KULTURA LIBERALNA > Czytając > Międzynarodowy Dzień Matki...
Międzynarodowy Dzień Matki Ziemi z książką dziecięcą [KL dzieciom]
Śladami kenijskiej aktywistki
Dzięki tłumaczeniu Katarzyny Skalskiej dwanaście lat od francuskiej premiery do rąk polskich odbiorczyń i odbiorców trafia biograficzna książka obrazkowa poświęcona życiu Wangari Maathai, kenijskiej aktywistki społecznej i ekologicznej, która w 2004 roku zdobyła Pokojową Nagrodę Nobla. Bohaterka książki ukazana zostaje jako silna, zdeterminowana do działania na rzecz ochrony środowiska postać stawiająca czoła kolejnym przeciwnościom losu (w tym rasizmowi i kolonializmowi) oraz przeszkodom, jakie napotyka na drodze ku zazielenieniu ogromnych terenów na kontynencie afrykańskim. Równocześnie jej celem staje się walka o prawa człowieka, a połączenie tych obu tematów na pewno docenią ci, którym leży na sercu dobro Ziemi jako wspólnego domu wszystkich ludzi.
Tekst Francka Prévota napisany jest prostym, a jednocześnie poetyckim językiem, co świetnie współgra z malarską, pełną kolorów szatą graficzną Aurélii Fronty. Dzięki temu polskie czytelniczki i czytelniczki mają okazję poznać życie i działalności Maathai, która – podobnie jak najpopularniejsza aktywistka ekologiczna Greta Thunberg – mimo wielu trudności dążyła do celu, jakim było polepszenie losu naszej planety.
Na tropie niszczycieli środowiska
Fikcyjnych aktywistów prezentuje seria „Klub Przyjaciół Planety” norweskiej autorki Ruth Lillegraven. W wydanych przez Widnokrąg dwóch pierwszych tomach „Czarne łabędzie” i „Znikająca chata” troje dzieci – Vanja, Sivert i Mo – rozwiązuje zagadki związane z występującymi w miasteczku działaniami niszczącymi środowisko, takimi jak zanieczyszczenie jeziora czy zaśmiecanie lasu. Autorka wykorzystała gatunek powieści detektywistycznej, aby opowiedzieć o walce o dobrostan Ziemi mimo nieporadności dorosłych (jak stwierdza jeden z bohaterów, „dorośli to jakaś porażka…” [s. 68]).
Poza przystępnym językiem i zachowaniem realiów XXI wieku – dzieciaki robią zdjęcia telefonami komórkowymi – serię charakteryzują atrakcyjne, nieraz pełnostronicowe ilustracje bogato zdobiące książki. Poza tym każdą opowieść uzupełniają ekofakty spisane przez Olego Mathismoena, dziennikarza i autora popularnej w Norwegii książki „Grønne greier”. Choć są to niezwykle ciekawe sprawy, drugi tom serii „Znikająca chata” wydaje się nie do końca sprawnie zaadaptowany na potrzeby polskich czytelniczek i czytelników: fakty dotyczą przyrody Norwegii (nie Polski), a równocześnie pojawia się informacja o (polskim) Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska.
Bliska nam Ziemia
Twardo stąpające po ciemnoczerwonej skale są postaci widoczne na okładce czwartej części serii ekologicznych książek o żywiołach napisanej przez Annę Skowrońską i opracowanej graficznie przez Agatę Dudek i Małgorzatę Nowak. Ta ilustracja wskazuje, jak bliska codziennego doświadczenia czytelniczek i czytelników jest „Ziemia”, czyli wielkoformatowa prezentacja tego, co dotyczy tak naszej planety, jak i budujących ją skał, a także wszystkiego, co z tym związane. Na kolejnych rozkładówkach mowa jest bowiem o produkcji żywności, wydobywanych surowcach, trzęsieniach ziemi, tworzeniu marmurowych rzeźb czy uprawie ogródka. Choć informacji jest sporo, tekst napisany jest przystępnie, a do tego w prostych słowach objaśnia złożone zjawiska.
W moim odczuciu to jednak warstwa graficzna stworzona przez Dudek i Nowak stanowi główną zaletę publikacji: oglądanie pięknych, kolorowych i dynamicznych ilustracji sprawia wielką przyjemność! „Ziemia” to zbiór ciekawostek i nieraz luźno związanych ze sobą informacji, które – przy całej swojej przypadkowości – dają obraz tego, jak ważna dla człowieka jest ziemia i Ziemia.
Nabrać trochę dystansu
Świetną lekturą dla młodszych i starszych będzie pięknie wydana informacyjna książka obrazkowa „Wokół Słońca” Ainy Bestard. Polskie czytelniczki i czytelnicy mieli już okazję poznać możliwości tej autorki dzięki wydanej przez Tatarak w 2020 roku „Ziemi, żywej planecie” [1]. W równie wysmakowanej edytorsko formie do rąk odbiorczyń i odbiorców trafia publikacja pełna szczegółowych, niczym wyjętych z dawnych atlasów, ilustracji przedstawiających przestrzeń kosmiczną i znajdującą się w niej Ziemię.
