Dlaczego Rosjanie od lat terroryzują cały świat, decydując się na zbrodnicze wojny w krajach ościennych? Prosta odpowiedź brzmi: bo mogą. Próbując zrozumieć ten destrukcyjny pęd, można jednak wyjść poza figurę nieodzownego imperializmu. Być może czas Rosji na globalnej arenie minął i to stąd biorą się jej dzisiejsze paroksyzmy nienawiści – pisze rosyjski historyk Aleksander Etkind.
Książka Eduarda Galeana to praca już klasyczna, która wpasowuje się doskonale w popularne obecnie ujęcie postkolonialne. Czytać ją jednak warto również po to, by zadawać pytania niepopularne – czy kolonializm jest kluczem do wszystkiego?
Populiści i autokraci wielokrotnie odwołują się do historii, uzasadniając swoje rządy. Jak to wygląda w praktyce w Rosji (i w Polsce), dlaczego jest tak skuteczne i czy możemy się temu przeciwstawić?
Kim był Churchill? Politycznym nowatorem i mężem opatrznościowym, który nadawał kierunek swojej epoce? Czy też uosobieniem jej najgorszych, imperialnych cech? W książkach Niny Smolar i Tariqa Alego poznajemy oba oblicza tego brytyjskiego polityka.
„Spod pióra rosyjskich historyków wyszło wiele krytyk stalinizmu i stalinowskich represji. Niestety, temat imperialnej polityki Rosji – zarówno carskiej, jak i radzieckiej – praktycznie nie jest poruszany”, mówi kazachska historyczka Botakoz Kassymbekowa
„Myślę, że po zakończeniu zimnej wojny wielu zachodnich badaczy bezkrytycznie przyjęło rosyjski punkt widzenia. Według nich wcześniejsze spojrzenie na ZSRR było przesiąknięte orientalizmem. Aby się z niego wydobyć – jak mówili – powinniśmy spojrzeć na Innego jego własnymi oczami. Niestety, tym «innym» prawie zawsze była wyłącznie Rosja, nie inne poradzieckie republiki” – mówi ukraiński filozof Wołodymyr Jermołenko.
Żyjąc w postnarodowej Europie, często nie pamiętamy już, jak potężną siłą sprawczą w dziejach jest walka w obronie narodowej tożsamości. Ale na przykład dla Tuwy, która tylko w pierwszym miesiącu wojny utraciła na Ukrainie 96 poborowych, brzmieć to musi jak bajka o żelaznym wilku. Trzystutysięcznego narodu nie stać na taką daninę krwi dla Rosji.
Wernisaże w Sejnach i Narewce to więcej niż wydarzenia lokalne: dotyczą doświadczenia wojny i odpowiedzi, jaką może na nią być sztuka, a także próby ocalenia obszarów dialogu kultur.
Dla uzasadnienia swoich wielkomocarstwowych ambicji Kreml instrumentalnie wykorzystuje narracje historyczne. Stanowią one zlepek faktów, kłamstw, przeinaczeń i imperialnej propagandy. Oto vademecum, które pomaga zorientować się w putinowskiej mitologii historycznej.
Wojna w Wietnamie na dobre zakorzeniła się w popkulturze, stając się pretekstem do dyskusji o ślepej przemocy i amerykańskim imperializmie. Dziś widzimy ją zazwyczaj przez intelektualne okulary znanych twórców. Książka Masona to relacja zwykłego, naiwnego do bólu żołnierza.
„Ukraina nie prowadzi antypolskiej polityki. Prowadzi politykę ukrainotwórczą i antysowiecką, antyrosyjską. Nie było do tej pory żadnej intencjonalnej antypolskiej narracji, ale jeszcze trochę tego konfliktu z Polską i ona się pojawi”, mówi Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, dyrektor programu zagranicznego „Otwarta Europa” Fundacji im. Stefana Batorego, była ambasador Polski w Rosji.
Z tytułu wystawionej w warszawskim Teatrze Powszechnym „Wojny i pokoju” bez większego ryzyka można by usunąć drugi człon. Wojnę toczą tu wszyscy ze wszystkimi; rokowań pokojowych nie przewidziano. Niestety w rozpętanej na scenie batalii polegli również twórcy spektaklu.
„Akimudy”, napisana dwa lata temu powieść Wiktora Jerofiejewa o konflikcie Rosji z tajemniczym państwem umarłych, okazała się prorocza. Jej adaptacja teatralna w reżyserii Piotra Siekluckiego miała premierę na początku października, gdy nikt już nie miał złudzeń co do neoimperialnych ambicji Kremla. Spektakl uświadamia, że artysta może dostrzec więcej niż najlepsi analitycy polityczni.
Istnieje nacjonalizm ukraiński. Trudności pojawiają się, gdy przychodzi do jego nazwania i analizy. Pojęcie nacjonalizmu niesie w języku polskim ogromny ładunek pejoratywny, kiedy wspomina się o nacjonalizmie ukraińskim, Polak natychmiast przypomina sobie zbrodnie na Wołyniu z lat 1943–44.
Łukasz Pawłowski Imperializm, pragmatyzm, izolacjonizm Kiedy mniej więcej rok temu w Wielkiej Brytanii na dobre rozpoczynała się kampania wyborcza, zwycięzcy Konserwatyści prowadzili ją przede wszystkim pod hasłami zmiany polityki wewnętrznej – wprowadzenia drastycznych oszczędności i załatania dziury budżetowej. Politykę zagraniczną również planowano podporządkować temu celowi – miała stać się „bardziej pragmatyczna”, nastawiona na robienie interesów […]