W ostatni piątek i sobotę każda z głównych partii zasypała nas gradem obietnic – od darmowego internetu dla młodych, przez dobrowolny ZUS, po setkę obwodnic i nie trzynastą, ale nawet czternastą emeryturę. Uśmiechamy się, kręcimy głowami, bo przecież wiemy, że większość z nich nie zostanie spełniona, tak jak niespełnione zostały zapowiedzi z poprzednich kampanii.

Obietnice kampanijne trudno jednak jednoznacznie nazwać oszustwem – jeśli nie zostaną spełnione, polityk zawsze może powołać się na zmieniające się okoliczności, jakieś siły zewnętrzne (Unia nie pozwoliła, Stany Zjednoczone protestują) lub nawet sabotaż ze strony politycznych przeciwników.

W przypadku jawnego kłamstwa sytuacja jest odmienna – powinno być dla nas oczywiste, że jesteśmy oszukiwani. Mimo to nawet nie zauważamy, jak wyrozumiali dla kłamstw się staliśmy. Oto kilka przykładów.

Trump dorysowuje pętelkę

Zacznijmy od Stanów Zjednoczonych i – znanego także nad Wisłą – huraganu Dorian. Tego samego, przez który prezydent Trump miał odwołać wizytę w naszym kraju. Dorian na szczęście okazał się dla amerykańskiego wybrzeża mniej groźny niż przypuszczano, ale prezydent nie ustawał w wysyłaniu ostrzeżeń za pośrednictwem Twittera.

W ferworze tweetowania 1 września ostrzegł nawet mieszkańców stanu Alabama. Lokalne służby meteorologiczne szybko zaprzeczyły, by na tym etapie istniało jakiekolwiek zagrożenie i… lawina ruszyła. Prezydent nie tylko nie odwołał swoich słów, ale w następnych dniach wysyłał kolejne tweety rzekomo potwierdzające jego ocenę sytuacji. Wreszcie na spotkaniu z dziennikarzami pokazał wydrukowaną mapę ilustrującą zasięg huraganu. Na tejże mapie ktoś zwykłym, czarnym mazakiem dorysował pętelkę tak, aby wpływy Doriana sięgały także Alabamy.

Fałszerstwo było ewidentne. Pętelka nie tylko nie była staranna – do reszty mapy nie pasowała nawet kolorystycznie. Ale wbrew oczywistym faktom prezydent upierał się, że pętelka jest prawdziwa, Dorian niemal zniszczył Alabamę, a przeczą temu kłamliwe media. Po co to robi? Czy jako głowa państwa nie ma ważniejszych zajęć? Wreszcie, czy nie widzi, jak oczywista jest ta próba oszustwa? Zapewne widzi, ale z jakichś względów uważa, że jego wersja wydarzeń „wygra”.

[promobox_wydarzenie link=”https://kulturaliberalna.pl/2019/09/03/pawlowski-komentarz-trump-pence-duda-wizyta-polska-usa” txt1=”Polski rząd i opozycja są w błędzie. Dla Trumpa liczy się tylko biznes” txt2=”Łukasz Pawłowski ” pix=”https://kulturaliberalna.pl/wp-content/uploads/2019/09/Screenshot_6c-550×366.png”]

Johnson negocjuje sam ze sobą

Nieco bliżej nas, w Wielkiej Brytanii, podobne boje z rzeczywistością toczą premier Boris Johnson i zwolennicy twardego brexitu. Członkowie tej grupy najpierw przekonywali Brytyjczyków, że dzięki wyjściu z Unii, Londyn będzie mógł podpisać z Brukselą nowe, znacznie korzystniejsze porozumienie.

Kiedy to się nie udało, Johnson zapewniał, że wyjście z UE bez umowy nie będzie miało żadnych poważnych konsekwencji. Jego najboleśniejszym skutkiem miał być co najwyżej chwilowy niedobór… batoników Mars. Teraz z kolei – już jako premier – Johnson przekonuje, że negatywne skutki owszem będą, ale władze są na nie przygotowane. Jednocześnie twierdzi, że jego ekipa proponuje Unii nowe, lepsze warunki rozwodu, chociaż przedstawiciele Unii i krajów Wspólnoty twierdzą, że żaden Brytyjczyk z nową propozycją się do nich nie zgłosił.

