Szanowni Państwo!
Z największym smutkiem przyjęliśmy wiadomość, że 30 marca 2023 roku zmarł Paweł Śpiewak. Postać ważna dla polskiego życia intelektualnego, ale również dla „Kultury Liberalnej”. Dla wielu osób związanych z naszym środowiskiem profesor Śpiewak był nie tylko postacią publiczną, ale też nauczycielem i mentorem.
Paweł Śpiewak znany był szerszej publiczności jako socjolog z Uniwersytetu Warszawskiego, a także ważny głos w polskiej debacie publicznej. Jeszcze w czasach PRL-u był współtwórcą czasopism „Przegląd Polityczny” i „Res Publica”. W latach 2005–2007 czynnie zajął się polityką, był posłem na Sejm, chociaż później wyrażał rozczarowanie tym doświadczeniem. W latach 2011–2020 pracował jako dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego. Opublikował wiele artykułów i książek, które zostaną.
Jednym z jego głównych zainteresowań intelektualnych była teoria i praktyka filozofii liberalnej. Miał w tym temacie, podobnie jak w wielu innych, własne, szczególne stanowisko, które wynikało z naszego polskiego doświadczenia. Jak mówił w 2011 roku w wywiadzie dla „Kultury Liberalnej”, „w swoich poglądach wychodzę z bardzo prostego założenia stwierdzającego, że liberalizm udał się tam, gdzie było silne państwo. To nieprawda, że mniej państwa to zawsze więcej liberalizmu – budowanie alternatywy pomiędzy tymi dwoma pojęciami uważam za fałszywe”.
Dla środowiska „Kultury Liberalnej” profesor Śpiewak będzie zawsze ważną postacią również z powodów osobistych. Wielu z nas uczestniczyło w organizowanych przez niego przez niemal dziesięć lat seminariach domowych, co przyczyniło się do założenia naszego magazynu – to właśnie w ich następstwie pojawił się pomysł, aby w kolejnym kroku utworzyć tygodnik, który istnieje do dzisiaj.
W nowym numerze „Kultury Liberalnej” wspominamy zmarłego profesora.
Jarosław Kuisz, redaktor naczelny „Kultury Liberalnej”, w formie słownika Pawła Śpiewaka pisze o historii jego seminariów domowych i innych tematach publicznych i osobistych. Wspomina: „Paweł był człowiekiem wielkich namiętności, napotkanych ludzi fascynował, intrygował i doprowadzał do szewskiej pasji”. Zwraca uwagę na różne fragmenty życia profesora Śpiewaka, takie jak kształtowanie środowisk, prasa, judaizm i… jeep.
Karolina Wigura, członkini zarządu Fundacji Kultura Liberalna, pisze o rolach Pawła Śpiewaka jako nauczyciela i myśliciela. Jak zwraca uwagę, „Paweł Śpiewak odegrał olbrzymią rolę w kształtowaniu biografii zarówno mojej, jak i środowiska «Kultury Liberalnej»”. Opowiada również o tym, jak z przyjemnością odnajdował się w żywiole dyskusji: „Nie uznawał autorytetów i walczył z nimi – i tego samego oczekiwał od nas. […] Na seminariach kłóciliśmy się z nim, przeciwstawialiśmy się mu, a on miał wyraz twarzy, jakby nareszcie działo się coś ważnego”.
Piotr Kieżun, szef działu Czytając w „Kulturze Liberalnej”, pisze nie tylko o Pawle Śpiewaku jako zaangażowanym nauczycielu, lecz także o historii środowiska rodzinnego, które go ukształtowało. Jak wspomina, „był trochę jak Sokrates i piszę to z całym przekonaniem. Był gzem kąsającym po to, byśmy nie ustawali w myśleniu, wesołym kompanem, który uwielbiał zjeść w dobrym towarzystwie, potańczyć i posłuchać wspólnie The Animals, niestrudzonym piechurem, którym stał się już w czasach studenckich, gdy schodził górskimi szlakami całe Tatry, filozofem, zaglądającym pod podszewkę rzeczywistości i nie bojącym się słowa «dusza», miłośnikiem dobrej literatury i wreszcie – przyjacielem”.
Katarzyna Kasia, członkini redakcji „Kultury Liberalnej”, pisze o ważnym dla niej wspomnieniu Pawła Śpiewaka i o tym, czego szczególnie się od niego nauczyła. Jak wspomina, „Paweł mówił, że mamy zobowiązanie: wobec Polski, bo dała nam darmową edukację, i wobec Europy, bo mogliśmy korzystać z programów wymiany międzynarodowej. I to dobro trzeba odwzajemnić poprzez bronienie wartości, krzewienie idei liberalnej demokracji, codzienną troskę o społeczeństwo wolne od dyskryminacji czy nietolerancji”.
W najbliższych dniach opublikujemy kolejne wspomnienia o profesorze Pawle Śpiewaku. Dzisiaj mówimy: żegnaj, Profesorze, będziemy o Tobie pamiętać!
Zapraszamy do lektury!
Redakcja „Kultury Liberalnej”
