Z centrum widać najwięcej
W folklorze żydowskim istnieje powiedzonko: „Co powinien robić Żyd, gdy historia wychodzi na ulicę? Wejść szybko do najbliższej bramy, by go nie stratowała”. Co miało zrobić słabe państwo w sytuacji ataku ze wszystkich stron? Nawet bramy do schowania się nie miało.
Nikt nie neguje szlachetnych zamiarów i bohaterstwa warszawskich powstańców z 1944 roku. Chyba wszyscy jesteśmy gotowi skłonić głowę przed ich mogiłami. Może jednak warto zadać pytanie, po co to wszystko było?
„Jest coś głęboko niepokojącego w tym, że krwawe historie przeszłości tak bardzo dziś inspirują, że otaczamy się obrazami katastrof i tragedii”, mówi zastępca dyrektora Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku.
„Kiedy zobaczyłem, że nie mamy broni, zorientowałem się, że jesteśmy bardzo, bardzo słabi, a powstanie jest klęską. Tylko czekałem – nie powiem, że ze spokojem, ale z rezygnacją. Kiedy to się skończy i jak tragicznie się skończy?”, mówi były żołnierz AK.
Od kilku lat obchody rocznicy wybuchu powstania warszawskiego zaczynają nabierać niespotykanego rozmachu, a dominującą rolę zaczynają odgrywać grupy radykalne. Rodzi się pytanie: kto tak naprawdę wygrywa walkę o pamięć o powstaniu?
„Miłosz dość wcześnie zaangażował się w opinię, że twórczość pokolenia wojennego nie ma żadnej przyszłości, bo to skansen postromantyczny, na dodatek cuchnący nacjonalizmem. Potem ze zdumieniem widział, że ich wiersze wchodzą do kanonu lektur”. O konflikcie autorów „Sztuki i Narodu” z Czesławem Miłoszem opowiada profesor Stanisław Bereś.
Zapraszamy na seminarium poświęcone sporowi Jana Kotta i Marii Dąbrowskiej dotyczącemu twórczości Josepha Conrada, za którym krył się powojenny spór o powstanie warszawskie.
Kiedy kurator chce nagradzać kibiców medalem za wywieszenie płachty z moczarowską wersją historii, a partia rządząca i opozycja stawiają na wystrzały PR-owe, przed Polską można rysować tylko scenariusze chaosu.
„Nawet jeśli intencje tzw. pedagogiki wstydu były najlepsze, nie wypaliła. Wywołała za to reakcję. Obecny sukces konserwatywnej prawicy na polu polityki historycznej jest zasługą «Gazety Wyborczej»” – twierdzi dyrektor TVP Historia.
W dyskusji o filmie Jana Komasy wciąż pojawiają się nowe głosy, w tym również polemiki z recenzjami krytycznymi. Czy blockbuster dla nastolatków może być jednocześnie dziełem demaskującym teatr wojny?
Czy istnieje wspólna europejska narracja, która nie wychodziłaby od słynnego powojennego hasła „nigdy więcej”, lecz opierała się na afirmacji przeszłości? Młodzi badacze próbują odpowiedzieć na to pytanie, analizując sześć figur i wydarzeń: Karola Wielkiego, Wikingów, Turków, ucieczkę i wypędzenie, powstanie warszawskie i masakrę w Srebrenicy.
„Miasto 44” pojawiło się na ekranach, kiedy jeszcze nie opadł kurz po obchodach 70. rocznicy powstania warszawskiego. Jan Komasa usiłował opowiedzieć tragiczną historię w sposób nowoczesny, opierając ją na mikroopowieściach. Tym jednak, co przede wszystkim udało mu się umniejszyć, są emocje – i sens.
W miejscu, gdzie 70 lat temu wydano rozkaz zburzenia Warszawy, wystawa Muzeum Powstania Warszawskiego wkracza z tragiczną historią wschodniego sąsiada. Jak opowiedzieć Niemcom o powstaniu warszawskim i jakiej reakcji się po nich spodziewać?
W rocznicę wybuchu powstania warszawskiego w Domu Towarowym Braci Jabłkowskich odbył się wernisaż wystawy „Bejrut – Warszawa. Po-Wstanie”. Zdjęcia wykonane w 1993 r. przez 14-letniego Fadiego Zabada pokazują stolicę Libanu zniszczoną w wyniku wojny domowej. W takim kontekście nie sposób nie czynić porównań do unicestwionej Warszawy.
Dziś wiele osób zastanawia się nad zasadnością decyzji o wybuchu powstania zapominając, że Polska leżała pomiędzy dwoma najbardziej krwiożerczymi dyktaturami w historii Europy. Zrezygnowanie z powstania nic by nie zmieniło, twierdzi w rozmowie z „Kulturą Liberalną” Alexandra Richie, autorka książki „Warszawa 1944”.