Chcę być dobrze zrozumiany – nie oceniam w tym miejscu samej decyzji o brexicie ani jej skutków. Mało tego, rozumiem, że dla części Brytyjczyków nawet kosztowny brexit jest wart swojej ceny. Chodzi jednak o to, że twierdzenia brytyjskich polityków tak jawnie, nieustannie rozmijają się z rzeczywistością i nikt się tym nie przejmuje.

Kiedyś osoba publiczna złapana na kłamstwie przynajmniej udawała zawstydzenie i przepraszała. Dziś po prostu kłamie dalej. Zdaniem części komentatorów to najważniejszy wyznacznik nowej epoki, w której się znaleźliśmy, epoki postprawdy.

[promobox_wydarzenie link=”https://kulturaliberalna.pl/2016/09/27/pawlowski-trump-kaczynski-polityka-post-prawda/” txt1=”Każdy ma prawo do swoich faktów?” txt2=”Łukasz Pawłowski ” pix=”https://kulturaliberalna.pl/wp-content/uploads/2019/09/SanityPostTruth-1200-550×309.jpg”]

Kłamał Macierewicz, kłamał Kuchciński, kłamie Morawiecki

Polska – przynajmniej pod tym względem – nie odbiega od Zachodu. Jest wręcz postprawdy prekursorem. Antoni Macierewicz przez lata przedstawiający coraz to nowsze, wzajemnie sprzeczne teorie zamachu w Smoleńsku mógłby być niechlubnym wzorem dla wielu zachodnich polityków.

Ale po odsunięciu Macierewicza w cień pałeczkę przejmują inni. Ostatnio chociażby marszałek Sejmu, Marek Kuchciński. Medialne odkrycia dotyczące nielegalnych przelotów Kuchcińskiego raz po raz ujawniały kolejne kłamstwa „drugiej osoby w państwie”. Kuchciński mówił najpierw, że żadnych przelotów z rodziną nie było, potem zaniżał ich liczbę, następnie kłamał na temat przewożenia kolegów partyjnych i samodzielnych lotów członków rodziny. W końcu odszedł, choć jednocześnie przekonywał, że nie zrobił nic złego, a wielokrotnych kłamstwach nawet nie wspomniał. Jakby ich nigdy nie było.

[promobox_wydarzenie link=”https://kulturaliberalna.pl/2019/08/05/pawlowski-kuchcinski-pis-patologie-panstwo/” txt1=”Kuchciński odejdzie? To nic nie zmieni” txt2=”Łukasz Pawłowski ” pix=”https://kulturaliberalna.pl/wp-content/uploads/2019/08/marekuchcinski-550×367.jpg”]

A potem ogłoszono plan budżetu. Rzekomo po raz pierwszy w historii III RP miał to być budżet bez deficytu, w którym wpływy równoważą wydatki. Dziennikarze szybko jednak zwrócili uwagę, że zawarte w budżecie plany wydatkowe nie obejmują tak zwanej trzynastej emerytury, której koszty szacowane są na około 10 miliardów złotych. Ten sam premier Mateusz Morawiecki, który chwalił się budżetem bez deficytu, jednocześnie zapowiadał, że wypłata trzynastej emerytury będzie kontynuowana w kolejnych latach.

Oszustwo znów jest więc ewidentne. Albo przyszłoroczny budżet nie będzie jednak zrównoważony i premier kłamał, ogłaszając historyczny sukces; albo też trzynasta emerytura zostanie zlikwidowana i premier kłamał, obiecując, że rząd ją zachowa. Dostajemy więc dwa sprzeczne komunikaty, wiemy, że szef rządu jawnie nas oszukuje. I co? I znów nic się nie dzieje – po prostu słuchamy dalej.

Przykłady takich zachowań, za którymi nie idą żadne konsekwencje, można mnożyć. Nie dziwmy się więc, że politycy do prawdy podchodzą z coraz większym dystansem, a nas, wyborców traktują jak głupców. Będzie to trwało tak długo, jak długo sami będziemy im na to pozwalać.