0000398695
close
W walce o demokrację nie robimy sobie przerw! Przekaż 1,5% na Fundację Kultura Liberalna WSPIERAM
close
Kultura Liberalna solidarnie z Ukrainą

PRZEKAŻ
1,5%
PODATKU
close

W walce o demokrację

nie robimy sobie przerw!

Przekaż 1,5% na Fundację
Kultura Liberalna

Przekaż 1,5%
na Fundację Kultura Liberalna
forward
close

KULTURA LIBERALNA > Felietony > [Projekt Polska] Czego...

[Projekt Polska] Czego Polacy mogą się nauczyć z protestów w Armenii?

Margarita Harutyunyan

W Armenii właśnie doszło do zmiany władzy w wyniku protestów społecznych. Co dokładnie się wydarzyło i czego nas to uczy o sytuacji w krajach, w których obywatele pozornie mogą niewiele zmienić?

Armenia była postrzegana jako państwo, w którym demokracja funkcjonuje jedynie w fasadowo. Władza kończącego drugą kadencję prezydenta Serża Sarkisjana miała być przypieczętowana poprzez przeniesienie większości uprawnień na urząd premiera, który Sarkisjan mógłby sprawować dożywotnio. Groźba stworzenia w Armenii dyktatury na wzór innych państw regionu stała się realna.

Kontrowersje towarzyszyły tym rządom od momentu ich powstania. Opozycja oskarżała zwycięzcę wyborów i jego środowisko o fałszowanie wyników. Na początku marca 2008 roku doszło do protestów, w wyniku których zginęło kilkanaście osób, a liderzy opozycji trafili do aresztu. Od tego czasu demonstracje przeciwko władzy były cyklicznym elementem politycznego krajobrazu Armenii.

Tegoroczna odsłona obywatelskiego poruszenia stanowiła jednak nową jakość. Rozpoczęło się, jak zwykle, od protestów małych grup najbardziej zaangażowanych obywateli. Z czasem rozmiary tłumu zjednoczonego pod hasłem #MerzhirSerzhin (orm. #PowiedzNieSerżowi) przyjęły rozmiary ogólnokrajowego buntu.

W napiętej atmosferze społecznej Sarkisjan objął, zaledwie dwa tygodnie po ustąpieniu z urzędu prezydenta, tekę premiera Armenii. Rozruchy osiągnęły skalę, której władze nie mogły ignorować. Pod koniec pierwszego tygodnia urzędowania Sarkisjan spotkał się z liderem protestu – Nikolem Paszynianem, dziennikarzem, od lat zaangażowanym w działalność opozycyjną, za którą został poddany represjom. Paszynian nie był organizatorem protestów, ale ze względu na swoją charyzmę i opozycyjną kartę stał się postacią symboliczną, z którą utożsamiała się większość manifestujących. Podczas rozmowy z władzami Paszynian prezentował sztywne stanowisko, domagając się dymisji premiera. Po trwającym kilka minut spotkaniu Sarkisjan kazał go aresztować, a łącznie zatrzymano 200 protestujących.

Nic to jednak nie dało. Skala oporu sparaliżowała decydentów mających po swojej stronie aparat bezpieczeństwa, który dotychczas pozostawał niewrażliwy na społeczne nastroje. Pierwsza faza protestów cechowała się brutalnymi represjami ze strony policji. Po ustąpieniu Sarkisjana, służby bezpieczeństwa zachowywały się bardziej powściągliwie, a sami protestujący zamiast gniewu i niezadowolenia okazywali radość i nadzieję związaną z ustąpieniem premiera. Finał protestu nastąpił 8 maja, kiedy parlament dokonał wyboru Paszyniana na premiera Armenii.

Dlaczego wydarzenia w Armenii mogą być interesujące dla polskiego czytelnika? Historia, która niedawno się tam rozegrała, przypomina o prostej prawdzie – demokracji nie da się zniszczyć. Można najwyżej odwlekać w czasie moment, w którym lud upomni się o swoje prawa.

