Pod koniec lat pięćdziesiątych cała rodzina Itzhaka Goldberga wyemigrowała z Polski do Izraela. W drugiej części autobiograficznego eseju autor opisuje trudne doświadczenia ocalałych z Holokaustu w nowym żydowskim państwie oraz powrót do Polski w czasach transformacji.
Po wybuchu drugiej wojny światowej rodzice Itzhaka Goldberga stracili wszystko, jego matka ledwo przeżyła Auschwitz. Po wojnie ojciec zaangażował się w budowę komunizmu. Pod koniec lat pięćdziesiątych cała rodzina przeniosła się do Izraela. Publikujemy pierwszą część autobiograficznego eseju o żydowskiej tożsamości, komunizmie, Izraelu, współczesnej Polsce i bolesnych rozliczeniach z przeszłością.
Współczesny populizm nie broni status quo, ale dąży do radykalnych zmian. Jest więc ruchem rewolucyjnym, a nie konserwatywnym. Nie jest przypadkiem, że w oficjalnym programie wyborczym PiS-u z 2019 roku ani razu nie pada słowo „konserwatyzm”.
Komunizm w Polsce postrzega się jako ideowy monolit i twór obcy. Książka „Bunt, podziemie, władza” narusza te wyobrażenia, a w rozmowie z Erykiem Krasuckim autor wyjaśnia, skąd wzięli się „Oni”, czym były „osobiste komunizmy” i dlaczego pewien łódzki prawnik nie nadawał się do rewolucyjnej roboty.
Michał Przeperski stworzył biografię wzorcową. Nie jest tylko dziejopisem, który uporządkuje życiorys Rakowskiego i odsłoni jego mistyfikacje. Ma na temat bohatera własne zdanie, potrafi je uargumentować – i robi to, zachęcając czytelnika do lektury zaangażowanej.
Każdy badacz komunistów i komunizmu stąpa po polu minowym uproszczeń, stereotypów i mitów. W jaki sposób ich uniknąć? Przedstawiamy fragment wstępu świeżo opublikowanej książki Łukasza Bertrama „Bunt, podziemie, władza. Polscy komuniści i ich socjalizacja polityczna do roku 1956”.
„Tęgie głowy” to swoista „księga przyjaciół” autora, wśród których są postacie takiego formatu, jak Irena Sendlerowa czy Jan Józef Lipski. Problem w tym, że Michał Głowiński po manichejsku przeciwstawia je tym złym – koniunkturalistom, cynikom, średniakom i cwaniakom – pomijając wszelkie odcienie szarości. W dwóch czy trzech portretach ten schemat uchodziłby uwadze, ale już w kilkudziesięciu szkicach składa się na zbyt uproszczoną wizję dziejów polskiej humanistyki.
16 grudnia 1918 roku w kamienicy Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy Subiektów Handlowych Wyznania Mojżeszowego przy ulicy Zielnej 25 w Warszawie odbył się zjazd założycielski Komunistycznej Partii Robotniczej Polski. Jej powstanie stanowiło jedną z odpowiedzi na palące wyzwania epoki.
W Związku Radzieckim propagandzie służył każdy kotlet podawany w stołówkach i restauracjach – od Kaliningradu po krąg polarny. Polityczne było zarówno to, co jadł pierwszy sekretarz partii komunistycznej, jak i zwykły obywatel. Rozmawiamy o historii Rosji z perspektywy talerza i książce „Rosja od kuchni. Jak zbudować imperium nożem, chochlą i widelcem” z jej autorem, Witoldem Szabłowskim.
Podstawową cechą książki jest szczerość autora, pisanie na pograniczu – zaryzykuję określenie – wspomnieniowego ekshibicjonizmu. Ten zaskakuje, bowiem autor zawsze zdawał mi się człowiekiem łatwym w kontakcie, uśmiechniętym, raczej pewnym siebie – ale introwertycznym. Tu zaś zdumiewająco się odsłania.
Gurvitch to kolorowa, niesłusznie zapomniana postać. Prawnik-awangardzista, anarchista i zwolennik liberalnej demokracji, internacjonalista, który musiał uciekać z ZSRR. Jego ujęcie prawa, będące sprzeciwem wobec prawnego formalizmu, nazywa się często „trzecią drogą”. Jak wygląda ona w działaniu? Gdyby Gurvitch miał się ustosunkować do polskiego kryzysu praworządności, powiedziałby zapewne, że nie da się go sprowadzić do sporów stricte prawnych.
Czym jest książka Malapartego? Prawdę mówiąc, nie wiem. Reportażem? Do pewnego stopnia. Fikcją? Trochę. Próbą wybielenia własnej postaci przez narcystycznego dandysa, do końca zakochanego we władzy? O tak. Arcydziełem? Na pewno.
Bauman nawet po latach upierał się, że „syjonizm to nacjonalizm jak każdy inny”, jakby nie znał historii Żydów. I że „Żydzi są nierozłączną częścią narodów, z którymi żyją”, choć Holokaust wykazał coś wprost przeciwnego – pisze w drugiej odsłonie tekstu o bohaterze „Wygnańca” Henryk Grynberg.
„Mieszkał na Nowotki vis-à-vis mnie. To było serce byłego getta. Wielu Żydów tam mieszkało w nowych blokach. Stamtąd obaj uciekliśmy” – pisze o Zygmuncie Baumanie Henryk Grynberg, zestawiając jego życiorys z własnym doświadczeniem bycia Żydem w komunistycznej Polsce.
W nowej biografii Baumana to Leszek Kołakowski stanowi najważniejszy punkt odniesienia dla Domosławskiego i nie trudno zgadnąć, kogo z tej dwójki obdarza on większą sympatią. Pod względem dorobku Bauman i Kołakowski to jednak dwie różne ligi. Pierwszy jest co prawda świetnym aforystą i „czułym narratorem naszych lęków i nadziei”, ale to drugi pozostaje kartografem kreślącym mapę Ducha. A to z Ducha rodzą się nadzieje.