Obrona cywilna w Polsce. Czy będziemy bezpieczni jak Finowie?

Szanowni Państwo!

Trwająca kampania samorządowa dotyczy, jak zwykle, infrastruktury, transportu czy przedszkoli – wizji rozwoju miast i gmin. Jednak coraz częściej pojawia się w niej również temat obrony cywilnej. Zarówno pandemia, jak i inwazja Rosji na Ukrainę zmuszają do przemyślenia i zaktualizowania polityki państwa w wielu dziedzinach, a zapewnienie bezpieczeństwa ludności cywilnej i przygotowanie jej do właściwego reagowania w razie różnego rodzaju zagrożeń jest w tym kontekście ważnym punktem.

W ostatnich dniach minister spraw wewnętrznych Marcin Kierwiński oraz minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz wystąpili na wspólnej konferencji prasowej, aby przedstawić założenia do nowej ustawy o obronie cywilnej. Politycy powiedzieli, że projekt jest obecnie w konsultacjach z samorządowcami, którzy mają pełnić ważną rolę w systemie, a wkrótce trafi do konsultacji społecznych. Według ich słów będzie to jedna z najważniejszych inicjatyw ustawodawczych w tej kadencji.

W kontekście hasła „obrony cywilnej” zwyczajowo pojawia się temat niewystarczającej liczby schronów dla mieszkańców Polski w razie konfliktu zbrojnego. Ale w praktyce chodzi o znacznie szerszy pakiet spraw do zaplanowania. Minister Kierwiński wskazał sześć filarów założeń do nowej ustawy. Ma ona obejmować choćby procedury ostrzegania i alarmowania ludności, kwestie zabezpieczenia jej, a także działania instytucji publicznych w razie wojny i innych sytuacji kryzysowych, w tym choćby odpowiedzialności straży pożarnej. Mówiąc w skrócie, chodzi o to, żeby w razie kryzysu każdy wiedział, co ma robić.

Wśród przykładów krajów o rozbudowanym systemie obrony cywilnej, wdrażających koncepcję bezpieczeństwa całościowego (obrony totalnej), podaje się państwa nordycko-bałtyckie, a w szczególności Finlandię. Jak wskazuje raport Ośrodka Studiów Wschodnich z 2020 roku, „fińska strategia bezpieczeństwa całościowego opiera się na zasadzie utrzymywania stałej gotowości do reagowania na sytuacje kryzysowe”, a „fiński system bezpieczeństwa całościowego coraz częściej postrzegany jest jako modelowy”.

Päivi Laine, ambasador kraju w Polsce, mówiła o tym w naszym Sejmie w czasie debaty z okazji 25-lecia wstąpienia Polski do NATO. Wspominała między innymi, jakie wymogi stawia się nowo budowanym blokom mieszkalnym, aby w razie potrzeby mogły spełniać funkcje schronów dla ludności cywilnej. Strona polska wskazywała już, że będziemy brać pod uwagę fińskie doświadczenia w tym obszarze. W ostatnią środę minister Kierwiński rozmawiał z ministrą spraw wewnętrznych Finlandii Mari Rantanen.

W nowym numerze „Kultury Liberalnej” piszemy o obronie cywilnej w Polsce – czego możemy nauczyć się w tym obszarze od Finlandii i Estonii?

Jacek Tarociński, analityk w Zespole Bezpieczeństwa i Obronności Ośrodka Studiów Wschodnich, w rozmowie z Katarzyną Skrzydłowską-Kalukin opowiada o szczegółach systemu obrony cywilnej w Finlandii. Tłumaczy też, co wpływa na to, że jest tak sprawny: „Największą siłą obrony cywilnej Finlandii jest to, że jest ona zrozumiała i akceptowalna przez całe społeczeństwo. Obowiązki, które z niej wynikają, nie są odbierane jako dziwne prawo narzucone przez polityków, którym coś się ubzdurało. W Finlandii istnieje ponad 80-procentowe przekonanie, że jest to potrzebne”. A jednym z powodów tej wiary jest zaufanie wobec siły i skuteczności państwa.

Michał Piekarski z Instytutu Studiów Międzynarodowych i Bezpieczeństwa Uniwersytetu Wrocławskiego mówi w rozmowie z Katarzyną Skrzydłowską-Kalukin: „W dyskursie o obronie cywilnej skupiamy się na schronach, co mnie irytuje, bo one są ważne, ale to jedynie element systemu. Są też inne problemy. Jeden z nich to ochrona społeczeństwa nie tylko w czasie wojny konwencjonalnej, lecz także w czasie wojny hybrydowej. […] Załóżmy, że dojdzie do sytuacji, w której grupy dywersyjne […] przerywają linię energetyczną najwyższego napięcia […] i potem aktywnie przeciwdziałają próbom odbudowy […]. Albo przeprowadzają skoordynowane, powtarzające się ataki na sieć kolejową. W takich przypadkach trzeba zgrać ze sobą system militarny i system zarządzania kryzysowego z obroną cywilną”.

Wkrótce opublikujemy również rozmowę Jakuba Bodzionego z Toomasem Hendrikiem Ilvesem, byłym prezydentem Estonii.

Zapraszamy do lektury!

Redakcja „Kultury Liberalnej”

Skoro tu jesteś...

...mamy do Ciebie małą prośbę. Żyjemy w dobie poważnych zagrożeń dla pluralizmu polskich mediów. W Kulturze Liberalnej jesteśmy przekonani, że każdy zasługuje na bezpłatny dostęp do najwyższej jakości dziennikarstwa

Każdy i każda z nas ma prawo do dobrych mediów. Warto na nie wydać nawet drobną kwotę. Nawet jeśli przeznaczysz na naszą działalność 10 złotych miesięcznie, to jeśli podobnie zrobią inni, wspólnie zapewnimy działanie portalowi, który broni wolności, praworządności i różnorodności.

Prosimy Cię, abyś tworzył lub tworzyła Kulturę Liberalną z nami. Dołącz do grona naszych Darczyńców!

Wesprzyj Kulturę Liberalną