Szparagi to zielone rośliny z rodziny liliowatych zaliczane do jednych z najstarszych warzyw na świecie – uprawiane są już od 4500 lat! Uprawy zapoczątkowali mieszkańcy rejonu Morza Śródziemnego: Egipcjanie, Grecy i Rzymianie. Następnie warzywa trafiły na stoły innych Europejczyków; do Francji dotarły około 1469 r., a potem rozprzestrzeniły się m.in. w Anglii, Niemczech, Hiszpanii i Belgii. W Polsce pojawiły się w XVIII w. Obecnie uprawia się je praktycznie we wszystkich krajach, a największymi producentami są Włochy, Holandia, Japonia, Tajwan i Stany Zjednoczone.

Szparagi pomagają zwalczać nowotwory i Alzheimera; zawierają dużo kwasu foliowego i przeciwutleniaczy oraz asparaginę. Są dietetyczne, w 100 g zawierają tylko 18 kcal. –Są także jednym z najskuteczniejszych afrodyzjaków.

Dlaczego szparagi różnią się kolorem?

To, jaki kolor mają szparagi, zależy bezpośrednio od sposobu ich uprawy.

Szparagi białe rosną w swego rodzaju kopcach na dobrze osłonecznionych, piaszczystych terenach. Nie lubią wilgoci ani żadnych przeszkód w ziemi (np. odłamków skalnych), które zakłócają ich rozwój. Potrafią być naprawdę szybkie, przy optymalnych warunkach rosną 0,75 cm na godzinę. Są średniej grubości i charakteryzują się delikatnym i łagodnym smakiem. Białe szparagi są twardsze od zielonych, w związku z czym przed gotowaniem należy je obrać, przez co tracą cenne wartości odżywcze. Białe szparagi są uprawiane np. w Wielkopolsce.

Szparagi zielone rosną na wierzchu, a więc słońce ma do nich bezpośredni dostęp. To właśnie promienie słoneczne powodują, że w szparagach tworzy się chlorofil – zielony barwnik, który nadaje im piękny kolor. Zielone szparagi są najcieńsze i najbardziej aromatyczne ze wszystkich odmian, mają ostry i wyrazisty smak. Są miękkie i nie trzeba ich obierać przed gotowaniem, dzięki czemu mają najwięcej prozdrowotnych właściwości – pod skórką znajduje się całe bogactwo składników mineralnych takich jak potas, magnez, fosfor czy wapń. Szparagi zielone są uprawiane na większości amerykańskich upraw. Popularność zyskały także we Francji.

Szparagi fioletowe są wystawiane jedynie na krótkotrwałe działanie promieni słonecznych, dlatego ich pędy nabierają fioletowej lub fioletowo-zielonej barwy. Różnią się od zielonych i białych tym, że zawierają więcej cukrów i mniejszą ilość błonnika. Ta odmiana szparagów jest trudna w uprawie, ponieważ mogą one rosnąć jedynie przez krótką chwilę; należy je zebrać, zanim pod wpływem słońca zabarwią się na kolor zielony. W związku z tym spotyka się je dość rzadko (głównie w Anglii i we Włoszech).

Szparagi jako afrodyzjak

W szparagach od dawna doszukiwano się tajemnej mocy wspomagającej potencję. Przyczyną był prawdopodobnie kształt warzywa nasuwający skojarzenia z fallusem. Obecnie zwiększenie popędu seksualnego przypisuje się składnikom odżywczym, które poprawiają stan zdrowia i tym samym zwiększają libido. Na wzrost potencji u mężczyzn mogą mieć wpływ fitoestrogeny, które zdaniem niektórych naukowców zwiększają stężenie testosteronu w organizmie, a u kobiet działają podobnie do estrogenu, hormonu odpowiadającego za popęd płciowy. Z kolei zawarty w szparagach kwas foliowy reguluje poziom histaminy, neuroprzekaźnika intensyfikującego orgazm. No i jak się tu nie zakochać się w szparagach?

