0000398695
close
W walce o demokrację nie robimy sobie przerw! Przekaż 1,5% na Fundację Kultura Liberalna WSPIERAM
close
Kultura Liberalna solidarnie z Ukrainą

PRZEKAŻ
1,5%
PODATKU
close

W walce o demokrację

nie robimy sobie przerw!

Przekaż 1,5% na Fundację
Kultura Liberalna

Przekaż 1,5%
na Fundację Kultura Liberalna
forward
close
  • KASIA
  • KIEŻUN
  • KUISZ
  • Wigura

Pożegnanie Pawła Śpiewaka

Paweł Śpiewak, archiwum prywatne Karoliny Wigury

Szanowni Państwo!

Z największym smutkiem przyjęliśmy wiadomość, że 30 marca 2023 roku zmarł Paweł Śpiewak. Postać ważna dla polskiego życia intelektualnego, ale również dla „Kultury Liberalnej”. Dla wielu osób związanych z naszym środowiskiem profesor Śpiewak był nie tylko postacią publiczną, ale też nauczycielem i mentorem.

Paweł Śpiewak znany był szerszej publiczności jako socjolog z Uniwersytetu Warszawskiego, a także ważny głos w polskiej debacie publicznej. Jeszcze w czasach PRL-u był współtwórcą czasopism „Przegląd Polityczny” i „Res Publica”. W latach 2005–2007 czynnie zajął się polityką, był posłem na Sejm, chociaż później wyrażał rozczarowanie tym doświadczeniem. W latach 2011–2020 pracował jako dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego. Opublikował wiele artykułów i książek, które zostaną. 

Jednym z jego głównych zainteresowań intelektualnych była teoria i praktyka filozofii liberalnej. Miał w tym temacie, podobnie jak w wielu innych, własne, szczególne stanowisko, które wynikało z naszego polskiego doświadczenia. Jak mówił w 2011 roku w wywiadzie dla „Kultury Liberalnej”, „w swoich poglądach wychodzę z bardzo prostego założenia stwierdzającego, że liberalizm udał się tam, gdzie było silne państwo. To nieprawda, że mniej państwa to zawsze więcej liberalizmu – budowanie alternatywy pomiędzy tymi dwoma pojęciami uważam za fałszywe”.

Dla środowiska „Kultury Liberalnej” profesor Śpiewak będzie zawsze ważną postacią również z powodów osobistych. Wielu z nas uczestniczyło w organizowanych przez niego przez niemal dziesięć lat seminariach domowych, co przyczyniło się do założenia naszego magazynu – to właśnie w ich następstwie pojawił się pomysł, aby w kolejnym kroku utworzyć tygodnik, który istnieje do dzisiaj. 

W nowym numerze „Kultury Liberalnej” wspominamy zmarłego profesora. 

Jarosław Kuisz, redaktor naczelny „Kultury Liberalnej”, w formie słownika Pawła Śpiewaka pisze o historii jego seminariów domowych i innych tematach publicznych i osobistych. Wspomina: „Paweł był człowiekiem wielkich namiętności, napotkanych ludzi fascynował, intrygował i doprowadzał do szewskiej pasji”. Zwraca uwagę na różne fragmenty życia profesora Śpiewaka, takie jak kształtowanie środowisk, prasa, judaizm i… jeep. 

Karolina Wigura, członkini zarządu Fundacji Kultura Liberalna, pisze o rolach Pawła Śpiewaka jako nauczyciela i myśliciela. Jak zwraca uwagę, „Paweł Śpiewak odegrał olbrzymią rolę w kształtowaniu biografii zarówno mojej, jak i środowiska «Kultury Liberalnej»”. Opowiada również o tym, jak z przyjemnością odnajdował się w żywiole dyskusji: „Nie uznawał autorytetów i walczył z nimi – i tego samego oczekiwał od nas. […] Na seminariach kłóciliśmy się z nim, przeciwstawialiśmy się mu, a on miał wyraz twarzy, jakby nareszcie działo się coś ważnego”. 

Piotr Kieżun, szef działu Czytając w „Kulturze Liberalnej”, pisze nie tylko o Pawle Śpiewaku jako zaangażowanym nauczycielu, lecz także o historii środowiska rodzinnego, które go ukształtowało. Jak wspomina, „był trochę jak Sokrates i piszę to z całym przekonaniem. Był gzem kąsającym po to, byśmy nie ustawali w myśleniu, wesołym kompanem, który uwielbiał zjeść w dobrym towarzystwie, potańczyć i posłuchać wspólnie The Animals, niestrudzonym piechurem, którym stał się już w czasach studenckich, gdy schodził górskimi szlakami całe Tatry, filozofem, zaglądającym pod podszewkę rzeczywistości i nie bojącym się słowa «dusza», miłośnikiem dobrej literatury i wreszcie – przyjacielem”.

