Znany w Polsce północnoirlandzki ilustrator Oliver Jeffers – odpowiedzialny za oprawę graficzną choćby „Noah ucieka” Johna Boyne’a [1], a także twórca autorskich książek, takich jak „O niezwykłym chłopcu, który pożerał książki” czy nagrodzona Bologna Ragazzi Award „Jestem dzieckiem książek” (stworzona wraz z Samem Winstonem) – powraca, kierując najnowszą książkę do najmłodszych odbiorców. Jak sam przyznaje, „Tutaj jesteśmy” powstała w pierwszych miesiącach życia jego syna i odpowiada niejako na potrzebę wyjaśnienia w prosty sposób zasad rządzących światem i jego mieszkańcami.
Podróż zaczyna się już od okładki. Widziana z przestrzeni kosmicznej planeta Ziemia uśmiecha się przyjaźnie, a skoro tak jej się podoba życie z ludźmi, to czego mógłby obawiać się młody człowiek, który dopiero ma dołączyć do grona ponad siedmiu miliardów jej mieszkańców?
Zanim zajrzymy do środka, warto przyjrzeć się również tyłowi książki, w którym ujawnia się koncept Jeffersa. Tworząc swoje informacyjne kompendium, autor w zabawny sposób wskazuje na ważne aspekty współczesności. Odwróciwszy książkę, czytelnik widzi napis: „TU MIESZKAJĄ WSZYSCY ludzie” oraz czerwoną strzałkę skierowaną na „tył” Ziemi, a także znajdujący się nieopodal Księżyc z towarzyszącym mu opisem: „TU NIKT NIE MIESZKA (jeszcze)”. „Tutaj jesteśmy” odwołuje się więc do podstawowego mechanizmu nauczania, polegającego na wskazywaniu i opisywaniu: choć opisy te w uproszczony sposób wyjaśniają zasady rządzące światem, ich niezwykłą zaletą jest zarówno aspekt komiczny, jak i głęboko filozoficzny, prowokujący do rozmyślania o wszechświecie i zadawania pytań, w tym o „podbój” kolejnych ciał niebieskich.
Na niewielkiej liczbie stron znalazło się całkiem sporo ważnych tematów. Już rozkładówka zapowiada praktyczny (ale, jak wspomniałem, niepozbawiony aspektu filozoficznego) wymiar, zawiera bowiem mapę nieba i instrukcję „JAK SIĘ ODNALEŹĆ, jeśli kiedyś ZGUBISZ DROGĘ” – wystarczy wypatrzeć Gwiazdę Polarną, a wraz z nią północ. Kolejne strony to opowieść o Układzie Słonecznym, powstaniu Ziemi, jej budowie, morzach i lądach i otaczającej je atmosferze. Następna część dotyczy ludzi, ich biologii, zachowań i przyzwyczajeń.
Jeffers z wielką czułością podchodzi do wszystkich aspektów życia, podkreślając różnorodność kultur oraz indywidualnych cech każdego człowieka, wartych uwagi, szacunku i akceptacji. Jak pisze, „ludzie mają różne kształty, kolory i wielkości. Możemy wyglądać, zachowywać się i brzmieć inaczej… ale nie daj się zwieść: wszyscy jesteśmy ludźmi”. Te proste słowa mają niezwykłą moc, szczególnie w kontekście towarzyszących nam wybuchów nienawiści i konfliktów, najczęściej sprowokowanych brakiem poszanowania inności. Szacunku wymagają również inne żyjące na Ziemi stworzenia: „Zwierzęta nie umieją mówić, ale to nie powód, by źle je traktować”!
Autor, prezentując kolejne obrazy z życia na Ziemi, zarówno miejskie, jak i wiejskie, dzienne jak i nocne, dotyczące jednostek, jak i całej ludzkości, pozostawia czytelnikowi wybór własnej, najlepszej dla niego drogi, motywując do podejmowania działań, które uczynią nasz świat lepszym. Należy jednak żyć świadomie oraz odpowiedzialnie i dbać o Ziemię, bo „jest [ona] wszystkim, co mamy”. Jeffersowi udała się trudna sztuka mówienia o wielkich sprawach w sposób prosty, niezwykle szczery i zabawny. Znany głównie jako ilustrator, artysta przedstawia naszą planetę w uroczy sposób, podkreślając jej piękno wynikające z różnorodności biologicznej i kulturowej. Podobnie jak różne są niebo i ziemia czy dzień i noc, tak ludzie o różnym kolorze skóry, odmiennej religii i poglądach tworzą piękną konstelację wzbogacającą nasze życie na Ziemi. Bo przecież wszyscy „tutaj jesteśmy”!
Przypisy:
[1] O tej książce pisałem wcześniej, zob. K. Rybak, „Ani minuty do stracenia. O książce «Noah ucieka» [KL dzieciom]”, „Kultura Liberalna”, nr 427 (11/2017), 14 marca 2017 roku.
Książka:
Oliver Jeffers, „Tutaj jesteśmy. Wskazówki dla mieszkańca planety Ziemia”, tłum. Mateusz Rulski-Bożek, Wydawnictwo Zielona Sowa, Warszawa 2018.
Rubrykę redaguje Paulina Zaborek.
