Odważna młoda czarownica Kiki w naszym kraju znana była jak dotąd jedynie z wersji animowanej wyreżyserowanej w 1989 roku przez Hayao Miyazakiego dla słynnego studia Ghibli – wytwórni hitów, takich jak „Spirited Away: W krainie bogów” [2001], „Ruchomy zamek Hauru” [2004], „Nausicaä z Doliny Wiatru” [1984] czy chyba najbardziej popularna u nas „Księżniczka Mononoke” [1997]. Jednak filmowa bohaterka, ale przede wszystkim fabuła anime, różni się znacznie od książkowego pierwowzoru, napisanego przez Eiko Kadono [ur. 1935] już w 1985 roku. W 2003 roku powieść doczekała się pierwszego tłumaczenia na język angielski. Przygodom Kiki japońska pisarka poświęciła sześć tomów. Pierwszy z nich, ale nie ostatni, możemy teraz czytać po polsku dzięki Wydawnictwu Kirin.
Jaka jest najważniejsza i najistotniejsza różnica pomiędzy książką a filmem animowanym (który zdecydowanie również należy obejrzeć)? W ich emocjonalności i dramatyzmie, a także w położeniu nacisku na inne kwestie związane z dojrzewaniem. Anime ma bardziej uniwersalny wydźwięk, reżyser wzbudza u widzów silne emocje poprzez bardzo sprawne budowanie napięcia i szczęśliwe rozwiązanie historii – opowieści o uczuciach, przyjaźni i wierze w siebie. Adresatkami książki są natomiast zdecydowanie nastolatki, które przechodzą okres transformacji z dziewczynki w młodą kobietę. Trudny czas, w którym przekształca się nie tylko ciało, lecz także i umysł. Czas, kiedy narażone są na ostracyzm z powodu swojej odmienności. W kontekście kultury japońskiej, w jakiej powstała książka, jest to dodatkowo istotne, ponieważ jest ona szczególnie opresyjna wobec tych, którzy wyróżniają się w grupie. Bycie czarownicą skazuje bohaterkę na bycie Inną.
„Przecież czarownice nigdy nic złego nie robiły. Dziwaczne rzeczy może i tak, ale… Ludzie od razu przyjmują, że jak czegoś nie rozumieją, to musi to być złe”. Słowa te wypowiada trzynastoletnia Kiki, kiedy trafia do miejsca, w którym pragnie się osiedlić. Właśnie wyruszyła w podróż z rodzinnego miasta, aby się usamodzielnić, jak to mają w zwyczaju czarownice po osiągnięciu odpowiedniego wieku. Pragnie zamieszkać w dużym mieście nad morzem, mimo przestróg swojej mamy, że ludzie w takich miejscach nie są przyjaźnie nastawieni do kobiet o magicznych umiejętnościach. Jednak marzenia są silniejsze niż ostrzeżenia. Ich realizacja to typowy wyraz buntu wobec rodziców. To ważny element dojrzewania, przeobrażania się dziewczynki w młodą kobietę – element rytuału przejścia [rite de passage], jak trafnie zauważyła Katarzyna Kulpińska, analizując historię Kiki [1].
Jak poradzi sobie młoda czarownica jako Inna w nowym mieście? Jaką wewnętrzną przemianę przejdzie? Czy dostosuje się do otoczenia, czy pozostanie wierna swoim ideałom? O tym właśnie jest książka Eiko Kadono.
Polskiemu wydaniu towarzyszą ilustracje wykonane przez Magdalenę Danielewicz, powstałe z inspiracji stylem charakterystycznym dla mangi. Różnią się one jednak zdecydowanie od wersji studia Ghibli. Wizerunek bohaterki stworzony przez Polkę bliski jest opisowi z książki, podczas gdy wersja Hayao Miyazakiego odbiega od pierwowzoru, ale jednocześnie nawiązuje do kreacji postaci z okładki pierwszego japońskiego wydania książki. Wyróżniającym dodatkiem jest w nich duża czerwona wstążka na włosach młodej czarownicy, która, tak jak jej czarna suknia, staje się symbolicznym elementem ubioru.
Warto przeczytać książkę Kadono, podobnie jak obejrzeć film studia Ghibli. W pierwszym przypadku w szczególności będzie to świetna lektura dla dziewczynek, w drugim – miło spędzony czas w gronie rodzinnym, bowiem anime przypadnie do gustu zarówno małym, jak i dużym. Między innymi dlatego, że Kiki jest znakomitym wzorem do naśladowania. Inteligentna i zaradna, odważnie wychodzi na spotkanie przeciwnościom losu, dba o przyjaciół, zarówno ludzkich, jak i zwierzęcych, realizuje marzenia, ale nie zapomina o swoich wartościach i ideałach. Zachęcam Was do poznania Kiki, a ja wyglądam kolejnego tomu książkowej serii!
Przypis:
[1] Katarzyna Kulpińska, „«Podniebna poczta Kiki» Hayao Mizayakiego jako autorska koncepcja rite de passage” [w:] „Studio Ghibli. Miejsce filmu animowanego w japońskiej kulturze”, red. Joanna Zaremba-Penk, Marcin Lisiecki, wyd. Kirin, Toruń 2012, s. 97–126.
Książka:
Eiko Kadono, „Podniebna poczta Kiki”, il. Magdalena Danielewicz, przeł. Aleksandra Przybysz, wyd. Kirin, Bydgoszcz 2022.
Proponowany wiek odbiorcy: 6+
Rubrykę redaguje Paulina Zaborek.
