Powstanie w getcie warszawskim to przede wszystkim dwa nazwiska – Marek Edelman oraz Mordechaj Anielewicz. Opowieść Edelmana przez dekady była właściwie tą jedyną, bo wysłuchaną. Ale przeżyli też inni. I inne. Te ostatnie bardzo rzadko zabierały głos lub nie zabierały go wcale. Teraz go otrzymały.
Książka Ivana Jablonki to historia emigracji jego dziadków – Żydów i komunistów – z Polski do Francji oraz ich tragicznej śmierci w Auschwitz. Choć pisana przez historyka jest pełna osobistych przemyśleń i opisów jedynie prawdopodobnych zdarzeń. Autor ciągle balansuje na granicy naukowej rzetelności i literatury pięknej. Czy jest to jednak czymś złym?
Wojna w Ukrainie na nowo postawiła problem ukarania zbrodniarzy wojennych. W ten sposób znakomita książka Pawła Machcewicza i Andrzeja Paczkowskiego o rozliczeniach po 1945 roku nabiera zupełnie nowego znaczenia i wskazuje możliwe rozwiązania.
O brawurowym, nieznanym w Polsce debiucie Patricka Modiano, Żydach kolaborantach i o tym, dlaczego wystarczy przeczytać jedną powieść tego noblisty, żeby znać (prawie) wszystkie pozostałe powieści jego autorstwa.
Pod koniec lat pięćdziesiątych cała rodzina Itzhaka Goldberga wyemigrowała z Polski do Izraela. W drugiej części autobiograficznego eseju autor opisuje trudne doświadczenia ocalałych z Holokaustu w nowym żydowskim państwie oraz powrót do Polski w czasach transformacji.
Po wybuchu drugiej wojny światowej rodzice Itzhaka Goldberga stracili wszystko, jego matka ledwo przeżyła Auschwitz. Po wojnie ojciec zaangażował się w budowę komunizmu. Pod koniec lat pięćdziesiątych cała rodzina przeniosła się do Izraela. Publikujemy pierwszą część autobiograficznego eseju o żydowskiej tożsamości, komunizmie, Izraelu, współczesnej Polsce i bolesnych rozliczeniach z przeszłością.
„Powrót do Edenu” to melancholijna, mądra opowieść o rodzinie, przemijaniu i trudnym życiu we frankistowskiej Hiszpanii. Paco Roca po znakomitym „Domu” znów udowadnia, że jest jednym z najciekawszych europejskich twórców komiksów.
Wyleżyńska była postacią dość dobrze znaną w środowisku intelektualno-artystycznym międzywojennej Polski. Napisała kilka powieści i wiele tekstów publicystycznych. Większą cześć Dwudziestolecia spędziła we Francji. Do kraju powróciła na krótko przed wybuchem wojny. Jej wojenne zapiski to ważne źródło dla historyków tego burzliwego wydarzenia.
Jest rok 1947. Lejb Majzels zostaje zatrudniony przez Centralny Komitet Żydów w Polsce (CKŻP), aby odszukać żydowskie dzieci, które ukrywały chrześcijańskie rodziny i negocjować ich wykup. Na zdjęciach wygląda jak przeciętny polski urzędnik. I to właśnie wygląd pozwala mu bezpiecznie poruszać się po miastach, a częściej wsiach. Bo w Polsce dla Żydów wojna się nie skończyła.
Uderzającą cechą umysłu Czapskiego jest obserwowanie świata bezzałożeniowo, bez przedustawnego podziału jego elementów na te, które są dobre, i te, które są złe – a dotyczy to również ludzi. Taki jest też jego „Dziennik wojenny”, w którym widać przymiarki do „Na nieludzkiej ziemi” – najbardziej znanego w Polsce i na świecie utworu tego autora.
W maju 1945 roku na wieść o zbliżaniu się Armii Czerwonej prawie tysiąc mieszkańców niemieckiego miasteczka Demmin popełniło samobójstwo. Kessler nie zwraca się jednak ku przeszłości. Opisuje teraźniejszość, którą przenika to, co minione. Uświadamia nam, że śmierć zdarza się nie w historii, lecz w geografii – przynależy do miejsca, na zawsze, jest nieusuwalna i zagarnia przyszłość.
„Porządek dnia” Érica Vuillarda do swoiste memento. W niewielkiej, nagrodzonej Nagrodą Goncourtów książce autor ujawnia kulisy polityki ustępstw prowadzonej przez Zachód wobec Hitlera. Dziś lektura tej opowieści automatycznie przywodzi na myśl politykę resetu w relacjach z Putinem i wojnę w Ukrainie. Tylko czy historia może nas czegokolwiek nauczyć?
Czym jest książka Malapartego? Prawdę mówiąc, nie wiem. Reportażem? Do pewnego stopnia. Fikcją? Trochę. Próbą wybielenia własnej postaci przez narcystycznego dandysa, do końca zakochanego we władzy? O tak. Arcydziełem? Na pewno.
„Józef Beck, odrzucając żądania niemieckie i przyjmując ofertę sojuszu ze strony rządu brytyjskiego, nie był wcale przekonany o tym, że wszystko jest już rozstrzygnięte i teraz oczekujemy klęski. Uważał, że dyplomacja nie powiedziała jeszcze ostatniego słowa i że Niemcy nie mogą wygrać wojny z całym światem, więc być może się cofną. Jeżeli ktoś nazywa to naiwnością, to ja się nie zgadzam” – mówi prof. Marek Kornat, współautor biografii Józefa Becka.
Ostrowska pokazuje, że zapominanie jest praktyką. Jest pracą, która ma prowadzić do niedopuszczenia pewnej obecności. To, że w naszej zbiorowej pamięci nie ma miejsca na ofiary nazistowskiego reżimu prześladowane za swoją nieheteronormatywność jest właśnie jej owocem.