Przegląd kolejnych ciał niebieskich, w tym błękitnej planety, to świetnie rozplanowana na każdej poziomo ułożonej rozkładówce dawka informacji opatrzonych nie tylko wspomnianymi barwnymi ilustracjami, ale też pomocnymi schematami i przekrojami, które pozwolą lepiej wyobrazić sobie budowę i działanie wszechświata. Kluczowy wydaje się przy tym podtytuł książki: „Nasze miejsce w kosmosie”. Jak pokazuje Bestard, uniwersum, którego jesteśmy częścią, jest wciąż pełne tajemnic wartych odkrycia, należy jednak przy tym nie zapominać o najbliższym otoczeniu, co podkreślają słowa zamykające książkę: „To Ziemia jest naszym domem – na razie jedynym. Dbajmy o nią” [s. 74].
Spojrzenie w przyszłość
Postulowane w „Wokół Słońca” dbanie o Ziemię jest głównym tematem książki „Świat do remontu” Bogusia Janiszewskiego i Maxa Skorwidera. To już dziesiąty tytuł z serii „To, o czym dorośli Ci nie mówią” – po podejmujących w przystępny sposób „dorosłe” tematy książkach o ekonomii, polityce, klimacie czy seksie przyszła pora na Cele Zrównoważonego Rozwoju (SDGs) przyjęte przez Organizację Narodów Zjednoczonych. Na tle pozostałych książek Janiszewskiego i Skorwidera podjęcie tego tematu jest wyjątkowo potrzebne, wydaje mi się bowiem, że ani w przestrzeni publicznej, ani tym bardziej w szkole lista postulatów dotyczących rozwoju ludzkości nie pojawia się wystarczająco często. „Świat do remontu” przechodzi od kwestii podstawowych (jak państwowość i sens istnienia organizacji międzynarodowych) aż po konkretne problemy cywilizacyjne, których rozwiązanie w przyszłości zakładają SDGs. I to przyszłości niedalekiej, chodzi bowiem o zmiany mające się wydarzyć do 2030 roku, w tym realizacje takich celów, jak „równość płci”, „zero głodu” czy „czysta i dostępna energia”.
Świetnie czyta się pełne feminatywów teksty Janiszewskiego, które wprowadzają informacje; poza tym blokom tekstu towarzyszą dialogowe scenki Skorwidera prezentujące postaci prowadzące luźne rozmowy. Co wyjątkowo cenne, „Świat do remontu” pokazuje, że w różnych częściach świata inne osoby mierzą się z problemami, które z polskiej perspektywy łatwo przeoczyć.
Spośród omówionych książek „Świat do remontu” wydaje się najbardziej zaangażowany społecznie i politycznie, a tym samym sprawdzi się świetnie dla odbiorczyń i odbiorców zaznajomionych z problemami, jakim czoło stawiają aktywiści walczący o dobro Ziemi. Równocześnie młodsze czytelniczki i czytelnicy mogą sięgnąć po pozostałe publikacje (zarówno beletrystykę, jak i książki non-fiction), które świetnie wprowadzą w tematy związane z ochroną naszej planety.
Przypis:
[1] O „Ziemi, żywej planecie” Ainy Bestard pisałem na łamach „Kultury Liberalnej” w 2020 roku [].
Książki:
Franck Prévot, Aurélia Fronty, „Wangari Maathai. Kobieta, która posadziła miliony drzew”, przeł. Katarzyna Skalska, wyd. Zakamarki, Poznań 2023.
Proponowany wiek odbiorcy: 6+ (informacja wydawcy)
Ruth Lillegraven, Jens Kristensen, „Klub Przyjaciół Planety. Czarne łabędzie”, przeł. Karolina Drozdowska, wyd. Widnokrąg, Piaseczno 2023.
Proponowany wiek odbiorcy: 6+ (informacja wydawcy)
Ruth Lillegraven, Jens Kristensen, „Klub Przyjaciół Planety. Znikająca chata”, przeł. Karolina Drozdowska, wyd. Widnokrąg, Piaseczno 2023.
Proponowany wiek odbiorcy: 6+ (informacja wydawcy)
Anna Skowrońska, „Ziemia”, oprac. graf. i il. Agata Dudek, Małgorzata Nowak, Muchomor, Warszawa 2022.
Proponowany wiek odbiorcy: 10+ (informacja wydawcy)
Aina Brestard, „Wokół Słońca. Nasze miejsce w kosmosie”, przeł. Karolina Jaszecka, wyd. Tatarak, Warszawa 2022.
Proponowany wiek odbiorcy: 5+ (informacja wydawcy)
Boguś Janiszewski, „Świat do remontu. Cele zrównoważonego rozwoju ONZ. To, o czym dorośli Ci nie mówią”, il. Max Skorwider, wyd. Publicat, Poznań 2023.
Proponowany wiek odbiorcy: 10+
Rubrykę redaguje Paulina Zaborek.
Skoro tu jesteś...
...mamy do Ciebie małą prośbę. Żyjemy w dobie poważnych zagrożeń dla pluralizmu polskich mediów. W Kulturze Liberalnej jesteśmy przekonani, że każdy zasługuje na bezpłatny dostęp do najwyższej jakości dziennikarstwa
Każdy i każda z nas ma prawo do dobrych mediów. Warto na nie wydać nawet drobną kwotę. Nawet jeśli przeznaczysz na naszą działalność 10 złotych miesięcznie, to jeśli podobnie zrobią inni, wspólnie zapewnimy działanie portalowi, który broni wolności, praworządności i różnorodności.
Prosimy Cię, abyś tworzył lub tworzyła Kulturę Liberalną z nami. Dołącz do grona naszych Darczyńców!
PRZECZYTAJ INNE Z TEGO NUMERU
KOMENTARZE
