W Polsce istnieją trzy drogi myślenia o hiszpańskiej wojnie domowej. W pierwszym, rozpowszechnionym w PRL-u, wojna to proletariacka rewolucja. W drugim, będącym odreagowaniem tego pierwszego, dokonuje się próby wybielania faszystów. W trzecim źródłem jest literatura piękna (Orwell, Weil, Hemingway, Bernanos). Pora wojnę domową w Hiszpanii opowiedzieć zupełnie inaczej.
Rosja przypomina potężnie zbudowanego, bardzo niezgrabnego i bardzo przewrażliwionego człowieka, który nie umie panować nad własnymi emocjami, wszędzie dopatruje się wrogości i zniewag wobec siebie i który nigdy nie potrafił się zdecydować, jaki styl życia powinien ostatecznie wybrać. Wybrał więc styl najgorszy z możliwych.
Mamy dziś coraz mniej tolerancji dla hipokryzji. Jeżeli codzienność jakiegoś filozofa była jaskrawo sprzeczna z poglądami, które głosił, to uważamy, że na jego filozofii ciąży skaza fałszu. To jednak pogląd niemądry. W swojej najnowszej książce powiela go – i to niekonsekwentnie – Piotr Nowak.
Arthur Koestler, syjonista i komunista, egotyk i utopista, postać ważna dla zrozumienia XX wieku. Książka Michaela Scammella jest jak jej bohater – przyciąga i odpycha, zachwyca głębią spojrzenia i irytuje. Nie jest to biografia łatwa, ale z pewnością warta zgłębienia.
Dla Simona Leysa Orwell jest jednym z najważniejszych antytotalitarnych pisarzy epoki. Ale belgijski krytyk potrafi też pokazać skazy na wizerunku tego laickiego świętego. Praktykowanie ascezy było w jego życiu, tak jak u Simone Weil, doprowadzone niemal do granic masochizmu.
Po serii powieści-błyskotek Twardoch nareszcie napisał dzieło na miarę „Dracha” – swojego największego literackiego dokonania. Opowiadając mroczną historię byłego komunisty Konrada Wilgemowicza Widucha, pisarz nie boi się (wreszcie!) nieprzejrzystości i wieloznaczności. „Chołod” to powieść, która „nie myśli się za nas”.
„Wolna” to głośna autobiograficzna opowieść Lei Ypi, wykładowczyni filozofii politycznej w London School of Economics. Autorka z wnikliwością i humorem opisuje dorastanie w przechodzącej transformację Albanii i próby zrozumienia, co tak naprawdę oznacza być wolnym.
O tym, kim był Michaił Gorbaczow, ostatni przywódca ZSRR, i jak po śmierci oceniają go Zachód i Rosjanie, Jakub Bodziony rozmawia z Bartkiem Gajosem, historykiem i analitykiem w Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia.
Leonid Iljicz Breżniew zmarł na Kremlu w nocy z 9 na 10 listopada 1982 roku. Jego państwowy pogrzeb był dość osobliwy. Zwłaszcza jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że radzieckie władze deklarowały ateizm i niechęć do religii.
Pływanie było obok seksu ulubioną rozrywką Mao, co dobrze pokazuje ukute w kręgach partyjnych wyrażenie. „Pójść na basen” oznaczało spotkać się z przewodniczącym. To właśnie na basenie Mao upokorzył Chruszczowa i od spływu w Jangcy rozpoczął rewolucję kulturalną.
Pod koniec lat pięćdziesiątych cała rodzina Itzhaka Goldberga wyemigrowała z Polski do Izraela. W drugiej części autobiograficznego eseju autor opisuje trudne doświadczenia ocalałych z Holokaustu w nowym żydowskim państwie oraz powrót do Polski w czasach transformacji.
Po wybuchu drugiej wojny światowej rodzice Itzhaka Goldberga stracili wszystko, jego matka ledwo przeżyła Auschwitz. Po wojnie ojciec zaangażował się w budowę komunizmu. Pod koniec lat pięćdziesiątych cała rodzina przeniosła się do Izraela. Publikujemy pierwszą część autobiograficznego eseju o żydowskiej tożsamości, komunizmie, Izraelu, współczesnej Polsce i bolesnych rozliczeniach z przeszłością.
Współczesny populizm nie broni status quo, ale dąży do radykalnych zmian. Jest więc ruchem rewolucyjnym, a nie konserwatywnym. Nie jest przypadkiem, że w oficjalnym programie wyborczym PiS-u z 2019 roku ani razu nie pada słowo „konserwatyzm”.
Komunizm w Polsce postrzega się jako ideowy monolit i twór obcy. Książka „Bunt, podziemie, władza” narusza te wyobrażenia, a w rozmowie z Erykiem Krasuckim autor wyjaśnia, skąd wzięli się „Oni”, czym były „osobiste komunizmy” i dlaczego pewien łódzki prawnik nie nadawał się do rewolucyjnej roboty.
Michał Przeperski stworzył biografię wzorcową. Nie jest tylko dziejopisem, który uporządkuje życiorys Rakowskiego i odsłoni jego mistyfikacje. Ma na temat bohatera własne zdanie, potrafi je uargumentować – i robi to, zachęcając czytelnika do lektury zaangażowanej.
