Z centrum widać najwięcej
Ograniczają nas dwa podstawowe nieporozumienia: po pierwsze, przekonanie, że proces odkrywania historii można kontrolować. Drugim nieporozumieniem jest mieszanie historii z prawem. Wyrok przeciwko Janowi Grabowskiemu i Barbarze Engelking jest pierwszym sukcesem „sądownictwa historycznego”.
Zupełnie błaha sprawa kilku słów w amerykańskim magazynie zamieniła się w Polsce w Poważną Sprawę Państwową. Polski rząd i jego prawicowa machina propagandowa są zorganizowane właśnie do tego rodzaju działań. Zareagowaliby dokładnie tak samo, niezależnie od tego, jakich słów użyłaby Gessen.
21 postulatów „Solidarności” może być narzędziem w dyskusji, która wraca niczym bumerang: współcześni młodzi, domagający się przecież tego samego, co ich rówieśnicy 40 lat temu, są prezentowani jako leniwi i roszczeniowi.
Wolność, równość, braterstwo… Ale nie dla wszystkich. Na czym opierała się wiara w cywilizacyjną misję Francji na początku XX wieku, najlepiej widać w dziecięcych podręcznikach do historii. Bywają lepszym barometrem polityki historycznej niż międzypaństwowe wojny o pamięć.
„Polanim” to wciągająca i żywo napisana opowieść o obecności polskich Żydów w Izraelu. Na jej zapleczu kryją się jednak klisze, stereotypy i fałszywe wyobrażenia, zakorzenione w inteligenckim nacjonalizmie.
Polityka muzealna to więcej niż historyczna: jest jej najgorszą emanacją. A przy tym niebezpiecznym refleksem najpodlejszych czasów.
Szanowni Państwo! „Parlament Europejski […] podkreśla, że wybuch drugiej wojny światowej […] był bezpośrednim skutkiem osławionego radziecko-nazistowskiego traktatu o nieagresji z 23 sierpnia 1939 r., znanego także jako pakt Ribbentrop-Mołotow, i jego tajnego protokołu dodatkowego, na mocy którego dwa totalitarne reżimy dążące do podboju świata podzieliły Europę na dwie strefy wpływów”. Powyższa treść wrześniowej rezolucji […]
„Polityka wewnętrzna Putina znalazła się w ślepym zaułku. Gospodarka jest stanie zastoju, nie ma pozytywnych pomysłów na politykę regionalną, narastają problemy z infrastrukturą, środowiskiem… Być może z tego powodu prezydent i jego doradcy uznali, że należy wrócić do rozważań na temat wielkości Związku Radzieckiego i międzynarodowych sukcesów Rosji”.
Wśród wielu obywateli niemieckich reakcja na roszczeniowy styl uprawiania polityki historycznej polskiego rządu jest jedna i właściwie niezależna od pozycji na politycznym spektrum. Można ją streścić następująco: Chcecie reparacji za straty wojenne? My zaczniemy liczyć koszty utraty wschodnich prowincji Rzeszy.
Nikt nie neguje szlachetnych zamiarów i bohaterstwa warszawskich powstańców z 1944 roku. Chyba wszyscy jesteśmy gotowi skłonić głowę przed ich mogiłami. Może jednak warto zadać pytanie, po co to wszystko było?
No więc znów mamy napięcie w sprawie żydowskiej. Desant obrońców Ojczyzny okopał się w fotelach audytorium École des Hautes Études en Sciences Sociales i dał odpór. Zupełnie jak w komunizmie, kiedy dawano odpór i nas wzywano do dania oporu… niekoniecznie zresztą imperialistom, nieraz tym, których też definiowano jako wrogów ojczyzny.
Polska oraz Izrael postrzegają politykę historyczną bardzo podobnie. Oba kraje konkurują o to, który z narodów przedstawi swoje przeszłe cierpienia jako bardziej unikalne – pisze Karolina Wigura.
Jarosław Kaczyński powiedział kiedyś, że chciałby być „emerytowanym zbawcą narodu”. Mateusz Morawiecki najwyraźniej chciałby być zbawcą zatrudnionym na pełen etat. Wynikający z tego pragnienia autowizerunek, jaki stara się nam „sprzedać” premier, staje się coraz bardziej groteskowy.
„Dobra zmiana” trwa w Polsce od trzech lat. Argument „przez osiem ostatnich lat” wypalił się jakiś czas temu, trudno też po upływie trzech czwartych kadencji używać zgranej płyty mówiącej o wewnętrznych wrogach, którzy uniemożliwiają realizację złożonych obietnic.
Setna rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości póki co nie przynosi pogłębionej refleksji, a raczej blade rytuały i sentymentalne mity. Nowy cykl tekstów „Kultury Liberalnej” proponuje alternatywę – namysł nad niepodległością jako doświadczeniem ważnym, ale trudnym i nie zawsze pięknym.