0000398695
close
W walce o demokrację nie robimy sobie przerw! Przekaż 1,5% na Fundację Kultura Liberalna WSPIERAM
close
Kultura Liberalna solidarnie z Ukrainą

PRZEKAŻ
1,5%
PODATKU
close

W walce o demokrację

nie robimy sobie przerw!

Przekaż 1,5% na Fundację
Kultura Liberalna

Przekaż 1,5%
na Fundację Kultura Liberalna
forward
close

Szanowni Państwo,

przed chwilą usłyszeliśmy o wielkim sukcesie filmu „Ida” Pawła Pawlikowskiego, który zdobył aż pięć Europejskich Nagród Filmowych, w tym w kategorii najlepszy film. Obraz, o którym początkowo mówiono, że zamyka dyskusję o stosunkach polsko-żydowskich, paradoksalnie wzbogacił ją i wzmocnił. Bez wątpienia wielu widzom zapadnie w pamięć właśnie ten obraz powojennych relacji polsko-żydowskich.

Trzy tygodnie temu omawialiśmy interesujący konsensus w ocenach otwarcia w Warszawie Muzeum Historii Żydów Polskich. Co do pozytywnej oceny placówki zapanowała, jak mówi jeden z naszych dzisiejszych rozmówców, niemal powszechna zgoda rozpościerająca się od prawicy po lewicę, od Polski, przez Europę Zachodnią i Amerykę, po Izrael, od tabloidów po ambitne kwartalniki, od nowojorskiej czy paryskiej prasy po gazety powiatowe. Paradoksem jest występowanie na Zachodzie zjawiska zwanego „nowym antysemityzmem”. W tym roku widzieliśmy nawet antysemickie zamieszki na ulicach europejskich miast. W niespodziewany sposób odżywa na terytorium europejskim konflikt palestyńsko-izraelski, jako że poglądy antysemickie reprezentuje wiele osób w tym sporze sympatyzujących ze stroną palestyńską.

Wówczas specyfikę ogólnonarodowej zgody wokół Muzeum Historii Żydów Polskich – budowanego przecież na tle kulturowego antysemityzmu na ziemiach polskich – odkrywali dla Państwa Katarzyna Kasia, Sergiusz Kowalski i Aleksander Smolar. Dziś rozmawiamy z trzema kolejnymi znawcami tej tematyki.

Jan Tomasz Gross, autor kontrowersyjnych „Sąsiadów” i „Strachu”, uznaje, że w przeciągu ostatnich kilkunastu lat w relacjach polsko-żydowskich dokonała się „rewolucja kopernikańska”. Socjolog w rozmowie z „Kulturą Liberalną” swobodnie posługuje się pojęciami takimi jak sprawiedliwość i moralność. Pokazuje przy tym, jak idee te zostały wplecione w mechanizm przełamania narracji historycznej mającej na celu oczyszczenie stosunków polsko-żydowskich z masy stereotypów i uprzedzeń.

Do innych wniosków dochodzi Ireneusz Krzemiński. Zdaniem warszawskiego socjologa antysemityzm odgrywa obecnie marginalną rolę, ale specyficzne okoliczności polityczne mogą go bardzo łatwo reanimować. Ireneusz Krzemiński polemizuje jednocześnie z tezami Aleksandra Smolara, pokazując, że antysemityzm posiada w Polsce wyraźną reprezentację polityczno-partyjną. W wizji porządkowania rzeczywistości społecznej zgodnej z wykładnią (zyskującej coraz większe poparcie społeczne) myśli narodowej antyżydowskość nadal odgrywa rolę konstytutywną.

