CZWARTEK [Niemcy] WIGURA: Christa Wolf nie żyje

Karolina Wigura

Christa Wolf nie żyje

Ze względu na krytyczny stosunek do NRD jedni uważali ją za moralny autorytet. Inni – przeciwnie – wskazywali na jej przynależność do Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec (SED) i współpracę ze Stasi pod pseudonimem IM Margarete na przełomie lat 50. i 60. Jedno z najbardziej prestiżowych czasopism niemieckich, „Cicero”, umieściło ją w pierwszej dwudziestce na swojej liście pięciuset wpływowych niemieckich intelektualistów. Gdy w ubiegłym roku po katastrofie w japońskiej Fukuszimie Niemcy spierali się, czy należy wyłączyć elektrownie jądrowe również w ich kraju, tygodnik „Die Zeit” przeprowadził z nią obszerny wywiad – o problemie energii atomowej, ale też o kondycji współczesnych państw kapitalistycznych, z których krytyki słynęła.

Jedno jest pewne: niewiele osób pozostawało wobec Christy Wolf obojętne. Dziś liczne głosy na jej temat wracają. Jak podało wydawnictwo Suhrkamp, pisarka zmarła właśnie po długiej chorobie w wieku 82 lat.

Wolf zaliczała się do wyjątkowej grupy ludzi w powojennych Niemczech, zwanej „generacją ‘45” lub „pokoleniem pomocników artylerii”. Była równolatką gigantów niemieckiego życia intelektualnego i publicznego tej miary, co Jürgen Habermas, Hans Magnus Enzensberger, Johannes Rau czy Ingeborg Bachmann. O jej pokoleniu pisano nieraz, że w ogromnej mierze przyczyniło się do wytworzenia modelu politycznego i intelektualnego powstałej po II wojnie światowej Republiki Federalnej.

Nic zatem dziwnego, że Wolf wspominają dziś wszystkie ważne portale ogólnoniemieckich gazet. Wartościowe materiały na jej temat przypomina również portal Perlentaucher.

Jeden z najobszerniejszych i najdłuższych tekstów znaleźć można na stronie tygodnika „Die Zeit”. Redaktorzy przypominają w nim, że Wolf urodziła się w Wartheim na dzisiejszych polskich Ziemiach Zachodnich (okolice Gorzowa Wielkopolskiego), z którego jej rodzina uciekła w 1945 roku do Meklemburgii. Wolf wstąpiła do SED zaraz po maturze, studiowała w Jenie oraz Lipsku. Następnie pracowała jako redaktorka w czasopismach literackich, przede wszystkim jednak pisała książki, których tematyka oscylowała wokół konsekwencji powojennego podziału Niemiec na dwa kraje.

Pierwszy literacki sukces Wolff przypadł na rok 1963. „Der geteilte Himmel”¹ opowiadające o losach dwójki zakochanych, rozdzielonych po utworzeniu NRD i RFN, szybko stało się jedną z najbardziej komentowanych w Niemieckiej Republice Demokratycznej książek, a następnie zostało sfilmowane. W 2002 roku Wolf otrzymała najważniejszą niemiecką nagrodę literacką za całokształt twórczości, Deutscher Büchpreis. Jury zwracało wówczas uwagę na jej „odważne uczestnictwo w wielkich debatach NRD i ponownie zjednoczonych Niemiec”.

Prasa niemieckojęzyczna przypomina dziś Wolf, nie uciekając jednak od jakichkolwiek kontrowersji. O wizerunek pisarki – jak pisze redaktor „Neue Zürcher Zeitung” – walczą dziś dwa duchy. Jeden to duch reżimowej pisarki NRD. Drugi – duch dysydentki, którą ostatni reżim przepędził ze swoich granic.

Przypis:

¹ wydanie polskie: „Niebo podzielone”, przeł. Zofia Rybicka, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1980

* Karolina Wigura, doktor socjologii, dziennikarka. Członkini redakcji „Kultury Liberalnej” i adiunkt w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. W czerwcu br. opublikowała książkę „Wina narodów. Przebaczenie jako strategia prowadzenia polityki”.

„Kultura Liberalna” nr 151 (48/2011) z 29 listopada 2011 r.

Skoro tu jesteś...

...mamy do Ciebie małą prośbę. Żyjemy w dobie poważnych zagrożeń dla pluralizmu polskich mediów. W Kulturze Liberalnej jesteśmy przekonani, że każdy zasługuje na bezpłatny dostęp do najwyższej jakości dziennikarstwa

Każdy i każda z nas ma prawo do dobrych mediów. Warto na nie wydać nawet drobną kwotę. Nawet jeśli przeznaczysz na naszą działalność 10 złotych miesięcznie, to jeśli podobnie zrobią inni, wspólnie zapewnimy działanie portalowi, który broni wolności, praworządności i różnorodności.

Prosimy Cię, abyś tworzył lub tworzyła Kulturę Liberalną z nami. Dołącz do grona naszych Darczyńców!

Wesprzyj Kulturę Liberalną