Z centrum widać najwięcej
Italo Calvino jest jednym tych z pisarzy, dla których literatura była przede wszystkim wyrafinowaną grą, szaradą. Warto sobie jednak uprzytomnić, że ten przekonany lewak i postmodernista oddawał szczery, nieironiczny hołd zarówno przeszłości, jak i tradycji, nie dostrzegając żadnej sprzeczności w swojej postawie.
Jest rzeczą pewną, że wśród opublikowanych dotąd korespondencji wielkich polskich intelektualistów XX wieku listy Miłosza i Błońskiego należą do pozycji najistotniejszych. Miłosz to gigant poezji i eseistyki, Błoński – krytyki literackiej. Jedyne wątpliwości budzi tylko edytorski aspekt tego tomu.
Gdyby każdy twórca pojawiający się na kartach tej książki miał swój „pogłębiony”, „kontekstowy” i „komentujący” przypis, objaśnienia zmieniłyby się w historię literatury, a to nie było ani moim zamiarem, ani ambicją, ani nie byłoby zgodne z tym, co sam Głażewski postuluje.
„Imperium zła” można uznać za swego rodzaju wstęp do opus vitae Sarnowa, czyli czterotomowego bestsellera „Stalin i pisarze”. W tym treściwym eseju Sarnow pokazuje świat, w którym kontrola jest najwyższą formą zaufania, a wszelkie relacje między pisarzami a władzą naznaczone są piętnem wyborów politycznych.
W szeroko omawianej „Krótkiej wymianie ognia” jest wszystko, co tak dzisiaj piętnujemy: wykorzystywanie stosunków władzy i uprzedmiotowienie. Z tym że ofiarą pada nie kobieta, lecz mężczyzna. Co na to krytycy i krytyczki? Grzmią? Nie. A przecież niedawno umówiliśmy się, że stop tolerancji dla molestowania, że teraz jest era #MeToo i Janusz Rudnicki musi odejść.
Jeżeli ktoś szuka jakiegoś literackiego pomostu pomiędzy wyrachowaniem „uznanych” a zapalczywością „młodych”, niech pyta o Radosława Jurczaka. O jego debiutanckim tomiku, który „szturmem powinien wziąć tegoroczne debiuty”, pisze Krzysztof Sztafa.
Jak wiadomo, Nabokov początkowo nie przepadał za Cervantesem. Ostatecznie pozbył się uprzedzeń, być może dlatego że w kastylijskim prozaiku rozpoznał samego siebie – osobę wplątaną w grę kształtów i brzmień słów, uwikłaną w mistyfikacje literatury.
O ekopoezji, roli wyobraźni w kryzysie ekologicznym i szkodliwości przeciwstawiania natury kulturze Justynie Czechowskiej opowiadają Julia Fiedorczuk i Gerardo Beltrán.
Czym jest literatura kobieca? Czy kategoria ta jest nadal aktualna i czy niesie w sobie potencjał emancypacyjny? Czy kobiety-pisarki padają ofiarami dyskryminacji płciowej?
Marcel Reich-Ranicki. Zawsze się zastanawiałem, co właściwie to nazwisko mówi Polakom. Teraz jest okazja, żeby to pytanie pogłębić. Bo tydzień temu MRR zmarł we Frankfurcie w wieku 93 lat.
