobną kwotę. Nawet jeśli przeznaczysz na naszą działalność 10 złotych miesięcznie, to jeśli podobnie zrobią inni, wspólnie zapewnimy działanie portalowi, który broni wolności, praworządności i różnorodności.

Prosimy Cię, abyś tworzył lub tworzyła Kulturę Liberalną z nami. Dołącz do grona naszych Darczyńców!

Wesprzyj Kulturę Liberalną