Polska PiS? Nie Bawaria, lecz Izrael

Czyżby niewypowiedzianym głośno – Bawarczycy to przecież Niemcy! – ideałem państwa szefa rządzącej partii byłby ten południowy land naszego sąsiada? Myślących w ten sposób muszę rozczarować: PiS nie buduje drugiej Bawarii, ale drugi Izrael.

Bawaria pojawia się czasem w wystąpieniach Jarosława Kaczyńskiego jako przykład szczęśliwego połączenia tradycji i modernizacji. W tym najbardziej zamożnym, a jednocześnie najbardziej chrześcijańskim landzie Bundesrepubliki, fabryki produkujące samochody, o których marzą Polacy, sąsiadują z Bierzeltami, w których raczą się odziani w tradycyjne Lederhosen wąsaci piwosze.

Odwołanie to jest jednak mylące. PiS buduje państwo tak tradycyjne, jak to tylko możliwe, i tak nowoczesne, jak to konieczne – ale nie bardziej. Partia rządząca nie buduje drugiej Bawarii, ale drugi Izrael.

Na przedwyborczych konwencjach obecnej partii rządzącej Polskę przedstawiano co prawda jako serce Europy, ale w jej polityce Polska jawi się raczej jako kraj frontowy.

Andrzej Waśkiewicz

Izrael to przykład kraju, w którym zachodzi modernizacja wyspowa. Obok siebie żyją tu ludzie, którzy ulegają dyktatowi współczesnej mody i nakazom religii niezmiennym od kilku tysiącleci. Jednych i drugich broni armia wyposażona w najnowocześniejszą broń, jedni i drudzy podlegają prawu cywilnemu, nie pozwalającemu choćby wnosić kobiecie o rozwód. Trudno sobie wyobrazić taką sytuację w Europie, ponieważ mimo swych chrześcijańskich korzeni, jest ona ukształtowana przez Oświecenie.

Oświeceniowy uniwersalizm nie przeorał oczywiście świadomości Europejczyków na tyle, by nie pozostawić w niej żadnego sentymentu do „swojskości”, ale to Oświeceniowy projekt wyznacza owemu sentymentowi ramy. Inaczej jest w Izraelu, który nie potrafił pogodzić swoich religijnych i świeckich korzeni.

PiS buduje państwo połowicznej modernizacji, podobne do Izraela, ponieważ to sama geopolityka podpowiada ten wybór. Na przedwyborczych konwencjach obecnej partii rządzącej, Polskę przedstawiano co prawda jako serce Europy, ale w jej polityce Polska jawi się raczej jako kraj frontowy. Nie tylko graniczny, ponieważ na jego granicach, ale w obrębie owych granic, trwa zimna wojna cywilizacyjna.

Sercem Europy może być już raczej owa Bawaria; Polska może być jedynie inną, wysuniętą placówką tej samej cywilizacji, tak jak Izrael, który prezes Kaczyński nazwał kiedyś „wysuniętą placówką naszej cywilizacji”. I także podobnie jak Izrael, Polska może liczyć w tej wizji tylko na jednego zamorskiego sojusznika. Żaden inny nie zechce przelewać krwi w jej obronie. Tymczasem Stanom Zjednoczonym trzeba tylko przelać w zamian miliardy dolarów.

Retoryka PiS-u dawno przekroczyła granicę banalnego nacjonalizmu i nie tylko podtrzymuje temperaturę uczuć patriotycznych, ale ją podgrzewa.

Andrzej Waśkiewicz

Państwo frontowe musi być też gotowe do mobilizacji. Nie wystarczy postawienie armii pod bronią; w sytuacji zagrożenia trzeba także mobilizować ducha, a zatem trzeba go wcześniej, już od najmłodszych lat, do tego przysposobić. Mamy więc salę Małego Powstańca w Muzeum Powstania Warszawskiego, szeroki nurt młodzieżowych rekonstruktorów, kult żołnierzy wyklętych i (wybranych) bohaterów, którzy złożyli życie na ołtarzu Ojczyzny. Mamy tak zmilitaryzowany patriotyzm, że nie ma w nim miejsca na patriotyczną cywil-bandę; proszę tyko przejrzeć nazwy nowych ulic po ostatniej dekomunizacji. Odmawianie patriotyzmu przeciwnikom politycznym, a wręcz zapowiedź rozprawy z wszystkimi „wrogami wewnętrznymi narodu”, nie wzbudza już nawet protestów, bo – z czym już niemal godzą się oni sami – to „tylko” retoryka skierowana do żelaznego elektoratu PiS-u.

