0000398695
close
W walce o demokrację nie robimy sobie przerw! Przekaż 1,5% na Fundację Kultura Liberalna WSPIERAM
close
Kultura Liberalna solidarnie z Ukrainą

PRZEKAŻ
1,5%
PODATKU
close

W walce o demokrację

nie robimy sobie przerw!

Przekaż 1,5% na Fundację
Kultura Liberalna

Przekaż 1,5%
na Fundację Kultura Liberalna
forward
close
  • Atkinson
  • DE ZUNIGA
  • FUSZARA
  • Morawski
  • TYROWICZ

2016. O budżecie skradzionym lewicy

Fot. TaxCredits.net_Źródło_Flickr

Szanowni Państwo,

tak „wrażliwego społecznie” budżetu jeszcze w historii III RP nie było. Rząd Prawa i Sprawiedliwości w trakcie kampanii wyborczej bezceremonialnie „skradł” program lewicy, a teraz zaplanował spektakularny wzrost wydatków na szeroko rozumianą pomoc społeczną. Obietnicę dodatkowego strumienia środków w 2016 r. zwykli śmiertelnicy przyjmują z polska – nieufnie, acz życzliwie. Niektórzy obdarowani nawet odważnie dzielą „skórę na niedźwiedziu”. W prywatnych rozmowach rodzice zastanawiają się, na co dokładnie mogliby wydać osławione 500 zł na każde drugie i kolejne dziecko.

Z pewnością rodziny wielodzietne będą PiS trzymać za słowo. Jednak rozmowa o naszej przyszłości wymaga nieco więcej namysłu, niż dostarcza garść chwytliwych haseł. Nakłady na pomoc społeczną przekroczą planowane wydatki na szkolnictwo wyższe czy bezpieczeństwo. Emerytom i rencistom zostanie wypłacony jednorazowy dodatek. Płace w sferze budżetowej zostaną odmrożone. Lista prezentów jest zatem długa. Nic dziwnego, że dług publiczny wzrośnie o 42 mld zł.

Warto zadać pytanie, czy ten plan wydatków został gruntownie przemyślany i jaki konkretnie skutek przyniesie. Na przykład minister finansów Paweł Szałamacha stwierdza, że program 500+ stanowić ma „nie tylko wysiłek po stronie budżetu, ale także jest bardzo silnym bodźcem popytowym”. Warto zastanowić się, czy nie są to jedynie pobożne życzenia. Nikt do końca nie wie, na jakie produkty i usługi rodzice wydadzą otrzymane środki. Najnowsza historia kilku państw przekonuje nas o tym, że naiwny keynesizm może skończyć się wyciekiem pieniędzy z jednego państwa do drugiego. Wystarczy, że obywatele będą wydawać środki na przedmioty wyprodukowane za granicą. Tak właśnie było – i to na spektakularną skalę – we Francji w latach 1981–1983 pod rządami socjalistów. Nie jest zatem wykluczone, że na pomyśle 500+ skorzysta najbardziej… gospodarka niemiecka.

Pytanie także, czy PiS zadał sobie trud przygotowania symulacji, jakie rzeczywiście rezultaty ekonomiczne i społeczne może przynieść nowy plan naszych wydatków. Czy też po prostu hasła przedwyborcze niejako automatycznie zamienia na ustawę budżetową, z nastawieniem, że „potem się zobaczy”.

W dzisiejszym Temacie Tygodnia pytamy zatem ekspertów, co przyniesie najbardziej prospołeczny budżet w historii III RP. Czy zapowiada rzeczywiście rządy sprawiedliwsze społecznie i uwzględniające słabszych graczy, jak chcą jedni? Czy też przeciwnie, beztrosko zadłużymy przyszłe pokolenia Polaków i będziemy obserwować nad Wisłą zjawisko dobrze znane w świecie, a mianowicie – rosnącej w czasie niesprawiedliwości międzypokoleniowej, na skutek której młodsi obywatele nie mają żadnych szans na standard życia znany starszym?

Rozpoczynamy od rozmowy pokazującej szerszy kontekst dyskusji na temat niwelowania nierówności i walki o sprawiedliwość społeczną. Anthony Atkinson jest pionierem badań nad nierównościami w Wielkiej Brytanii. Prowadzi je na Uniwersytecie Oksfordzkim od lat 60. XX w., a wśród jego licznych wychowanków jest m.in. Thomas Piketty. W rozmowie z Łukaszem Pawłowskim i Tomaszem Sawczukiem Atkinson omawia wiele sposobów na walkę z nierównościami, w tym również powszechne zasiłki na dzieci, które jego zdaniem spełniają swoją funkcję znacznie lepiej niż inne formy pomocy uzależnione od wysokości dochodów.

Czy jednak ten sam model pomocy sprawdzi się w Polsce i czy okaże się skuteczny w połączeniu z realizacją innych obietnic nowych władz? Jak zwraca uwagę Ignacy Morawski, rząd wciąż nie przedstawił konkretnych źródeł finansowania swoich propozycji, co grozi gwałtownym wzrostem zadłużenia. A „utrzymywanie deficytów budżetowych w okresie szybkiego rozwoju może doprowadzić gospodarkę do poważnych problemów po roku 2020”, kiedy znacznie zmniejszy się pomoc płynąca z Brukseli.

Równie krytyczna wobec propozycji rządu jest Małgorzata Fuszara. Zdaniem byłej pełnomocnik ds. równego traktowania, realizacja postulatów obecnego gabinetu doprowadzi do „dezaktywizacji zawodowej dużych grup Polek i Polaków, a zwłaszcza Polek”, zyska zaś na nich przede wszystkim... zamożniejsza część społeczeństwa.