Poniżej przedstawiamy kilka przepisów ze szparagami w roli głównej. Warzywa te świetnie smakują z sosami i makaronami, w sałatkach, zmiksowane w zupie, uwielbiają też towarzystwo jajek. Mamy nadzieję, że różnorodność form ich podania zachęci każdego, by ich skosztować. Smacznego!

Zaczynamy od najbardziej klasycznego sposobu podania zielonych szparagów – z sosem holenderskim.

Szparagi z sosem holenderskim

Szparagi:

pęczek szparagów
sok z 1/2 cytryny
1 łyżeczka soli
1 łyżeczka cukru

Sos:

3 żółtka
2 łyżki soku z cytryny
1 płaska łyżeczka musztardy
100 g masła, roztopionego i schłodzonego masła
sól
pieprz (daliśmy cytrynowy)

Ze szparagów odetnijcie zdrewniałe końcówki (ok. 1,5 cm). Zagotujcie wodę z sokiem z cytryny, łyżeczką soli i cukru. Szparagi wrzućcie do wrzątku i gotujcie ok. 8 min. Uważajcie, żeby ich nie rozgotować!

Czas na sos. W garnku zagotujcie trochę wody. W metalowej misce wymieszajcie żółtka z sokiem z cytryny i musztardą. Jak woda zacznie wrzeć, postawcie na garnku miskę tak, żeby nie dotykała wody. Powoli dodajcie roztopione masło. Sos mieszajcie intensywnie, dopóki nie zacznie gęstnieć. Zdejmijcie z garnka. Dodajcie pieprz i sól. Szparagi polejcie sosem.

***

Jesteśmy miłośnikami makaronów, więc postanowiliśmy dodać do jednego z dań również szparagi.

Makaron ze szparagami i domowym pesto

Składniki:

250 g makaronu (użyliśmy rigatoni)
pęczek szparagów
1 łyżeczka soli
1 łyżeczka cukru
sok z 1/2 cytryny
1 dojrzałe awokado
parmezan do posypania
pieprz cytrynowy

Pesto:

2 duże garście bazylii
50 g nasion słonecznika (oczywiście jeśli macie, dajcie orzeszki piniowe)
1/2 szklanki oliwy z oliwek
3/4 szklanki startego parmezanu
2 ząbki czosnku
sól
pieprz

Wrzućcie wszystkie składniki pesto do malaksera i miksujcie, powoli dolewając oliwę. Makaron ugotujcie wg przepisu na opakowaniu. Szparagi umyjcie, odłamcie zdrewniałe końcówki i pokrójcie warzywa na kawałki. Zagotujcie w garnku dużo wody, posólcie, posłodźcie, dodajcie sok z cytryny i wrzućcie kawałki szparagów. Gotujcie 3–5 min – do momentu, aż będą al dente. Odcedźcie. Obierzcie awokado, pokrójcie, skropcie delikatnie cytryną. Ugotowany makaron wymieszajcie delikatnie z pesto. Dodajcie szparagi i awokado, posypcie parmezanem i pieprzem cytrynowym.

***

Czas na zupy. Przedstawiamy przepisy na kremy, które świetnie smakują zarówno na ciepło, jak i na zimno.

Krem z zielonych szparagów

Składniki:

pęczek zielonych szparagów (ok. 500 g)
2 ząbki czosnku, posiekane
1 cebula, posiekana
3 szklanki wody
1/2 łyżeczki soli
1/2 łyżeczki białego pieprzu
1/2 szklanki jogurtu + 2 łyżki do dekoracji
1 łyżeczka skórki startej z cytryny
1 łyżka soku z cytryny
1 łyżka oliwy

Szparagi umyjcie, odetnijcie zdrewniałe końcówki, pokrójcie w 2–3 cm kawałki. Możecie zostawić kilka szparagów do ozdobienia zupy (użyjcie do tego mandoliny do obierania warzyw). Na patelni rozgrzejcie oliwę, wrzućcie cebulę, czosnek i szparagi, wymieszajcie i smażcie ok. 5 min. Dodajcie wodę, sól i pieprz, a następnie gotujcie przez 10–15 min, aż szparagi zmiękną. Odstawcie zupę do ostygnięcia. Zmiksujcie wszystko. Przecedźcie przez sito. Dodajcie jogurt, skórkę i sok z cytryny. Jeśli trzeba, dodajcie jeszcze trochę soli i pieprzu. Podawajcie na ciepło, bądź wstawcie do lodówki do ochłodzenia. Przed podaniem dodajcie łyżkę jogurtu i paski świeżych szparagów.