Retoryka PiS-u dawno przekroczyła granicę banalnego nacjonalizmu, jak go nazwał Michael Billig. Nie tylko podtrzymuje ona temperaturę uczuć patriotycznych, ale je podgrzewa. Choć tego rodzaju nacjonalizm może być nie mniej przykry dla mniejszości narodowych czy imigrantów, nie kwestionuje on jednak powojennego porządku międzynarodowego, różni się więc istotnie od nacjonalizmu Fideszu, nie mówiąc o pozostałych środowiskach węgierskiej prawicy. A że wszyscy nacjonaliści chcą „jedynie”, by ich państwo było domem całego narodu, PiS obiecywało ściągnąć polskich emigrantów do kraju, traktując ich niemal jak uchodźców z liberalnej Polski Tuska.

Choć podobny w formie, urzędowy nacjonalizm izraelski jest, oczywiście, zupełnie innego kalibru. Apele władz tego kraju o powrót do Eretz Israel nie przynoszą jednak dotąd żadnych skutków. Izraelski rząd wzmógł je kilka lat temu, kiedy okazało się, że uniwersalistyczna i laicka Europa nie jest jednak zupełnie wolna od antysemityzmu, nawet jeśli nie ma on już religijnych konotacji. Nawet zupełnie zlaicyzowani Żydzi są potomkami Żydów religijnych, a judaizm jest religią ich narodu.

Czy z katolicyzmem może być podobnie? Czy wbrew jego uniwersalizmowi – „nie masz Greka ani Żyda” – nie można go uczynić religią trybalną? Po ujawnieniu afer pedofilskich w Kościele katolickim Jarosław Kaczyński postawił kropkę nad „i”. „Kto podnosi rękę na Kościół, chce go zniszczyć, podnosi rękę na Polskę” – powiedział na jednym z „pikników patriotycznych”, ponieważ „w dalszym ciągu Kościół jest jedynym depozytariuszem systemu wartości, który w Polsce jest powszechnie znany”. I żeby nie było wątpliwości, dodał, że dotyczy to także ludzi niewierzących. Zjawisko trybalizacji religii zbliża Polskę do Izraela. Ostatecznie każdy naród wybrany potrzebuje swego własnego boga – właśnie tego, który go wybrał.

Zjawisko trybalizacji religii zbliża Polskę do Izraela. Ostatecznie każdy naród wybrany potrzebuje swego własnego boga – właśnie tego, który go wybrał.

Andrzej Waśkiewicz

Współczesna Polska jest podzielona na dwie wspólnoty wartości. W Bawarii takiego podziału oczywiście nie zobaczymy, w Izraelu natomiast, z jego stolicami w ultranowoczesnym Tel Awiwie i ultrakonserwatywnej Jerozolimie, odnajdujemy go w samych fundamentach państwa. Czy państwo tak podzielone może leżeć w Europie? A może tylko na jej pograniczach? Bo przecież i Izrael należy do UEFA i Eurowizji, a na jeden z konkursów piosenki wysłał nawet transwestytę.

Skoro tu jesteś...

...mamy do Ciebie małą prośbę. Żyjemy w dobie poważnych zagrożeń dla pluralizmu polskich mediów. W Kulturze Liberalnej jesteśmy przekonani, że każdy zasługuje na bezpłatny dostęp do najwyższej jakości dziennikarstwa

Każdy i każda z nas ma prawo do dobrych mediów. Warto na nie wydać nawet drobną kwotę. Nawet jeśli przeznaczysz na naszą działalność 10 złotych miesięcznie, to jeśli podobnie zrobią inni, wspólnie zapewnimy działanie portalowi, który broni wolności, praworządności i różnorodności.

Prosimy Cię, abyś tworzył lub tworzyła Kulturę Liberalną z nami. Dołącz do grona naszych Darczyńców!

Wesprzyj Kulturę Liberalną