Odmiennego zdania jest Marta de Zuniga, która podkreśla, że programy gabinetu Beaty Szydło to rozwiązania, które po raz pierwszy w historii III RP w sposób czytelny przełożą się na codzienne warunki życia Polaków. Ponadto „zmiana polegać będzie na podniesieniu społecznego statusu rodzin z dziećmi poprzez docenienie ich wkładu w rozwój państwa”, a „upodmiotowienie rodziny jako ważnego zasobu kapitału społecznego jest w Polsce potrzebne”.

W tym miejscu wracamy jednak do pytania, czy propozycje Prawa i Sprawiedliwości okażą się skuteczne i... w jaki sposób będziemy mogli tę skuteczność ocenić. Joanna Tyrowicz wymienia trzy najważniejsze z punktu widzenia ekonomicznego ułomności sztandarowego programu PiS, czyli ustawy „500 zł na dziecko”. Podkreśla jednak, że taki sposób prowadzenia polityki społecznej nie jest w historii III RP niczym nowym. W rezultacie Polskę po 25 latach od zmiany ustrojowej trudno nazwać państwem dobrobytu. „To państwo rozdawnictwa. Dobrobyt osiąga ono z rzadka i raczej przypadkiem. Niezależnie od nazwy partii – w danym momencie – rządzącej”, twierdzi Tyrowicz.

W najbliższych dniach opublikujemy kolejne artykuły na ten temat – rozmowę Wojciecha Engelkinga z Ryszardem Bugajem oraz komentarze Macieja Bitnera z Warszawskiego Instytutu Studiów Ekonomicznych i Krzysztofa Adamskiego z Partii Razem.

Zapraszam do lektury!
Jarosław Kuisz

 


 

Stopka numeru:

Koncepcja Tematu Tygodnia: Redakcja.

Opracowanie: Łukasz Pawłowski, Wojciech Engelking, Tomasz Sawczuk, Julian Kania, Joanna Derlikiewicz.

Nr 365

(1/2016)
05.01.2016

Anthony Atkinson w rozmowie z Łukaszem Pawłowskim i Tomaszem Sawczukiem

Dlaczego rynek nie działa?

O problemie nierówności społecznych i rozmaitych metodach walki z nimi stosowanych w państwach zachodnich mówi wybitny ekonomista z Uniwersytetu Oksfordzkiego.

Ignacy Morawski

Od Szwecji dzieli nas więcej niż Bałtyk

Szwecja czy Grecja? Czy kosztowne programy fiskalne realizowane przez nowy rząd przybliżą nas do sukcesu gospodarczego na wzór szwedzki, czy raczej kryzysu fiskalnego na wzór Grecji?

Małgorzata Fuszara

Zmarnowane pieniądze

W komentarzu odnoszącym się do planu zwiększenia wydatków socjalnych przez nowy rząd rozróżnić trzeba dwie sprawy – czy akceptujemy fakt, że będą wyższe niż dotychczas oraz czy akceptujemy ich przeznaczenie i sposób wydawania.

Marta de Zuniga

Dobra decyzja rządu

Trudno nie spojrzeć przychylnie na przybierającą coraz bardziej realny kształt socjalną politykę rządu. Dla wielu obywateli będą to zmiany polityczne, które jako pierwsze wyraźnie przełożą się na codzienne warunki ich życia.

Joanna Tyrowicz

To nie jest państwo dobrobytu – to państwo rozdawnictwa

Autorzy ustawy „500 zł na dziecko” zakładają, że w najbliższych latach urodzi się między 10 tys. a 20 tys. dzieci więcej. Ma to kosztować około 20 mld zł rocznie. Wychodzi więc mniej więcej 1 mln 300 tys. zł za „dodatkowe” dziecko. Czy jesteśmy pewni, że każda złotówka z tych 20 mld wydawana jest z sensem?

PATRZĄC

Katarzyna Dembicz, Oscar Barboza Lizano

Niewygodny bohater południa. Recenzja serialu „Narcos”

Szefowie kartelu narkotykowego wydają się figurami rodem z jądra ciemności, podczas gdy dla wielu mieszkańców Ameryki Łacińskiej są oni prawdziwymi bohaterami. Czy popularny serial z USA jest w stanie uchwycić tę złożoność, ucieleśnianą m.in. przez słynnego Pabla Escobara?

WIĘCEJ
CZYTAJĄC

Katarzyna Woźniak

Tożsamość w procesie. O „Brudnym różu” Kingi Kosińskiej

Transpłciowa dziewczyna, która przeszła przez piekło odrzucenia i społecznego odcięcia. Przy życiu utrzymała ją wiara w Jezusa. „Brudny róż” to przejmujące credo Kingi Kosińskiej, współczesny głos Innego i jedno z mocniejszych wyznań ostatnich lat.

WIĘCEJ
SŁYSZĄC

Gniewomir Zajączkowski Szymon Żuchowski

No, Amore, czyli Aleksandra Kurzak w Filharmonii Narodowej

Aleksandra Kurzak nie zawsze zjawia się na swoich koncertach czy spektaklach, szczególnie w pierwotnych terminach. Na szczęście tym razem udało się jej nie odwołać ani nie przełożyć występu – skończyło się jedynie na zmianach w programie.

WIĘCEJ

FELIETONY

[Projekt: Polska] Dyskutujmy, nie hejtujmy

[Putinada] Te kuszące reformy – kronika ukraińska

[Polska] Rząd dla ludzi bez poglądów?

[Niemcy] Rewers. O wydarzeniach w Kolonii

[Z miasta] O wyludnianiu się polskich miast

[Polska] 500 zł dla każdego

KOMENTARZ NADZWYCZAJNY

PiS zawodzi