Chłodnik z białych szparagów

Składniki:

pęczek białych szparagów, umytych, obranych i pokrojonych w 2–3 cm kawałki
1/2 szklanki płatków migdałowych
1 mała szalotka, posiekana
2 ząbki czosnku, wyciśnięte
1 średni ogórek, obrany i pokrojony
2–3 łyżki soku z cytryny
sól
pieprz
1/2 szklanki wywaru warzywnego
1/4 szklanka oliwy
1 łyżeczka oliwy truflowej (opcjonalnie, do podania)

Do osolonego wrzątku wrzućcie szparagi i gotujcie 2–3 min, po czym wrzućcie je do zimnej wody, żeby szybko zakończyć proces gotowania.

Do malaksera wrzućcie szparagi, migdały, szalotkę, czosnek i ogórek, dodajcie sok z cytryny i miksując, dolewajcie oliwę, a następnie wywar. Przecedźcie wszystko. Posólcie i popieprzcie. Wstawcie do lodówki. Podawajcie z płatkami migdałowymi. Dobrze smakuje z oliwą truflową.

***

A teraz coś dla miłośników sałatek różnej maści.

Sałatka ze szpinaku i szparagów

Składniki:

1 pęczek zielonych szparagów
100–150 g świeżego szpinaku
sok z cytryny
skórka starta z 1 pomarańczy
garść nasion słonecznika
sól
pieprz
masło klarowane
oliwa

Szparagi umyjcie, osuszcie, oderwijcie zdrewniałe końcówki, pokrójcie na 2–3 cm kawałki. Na patelni rozgrzejcie 1 łyżkę masła klarowanego, wrzućcie szparagi i smażcie 3–4 min, posólcie warzywa i popieprzcie, odstawcie. Część szpinaku wrzućcie na rozgrzaną suchą patelnię, doprawcie solą i pieprzem, poczekajcie, aż się zredukuje. Wyłóżcie na talerze liście świeżego szpinaku, dodajcie te usmażone oraz szparagi. Posypcie wszystko skórką z pomarańczy, słonecznikiem oraz skropcie oliwą i sokiem z cytryny. Dobrze smakuje z białym pieczywem.

Sałatka ze szparagów z jajkiem w koszulce i pancettą

Składniki:

pęczek zielonych szparagów (ok. 250 g)
4 plastry pancetty lub innego podwędzanego boczku, pokrojone w kostkę
1 szalotka, posiekana
1 łyżka octu winnego
2 jajka

Sos:

3 łyżki oliwy
sok z 1 cytryny, zagotowany
2 łyżki czerwonego octu winnego
pieprz
sól

***

Na koniec, przewrotnie, danie, które jest idealnym pomysłem na śniadanie.

Pieczone szparagi z jajkiem sadzonym i parmezanem

Składniki:

1 pęczek zielonych szparagów
1 łyżka oliwy
sól
pieprz
2 łyżki startego parmezanu
2 jajka
masło do smażenia jajek

Rozgrzejcie piec do 180°C. Na blasze wyłożonej papierem do pieczenia połóżcie umyte i osuszone szparagi. Skropcie je oliwą, posólcie i popieprzcie do smaku. Pieczcie 8–10 min, w zależności od grubości szparagów. W międzyczasie na rozgrzanym maśle usmażcie jajka, a gdy już będą dochodziły, posypcie je parmezanem, przykryjcie patelnię i chwilę zapieczcie. Wyłóżcie jajka na upieczone szparagi.

Smacznego!