Z kolei historyk i dyrektor Muzeum Historii Żydów Polskich Dariusz Stola proponuje inne klucze do zrozumienia konsensusu dotyczącego Polin. Jego zdaniem wielu Polaków obawiało się, że placówka będzie atakować ich honor, stosować pedagogikę wstydu – albo przeciwnie, tuszować ciemne strony stosunków polsko-żydowskich. Mówi również o tym, że Muzeum było dla III RP nie tylko testem ideowym, ale i finansowo-menedżerskim: jest to jeden z najpotężniejszych projektów muzealniczych ostatniego 25-lecia – nie do pomyślenia jeszcze dekadę czy dwie temu.

Zapraszamy Państwa do lektury!

Redakcja

Stopka numeru:

Autor koncepcji Tematu tygodnia: Karolina Wigura

Współpraca: Iza Mrzygłód, Monika Helak, Anna Olmińska

Ilustracje: Kamil Burman [http://one-of-none.com/]

Nr 310

(50/2014)
16.12.2014

Z Dariuszem Stolą rozmawia Karolina Wigura

W Polin nie wierzymy w cuda

Ta niespodziewana zgoda wokół Muzeum Historii Żydów Polskich, nie tylko od naszej lewicy do prawicy, ale także od Polski, przez Europę Zachodnią, po Izrael i Amerykę, od „New York Timesa” po gazety powiatowe, to tajemnica, której nie otworzy się jednym kluczem – mówi dyrektor Muzeum Historii Żydów Polskich.

Z Janem Tomaszem Grossem rozmawiają Łukasz Pawłowski i Iza Mrzygłód

Polacy nie są jakimiś szczególnymi potworami

O polskiej wizji relacji polsko-żydowskich, szoku po dyskusji, którą wywołała publikacja jego książek, oraz o własnej drodze do zrozumienia wydarzeń z czasów wojny opowiada autor „Sąsiadów”.

Z Ireneuszem Krzemińskim rozmawia Iza Mrzygłód

Kto nas uczy antysemityzmu

O polskim antysemityzmie i tożsamości narodowej oraz roli, jaką może odegrać Muzeum Historii Żydów Polskich, mówi profesor Ireneusz Krzemiński, polemizując z Aleksandrem Smolarem.

PATRZĄC

Tomasz Bojęć

Tworząc miasto z kinowego fotela. O festiwalu MIASTOmovie:Wro

Realizacja projektu Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016 zbliża się nieubłaganie. Jak będzie prezentować się w tej roli stolica Dolnego Śląska? Z tym pytaniem mierzy się MIASTOmovie:Wro. Druga edycja festiwalu za pomocą kina opowiada nie tylko o architekturze, lecz także o szeroko pojętym zarządzaniu miastem.

Mikołaj Kunicki

Narodnik za kamerą. „Lewiatan” Andrieja Zwiagincewa

Głos inteligencji, krytykującej zastaną sytuację polityczno-społeczną, wybrzmiewa w Rosji od XIX w. W tę tradycję wpisuje się również film Zwiagincewa – „Lewiatan” to otwarte oskarżenie putinowskiej Rosji opartej na despotyczno-patriarchalnym układzie władzy oraz Cerkwi.

Mateusz Góra

Dziesiąta Muza to ja. Wokół twórczości Xaviera Dolana

Jedni nazywają go genialnym dzieckiem i nowym mistrzem kina, inni – narcyzem i snobem. Filmy Xaviera Dolana polaryzują filmową publiczność. Kim jest ten młody twórca, który wciąż poszukuje dla siebie miejsca we współczesnym kinie?

WIĘCEJ
CZYTAJĄC
WIĘCEJ

FELIETONY

[Feminizując] Gdzie jest święta rodzina?

[Z miasta] Po co nam ruchy miejskie po wyborach?

[Putinada] Widzimy tylko wierzchołek góry lodowej [CZYTAJ TAKŻE PO ROSYJSKU]

[Etyka] Dlaczego tortury nie są OK

[Afryka] Rządy starców i demokracja dynastyczna

KOMENTARZ NADZWYCZAJNY

Tortury i polityka

Odmienny portret opozycjonisty

Literatura dla kobiet [Zapis debaty z cyklu „Odcienie kobiecej polityki”]