Katarzyna Kasia, członkini redakcji „Kultury Liberalnej”, pisze o ważnym dla niej wspomnieniu Pawła Śpiewaka i o tym, czego szczególnie się od niego nauczyła. Jak wspomina, „Paweł mówił, że mamy zobowiązanie: wobec Polski, bo dała nam darmową edukację, i wobec Europy, bo mogliśmy korzystać z programów wymiany międzynarodowej. I to dobro trzeba odwzajemnić poprzez bronienie wartości, krzewienie idei liberalnej demokracji, codzienną troskę o społeczeństwo wolne od dyskryminacji czy nietolerancji”.

W najbliższych dniach opublikujemy kolejne wspomnienia o profesorze Pawle Śpiewaku. Dzisiaj mówimy: żegnaj, Profesorze, będziemy o Tobie pamiętać!

Zapraszamy do lektury! 

Redakcja „Kultury Liberalnej”

Nr 743

(14/2023)
04.04.2023

Jarosław Kuisz 

Paweł. Krótki słowniczek

Praca intelektualna, zbudowane więzi uczestników w sposób „naturalny” domagały się ujścia, kontaktu ze światem zewnętrznym, poszerzenia pola dialogu poprzez druk. W ten sposób seminarium domowe u Jerzego Jedlickiego, w którym uczestniczył młody Paweł Śpiewak, zakończyło się powstaniem pisma „Res Publica”. Trzydzieści lat później, po seminariach domowych prowadzonych przez Pawła, założyliśmy „Kulturę Liberalną”.

Karolina Wigura 

Trzy dary, jakie dostałam od Pawła Śpiewaka

Kiedy oddawałam mu kolejne rozdziały prac, nie pytał, co przeczytałam, jakie robiłam przypisy. Pytał: „Bolało, jak pisałaś? Pisanie ma boleć. Ma być o czymś dla ciebie ważnym. Jak bolało, to jest dobrze”. Paweł – nauczyciel, twórca metody filozoficznej, myśliciel.

Piotr Kieżun

Sokrates z ulicy Karowej. Wspomnienie o Pawle Śpiewaku

Kto nie rozmawiał z Pawłem Śpiewakiem, nie do końca miał szanse doświadczyć charyzmy, która w piśmie ulegała pewnemu stonowaniu. Zapamiętam go zawadiacko uśmiechniętego, prowokacyjnie zaczepnego, przekonanego o tym, że nieustanne zadawanie pytań sobie i światu to nasz psi obowiązek.

Katarzyna Kasia

Od Pawła Śpiewaka dostałam lekcję oświeconego patriotyzmu

Paweł mówił, że mamy zobowiązanie: wobec Polski, bo dała nam darmową edukację, i wobec Europy, bo mogliśmy korzystać z programów wymiany międzynarodowej. I to dobro trzeba odwzajemnić poprzez bronienie wartości, krzewienie idei liberalnej demokracji, codzienną troskę o społeczeństwo wolne od dyskryminacji czy nietolerancji.

PATRZĄC
WIĘCEJ
CZYTAJĄC

Aleksandra Majak

Fantastyczna przekładowa rewolucja. Recenzja książki „Babel” Rebekki F. Kuang

Przez kilka miesięcy od sierpniowej premiery bestsellerowy „Babel” pióra chińsko-amerykańskiej autorki Rebekki F. Kuang piętrzył się w witrynie jednej z księgarń w Oksfordzie. Sytuacja nieco ironiczna, zważywszy, że lejtmotywem powieściowej intrygi jest krytyka uprzywilejowanego świata akademii, a książkę opisać można jako postkolonialną przekładoznawczą fantasy. Czy świeżo wydany w Polsce „Babel” zyska popularność również wśród polskich czytelników?

WIĘCEJ
SŁYSZĄC

Gniewomir Zajączkowski, Szymon Żuchowski

Pierwszy raz Marii, czyli Piazzolla w Teatrze Wielkim–Operze Narodowej

„María de Buenos Aires” to utwór wystarczająco pociągający dla oczekujących rozrywki i wystarczająco intrygujący dla zainteresowanych mistycyzmem; wystarczająco odjechany dla miłośników surrealizmu i wystarczająco poruszający dla romantyków. Dlatego szkoda, że tego spektaklu nie wyprodukowano na głównej scenie TW–ON, a na kameralnej.

WIĘCEJ

FELIETONY

[Prawo do niuansu] Czy PiS-owców można wsadzić do więzienia?

[Skrzydłowska-Kalukin na czwartek] My, Ukraińcy i Polacy

[Bodziony w piątek] Zełenski w Polsce. Czego powinniśmy wymagać od Ukrainy?

Tak Chiny demontują rosyjskie imperium

KOMENTARZ NADZWYCZAJNY

Niezwykły nauczyciel. Wymagający. Czasem strasznie irytujący

Dlaczego bez Pawła Śpiewaka nie byłoby Kultury Liberalnej? [PODCAST]

Koneser ludzkich charakterów. Wspomnienie o Pawle Śpiewaku