Zbiór opowiadań Katarzyny Ryrych zatytułowany „Galaktyki” subtelnie, esencjonalnie, intymnie prezentuje Wielki Temat archetypowy – jakim jest miłość. Ryrych udziela głosu nastolatkom, traktując ich wyznania poważnie. Młodzi ludzie, którzy po raz pierwszy czują miłość, szukają sposobów, aby uczynić ją piękną, odwzajemnioną, bezpieczną. Pisarka w posłowiu podkreśla, że „Jesteśmy częścią […] ogromnej całości, każde z nas – inne, lecz łączy nas wiele – choćby pragnienie, aby obok był ktoś, dla kogo będziemy centrum wszechświata”. Autorka wyznaje, że bez miłości jesteśmy niekompletni, dlatego zawsze warto walczyć o uczucie, nawet kosztem odrzucenia. Dzięki prawdziwej miłości rozkwitamy. 

Tom uznać można za zbiór dojrzałych etiud miłosnych bliskich postmodernistycznym przypowieściom z puentą, którą tutaj udaje się odkryć dopiero po wnikliwej lekturze wszystkich opowieści. W „Galaktykach” obserwujemy miłości dobre, empatyczne, szlachetne, euforyczne, ale także destrukcyjne, obsesyjne, agresywne, złe. Ryrych celowo pozostawia finały etiud miłosnych otwartymi, aby zaintrygowani czytelnicy mogli je interpretować samodzielnie w duchu tolerancji, akceptacji oraz próby identyfikacji z tymi rodzajami miłości, które dotąd były im obce. W „Galaktykach” każdy odbiorca spotka historię, w której odnajdzie siebie. 

Droga, którą każdy przemierza

Przesłanie tomu wyraża metaforyczny tytuł. Wystarczy zerknąć nocą w niebo i dostrzec spojrzenia gwiazd. Ich zniknięcie oznaczałoby upadek boskiego firmamentu. Opowiadania Ryrych symbolicznie przypominają galaktykę, a pojawiający się w nich bohaterowie, jak odwieczni wędrowcy, podążają śladami gwiazd, szukając idealnej miłości – pomimo lęku, wstydu, nieśmiałości, niedowartościowania lub poczucia Inności. Jest to zatem droga everymana, którą przemierza każdy z nas. 

Ten zbiór krótkich, wielowymiarowych opowieści eksploruje życie, emocje, więzi, relacje między nastolatkami zindoktrynowanymi przez wyzwania świata ponowoczesnego. Główne wątki oscylują wokół pozornie prostych zagadnień, takich jak intensywne uczucia, poszukiwanie samego siebie, trudności z komunikacją międzyludzką. Choć pisarka koncentruje się na problemach młodzieży, warto podkreślić uniwersalny charakter tomu, który sprawia, że również dorośli odnajdą w nim wiele bliskich im dylematów i emocji, na które spojrzą z perspektywy wieloletnich doświadczeń i nadadzą im być może zupełnie nową wartość.

Utwory-zagwozdki

Tomik odbiega od klasycznych romansów dla nastolatków, które łączy często banalna fabuła, słaba jakość literacka, wszechobecny kicz i tandetny finał. Opowiadania Ryrych mają klasę, daleko im do romantycznej sztampy, to utwory-zagwozdki. Wymagają uważnego czytania, solidnych przemyśleń i wielu interpretacji. Zdecydowanie angażują odbiorcę, zachęcając do refleksji oraz odniesień do samego siebie. Pisarka mocno indywidualizuje losy bohaterów i choć narracja pozostaje neutralna, we wszystkich historiach pojawiają się eufemistyczne niedopowiedzenia, egzystencjalne pytania, dzięki którym czytelnicy są w stanie zrozumieć motywacje postaci, poznać ich codzienne dylematy. Opowieści te mają akcent liryczny – wplecione zostają w nie utwory poetyckie, które przenikają twardą prozę, nadając jej subtelność i delikatność. Poetycką oprawę ma też intymność wyrażana poprzez elektryzujące doświadczenia sensualne. 

Kalejdoskop emocjonalnych stanów

Największym atutem zbiorku jest umiejętność Ryrych prezentowania wewnętrznego świata bohaterów – ich wątpliwości, lęków, nadziei, obawy przed tym, jak wypadną w oczach innych. Jak w kalejdoskopie widzimy różne stany emocjonalne młodych ludzi, wstydzących się prosić o wsparcie bliskich dorosłych. Dotyczy to szczególnie postaci homoseksualnych, które szukają dróg do bycia zrozumianymi, lubianymi, akceptowanymi i kochanymi. Tom uwrażliwia czytelników na nieheteronormatywne doświadczenia miłosne, często piętnowane przez kulturę patriarchalną i społeczeństwo, w którym wciąż dominują niebezpieczne stereotypy. 

„Galaktyki” to pozycja dla tych, którzy cenią literaturę emocjonalną i refleksyjną, jak również dla tych, którzy nie postrzegają miłości jako trywialnego uczucia i pragną zrozumieć, jak różnorodne mogą być „galaktyki” naszych osobistych światów. Polecam ten zbiór historii miłosnych zarówno młodzieży, jak i dorosłym, którzy chcieliby szczegółowo przyjrzeć się portretowi emocjonalnemu dzisiejszego młodego pokolenia.

Książka:

Katarzyna Ryrych, „Galaktyki”, wyd. Ibis, Konin 2025.

Proponowany wiek odbiorcy: 12+

 

Rubrykę redaguje Paulina Zaborek.