Pożegnanie Pawła Śpiewaka

Szanowni Państwo!

Z największym smutkiem przyjęliśmy wiadomość, że 30 marca 2023 roku zmarł Paweł Śpiewak. Postać ważna dla polskiego życia intelektualnego, ale również dla „Kultury Liberalnej”. Dla wielu osób związanych z naszym środowiskiem profesor Śpiewak był nie tylko postacią publiczną, ale też nauczycielem i mentorem.

Paweł Śpiewak znany był szerszej publiczności jako socjolog z Uniwersytetu Warszawskiego, a także ważny głos w polskiej debacie publicznej. Jeszcze w czasach PRL-u był współtwórcą czasopism „Przegląd Polityczny” i „Res Publica”. W latach 2005–2007 czynnie zajął się polityką, był posłem na Sejm, chociaż później wyrażał rozczarowanie tym doświadczeniem. W latach 2011–2020 pracował jako dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego. Opublikował wiele artykułów i książek, które zostaną.

Jednym z jego głównych zainteresowań intelektualnych była teoria i praktyka filozofii liberalnej. Miał w tym temacie, podobnie jak w wielu innych, własne, szczególne stanowisko, które wynikało z naszego polskiego doświadczenia. Jak mówił w 2011 roku w wywiadzie dla „Kultury Liberalnej”, „w swoich poglądach wychodzę z bardzo prostego założenia stwierdzającego, że liberalizm udał się tam, gdzie było silne państwo. To nieprawda, że mniej państwa to zawsze więcej liberalizmu – budowanie alternatywy pomiędzy tymi dwoma pojęciami uważam za fałszywe”.

Dla środowiska „Kultury Liberalnej” profesor Śpiewak będzie zawsze ważną postacią również z powodów osobistych. Wielu z nas uczestniczyło w organizowanych przez niego przez niemal dziesięć lat seminariach domowych, co przyczyniło się do założenia naszego magazynu – to właśnie w ich następstwie pojawił się pomysł, aby w kolejnym kroku utworzyć tygodnik, który istnieje do dzisiaj.

W nowym numerze „Kultury Liberalnej” wspominamy zmarłego profesora.

Jarosław Kuisz, redaktor naczelny „Kultury Liberalnej”, w formie słownika Pawła Śpiewaka pisze o historii jego seminariów domowych i innych tematach publicznych i osobistych. Wspomina: „Paweł był człowiekiem wielkich namiętności, napotkanych ludzi fascynował, intrygował i doprowadzał do szewskiej pasji”. Zwraca uwagę na różne fragmenty życia profesora Śpiewaka, takie jak kształtowanie środowisk, prasa, judaizm i… jeep.

Karolina Wigura, członkini zarządu Fundacji Kultura Liberalna, pisze o rolach Pawła Śpiewaka jako nauczyciela i myśliciela. Jak zwraca uwagę, „Paweł Śpiewak odegrał olbrzymią rolę w kształtowaniu biografii zarówno mojej, jak i środowiska «Kultury Liberalnej»”. Opowiada również o tym, jak z przyjemnością odnajdował się w żywiole dyskusji: „Nie uznawał autorytetów i walczył z nimi – i tego samego oczekiwał od nas. […] Na seminariach kłóciliśmy się z nim, przeciwstawialiśmy się mu, a on miał wyraz twarzy, jakby nareszcie działo się coś ważnego”.

Piotr Kieżun, szef działu Czytając w „Kulturze Liberalnej”, pisze nie tylko o Pawle Śpiewaku jako zaangażowanym nauczycielu, lecz także o historii środowiska rodzinnego, które go ukształtowało. Jak wspomina, „był trochę jak Sokrates i piszę to z całym przekonaniem. Był gzem kąsającym po to, byśmy nie ustawali w myśleniu, wesołym kompanem, który uwielbiał zjeść w dobrym towarzystwie, potańczyć i posłuchać wspólnie The Animals, niestrudzonym piechurem, którym stał się już w czasach studenckich, gdy schodził górskimi szlakami całe Tatry, filozofem, zaglądającym pod podszewkę rzeczywistości i nie bojącym się słowa «dusza», miłośnikiem dobrej literatury i wreszcie – przyjacielem”.

Katarzyna Kasia, członkini redakcji „Kultury Liberalnej”, pisze o ważnym dla niej wspomnieniu Pawła Śpiewaka i o tym, czego szczególnie się od niego nauczyła. Jak wspomina, „Paweł mówił, że mamy zobowiązanie: wobec Polski, bo dała nam darmową edukację, i wobec Europy, bo mogliśmy korzystać z programów wymiany międzynarodowej. I to dobro trzeba odwzajemnić poprzez bronienie wartości, krzewienie idei liberalnej demokracji, codzienną troskę o społeczeństwo wolne od dyskryminacji czy nietolerancji”.

W najbliższych dniach opublikujemy kolejne wspomnienia o profesorze Pawle Śpiewaku. Dzisiaj mówimy: żegnaj, Profesorze, będziemy o Tobie pamiętać!

Zapraszamy do lektury!

Redakcja „Kultury Liberalnej”

Skoro tu jesteś...

...mamy do Ciebie małą prośbę. Żyjemy w dobie poważnych zagrożeń dla pluralizmu polskich mediów. W Kulturze Liberalnej jesteśmy przekonani, że każdy zasługuje na bezpłatny dostęp do najwyższej jakości dziennikarstwa

Każdy i każda z nas ma prawo do dobrych mediów. Warto na nie wydać nawet drobną kwotę. Nawet jeśli przeznaczysz na naszą działalność 10 złotych miesięcznie, to jeśli podobnie zrobią inni, wspólnie zapewnimy działanie portalowi, który broni wolności, praworządności i różnorodności.

Prosimy Cię, abyś tworzył lub tworzyła Kulturę Liberalną z nami. Dołącz do grona naszych Darczyńców!

Wesprzyj Kulturę Liberalną