Margarita Harutyunyan

Przestraszona władza

Niewątpliwie skala wystąpień osiągnęła poziom, przy którym najbardziej autorytarna władza uznała, że jej pozycja jest zagrożona. Protesty objęły większą część kraju. Nie bez znaczenia było wsparcie ze strony diaspory. W przypadku Armenii jest to społeczność o realnym politycznym wpływie, istnieje nawet specjalne ministerstwo związane z kontaktami z siedmiomilionową diasporą – dwukrotnie przekraczającą liczbę mieszkańców Armenii! Zaangażowanie osób znanych również poza społecznością ormiańską, np. Serża Tankiana, lidera zespołu System of a Down, zapewniły zainteresowanie międzynarodowej opinii publicznej. Znaczenie miało również poparcie Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego, którego struktury są silnie zakorzenione w narodowej tożsamości. Protestującym sprzyjała także część armii i służb bezpieczeństwa. Po stronie protestujących stoi część armii. Efektem kuli śnieżnej do protestu przyłączały się kolejne grupy, które zwracały uwagę na dysfunkcjonalność państwowego aparatu Armenii.

To, co wydarzyło się w kraju, w którym powszechna jest opinia, że protesty są bezcelowe, a samowola polityczna jest niemożliwa do ukrócenia, można nazwać rewolucją. Niewielu komentatorów sceny politycznej przewidywało, że osoba o tak autorytarnym charakterze jak Sarkisjan ustąpi. Przeciwnie, spodziewano się, że protesty zostaną stłumione siłą. Symboliczne było przyznanie przez byłego premiera słuszności protestującym. Większość dyktatorów, nawet po obaleniu, opowiada o zdrajcach i spiskach.

Niepewna przyszłość

Nieposiadający politycznego doświadczenia Paszynian wchodzi w złożony system struktur władzy. Kwestią czasu wydają się protesty przeciw nowemu rządowi, zwłaszcza ze strony osób, które oczekują zmian o charakterze rewolucyjnym. Nowemu premierowi trudno będzie zmierzyć się z problemami, z którymi borykają się protestujący Ormianie, w tym z osiemnastoprocentowym poziomem bezrobocia i wysokim poziomem korupcji.

Dlaczego wydarzenia w Armenii mogą być interesujące dla polskiego czytelnika? Niewątpliwie jest to kraj leżący w polskiej percepcji w cieniu Ukrainy czy Gruzji. Historia ostatnich protestów przypomina jednak o prostej prawdzie – demokracji nie da się zniszczyć. Można najwyżej odwlekać w czasie moment, w którym lud upomni się o swoje prawa. Polacy, słusznie, martwią się o stan państwa prawa i kreślą dramatyczne wizje, w których Polska podąża ślepą uliczką w kierunku autorytaryzmu. Nie może to jednak paraliżować działalności polskiego społeczeństwa obywatelskiego. Polacy jako społeczeństwo przejawiają większą aktywność niż obywatele Armenii czy innych państw dawnego ZSRR.

Ormiańskie protesty odbyły się bez większego zainteresowania ze strony polskiej opinii publicznej. Myślę, że niesłusznie. Wiele możemy się od siebie nauczyć.

 

* Fot. wykorzystana jako ikona wpisu: Wikimedia Commons.

Skoro tu jesteś...

...mamy do Ciebie małą prośbę. Żyjemy w dobie poważnych zagrożeń dla pluralizmu polskich mediów. W Kulturze Liberalnej jesteśmy przekonani, że każdy zasługuje na bezpłatny dostęp do najwyższej jakości dziennikarstwa

Każdy i każda z nas ma prawo do dobrych mediów. Warto na nie wydać nawet drobną kwotę. Nawet jeśli przeznaczysz na naszą działalność 10 złotych miesięcznie, to jeśli podobnie zrobią inni, wspólnie zapewnimy działanie portalowi, który broni wolności, praworządności i różnorodności.

Prosimy Cię, abyś tworzył lub tworzyła Kulturę Liberalną z nami. Dołącz do grona naszych Darczyńców!

SKOMENTUJ

Nr 489

(21/2018)
28 maja 2018

PRZECZYTAJ INNE Z TEGO NUMERU

PRZECZYTAJ INNE Z TEGO NUMERU

KOMENTARZE



WAŻNE TEMATY:

TEMATY TYGODNIA

drukuj