Z centrum widać najwięcej
Czy da się wskazać jakąś jedną, konkretną „filozofię Leszka Kołakowskiego”? Sam deklarował, że takiej nie ma. Pomimo tego, wydaje się, że istnieje problem filozoficzny, który stanowił jądro jego myślenia w niemal wszystkich opublikowanych przez niego pracach.
Dziesięć lat temu, 17 lipca 2009 roku, zmarł w Oksfordzie Leszek Kołakowski. W „Kulturze Liberalnej” wielokrotnie pisaliśmy o jego książkach. Współorganizowaliśmy też oksfordzkie Leszek Kolakowski Lectures. W rocznicę śmierci filozofa prezentujemy fragment biografii „Kołakowski. Czytanie świata” Zbigniewa Mentzla, poświęcony odwilży 1956 roku. Książka ukaże się nakładem Wydawnictwa Znak.
Futbol jest w książce warszawskiego filozofa punktem wyjścia. Mościcki świetnie czyta grę po to, by wnikliwie czytać świat, w którym żyjemy. Przepis o spalonym jest początkiem eseju o bliskości, wspólne oglądanie meczów daje asumpt do namysłu nad istotą przyjaźni.
Od starożytności narasta w Europie przeświadczenie, że tkwi w nas jakiś tajemniczy element nazywany potem duchem, duszą lub umysłem. MacDonald opisuje pasjonującą historię tego pojęcia. I tak jak neuronauka, pokazuje, że dusza jest być może bardziej realna od materii.
Wojna zawsze była rodzajem apokalipsy – zdarzeniem, w którym ginęły jednostki i całe cywilizacje. Wciąż jednak zmieniało się i nadal zmienia się jej postrzeganie. Książka Magdalena M. Baran pozwala nam dokładnie prześledzić owe metamorfozy.
Jesteśmy tylko przejściową formą życia, „wyrzygiem” fotonów. Tak twierdzi Norman Leto w swoim filmie-mieszance wybuchowej, która na widzach robi wstrząsające wrażenie.
W czerwcu minął rok od śmierci wybitnego polskiego filozofa Cezarego Wodzińskiego. Książka Piotra Augustyniaka to pierwsza próba przedstawienia dorobku i pytanie o przyszłość dziedzictwa, jakie zostawił po sobie mistrz.
Kosmopolityczna wyobraźnia Fukuyamy jest bezdomną i martwą wyobraźnią obywatela „stabilnych i ugruntowanych demokracji”, który znalazł się w niezwykłej sytuacji: nie jest zdolny wyobrazić sobie świata lepszego od liberalnej demokracji i kapitalizmu.
Gdy myślę „Zygmunt Bauman”, myślę o figurze tłumacza i jego zadaniu, które jest zadaniem nieustannego przekładu z języka polityki na język praktyki i indywidualnego doświadczenia, z języka nauki na język działania zbiorowego, z języka socjologii na język mediów.
Jak dziś czytać Baumana? Krytycznie i całościowo. Bez zacietrzewienia, ale ze świadomością jego biograficznego uwikłania. I bez budowania mitologii – przez żadną ze stron.
Z perspektywy Zachodu filozofia indyjska jest podobna do labiryntu o ścianach wyłożonych lustrami. Nic tam nie przypomina znanych nam pojęć, a to, co wydaje się znajome, okazuje się jeszcze bardziej obce niż na początku. To wciąż nieodkryty kontynent.
Dlaczego islam jest traktowany w Europie inaczej niż pozostałe wyznania? Skąd bierze się strach przed muzułmanami? Amerykańska filozofka Martha C. Nussbaum mierzy się z tymi pytaniami w książce, której przekład wkrótce ukaże się w Bibliotece Kultury Liberalnej.
Mia Hansen-Løve zachęca do praktykowania filozofii, powściągliwie powstrzymuje się jednak od zadawania pytań o szczęście. Daleko ważniejszymi wydają się dla niej namysł, dystans i uważność.
Nie wiem, czy to dobrze, kiedy autorzy odpowiadają na recenzje swoich książek. W recenzji mojej książki Jarosław Kuisz sformułował jednak kilka twierdzeń, z których część wymaga moim zdaniem polemiki, część – jednoznacznej interwencji.
W XXI w. ożywienie myśli Kołakowskiego to dla życia intelektualnego sprawa o kolosalnym znaczeniu. Jan Tokarski podjął się tego zadania, idąc pod prąd wszelkim doraźnym interpretacjom myśli filozofa. Kilka jego stwierdzeń warto dogłębnie przedyskutować.
