W Mishimie było coś z Gombrowicza, Gide’a i Jerzego Kosińskiego – i to z ciemniejszych stron tych osobowości twórczych. Pod licznymi maskami sugerującymi dionizyjską pełnię życia skrywał pustkę i lęk. Może lepiej niż do powojennej Japonii pasowałby do międzywojennej Europy Zachodniej albo do dekadenckich klimatów z końca XIX wieku.
Ideą przyświecającą nowemu przekładowi haiku było – jak się wolno domyślać, patrząc na szlachetną biel kolejnych kartek – pozostawienie czytających sam na sam z poezją, bez jakichkolwiek objaśnień. Skutki takiego podejścia są poważne.
Co łączy powieściowy debiut Edmunda White’a „Zapominanie Eleny” z filmem „Pillow Book” Petera Greenewaya? Oba nawiązują do wyrafinowanego japońskiego piśmiennictwa epoki Heian. „Pamiętnik z Sarashiny” to kolejny polski przekład tej wysmakowanej literatury, tworzonej w czasach, kiedy w Europie władca mógł otrzymać przydomek „Mądry”, jeśli umiał się podpisać pod dokumentem spisanym przez swoich kancelistów.
Dystans i poczucie humoru sytuujące się gdzieś pomiędzy ironiczną grzecznością a purnonsensem. Taki jest ogólny ton zapisków Kenkō, buddyjskiego mnicha, tworzącego w burzliwej epoce Kamakura. Dziś można go polubić choćby za to, że jego napomnienia moralne nie są podszyte przeświadczeniem, że wie się lepiej od innych, jak oni mają żyć, lecz osobistym doświadczeniem nietrwałości ludzkich powodzeń.
„Be haiku” to autorski wybór 20 utworów trzech największych twórców haiku: Bashō, Busona oraz Issy. Wszystkie były już publikowane. Zbiorek Jewiarz przypomina nam jednak o czymś, o czym często zapominamy, myśląc o japońskim haiku – o lekkości i humorze.
Będąc japońskim katolikiem, Endō był obcym zarówno we własnym kraju, jak i w chrześcijańskiej Europie. W jego prozie wciąż przewija się pytanie o to, czy zachodni sposób odczuwania i japońska wrażliwość są ze sobą do pogodzenia.
Kosiński, Dygat, Płatonow, Kawabata… To tylko niektóre z nazwisk pisarzy, których książki przypominamy w naszym corocznym zestawieniu. Wydane przed laty, nieco zakurzone, z lekko powycieranymi okładkami, wciąż zaskakują i zmuszają do myślenia.
W cichej obecności Osamu Dazaia na polskim rynku jest coś z paradoksu. To bowiem jeden z najpoczytniejszych pisarzy w Japonii i jednocześnie pisarz bardzo zachodni. Outsider, duchowy kamikaze. Jego najlepsza powieść ukazała się w Polsce w tym roku.