Dziesiątki tysięcy ludzi zebrały się wieczorem 16 lutego na Placu Bohaterów w Budapeszcie, by protestować przeciwko ułaskawieniu zamieszanego w aferę pedofilską Endrego K. Czego protest nauczył węgierską opozycję?
„Śmierć przychodzi nawet latem” Zsuzsy Bánk to przede wszystkim kronika śmiertelnej choroby i odchodzenia ojca autorki, węgierskiego uchodźcy, który wyjechał do Niemiec po stłumionej przez radzieckie czołgi rewolucji 1956 roku. Jest to jednak również obraz szczęśliwych chwil spędzanych wspólnie z rodziną, wspomnienie pogodnej melancholii węgierskiej prowincji i magii przedmiotów związanych z bliskimi, które są w stanie ożywiać umarłe światy.
„To nie jest nowe ani zaskakujące, choroba i śmierć są nieodłącznymi elementami węgierskiej rzeczywistości, są tu zadomowione, odkąd pamiętam, odkąd spędzamy tu lato. Tyle że teraz to my jesteśmy głównymi bohaterami”, pisze Zsuzsa Bánk w książce o śmierci ojca, żałobie, Węgrzech i wspomnieniach utraconej Arkadii. Zapraszamy do lektury wywiadu z autorką i fragmentu książki w przekładzie Elżbiety Kalinowskiej.
Czy Polska i inne kraje naszego regionu są jeszcze częścią Zachodu? Co łączy, a co dzieli państwa Europy Środkowo-Wschodniej? Czy istnieje nasza regionalna tożsamość i wspólne interesy? O tym rozmawiają dr Dominik Héjj, Jerzy Haszczyński i Jarosław Kuisz. Punktem wyjścia do rozmowy jest esej, który napisał Milan Kundera – „Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej”.
Marcin Fałkowski, ambasador RP w Iranie, gościł na przyjęciu z okazji 44. rocznicy powstania islamskiej republiki. To tak, jakby zachodni ambasadorzy stawili się na obchody 22 lipca w 1982 roku, świeżo po wprowadzeniu stanu wojennego. Takie porównanie byłoby krzywdzące i dla reżimu generała Jaruzelskiego, który przez osiem lat zabił mniej ludzi niż reżim Raisiego przez osiem tygodni, i dla państw zachodnich, którym taki pomysł nie przyszedł do głowy.
Co takiego udało się Orbánowi, co jak dotąd nie udało się Kaczyńskiemu? I w takim razie: na jakie posunięcia władzy warto być wyczulonym?
„Kraina baśni jest dla wszystkich” to zbiór opowiadań będących retellingiem tradycyjnych baśni, a także mniej znanych opowieści węgierskich. Książka jest artystyczną odpowiedzią na pogłębiającą się na Węgrzech dyskryminację mniejszości – zwłaszcza seksualnych i etnicznych.
„Funkcjonujemy w świecie, w którym kapitał ma narodowość i podlega ocenie etycznej, dlatego kluczowa jest świadomość. Musimy wziąć pod uwagę więcej czynników i nie możemy usprawiedliwiać się, że nie wiedzieliśmy, że firma X czy Y wykorzystuje niewolniczą pracę Ujgurów w Sinkiangu. Wojna pokazała nam, że potrafimy podejmować decyzje, które mają wpływ na nasz portfel. Czy rzeczywiście zyskujemy na tym, że za te 5,31 złotego możemy kupić sobie zaparzacz do herbaty w kształcie kupy psa?”.
„Rosja jest przekonana, że Unia Europejska nie jest gotowa na zmierzenie się z długotrwałą wojną w Ukrainie. W obecnej sytuacji dochodzi do konfrontacji dwóch światów – świata pokoju i świata wojny. Musimy być przygotowani na zapłacenie ceny za wsparcie Kijowa”, mówi marszałkini litewskiego Sejmu.
Szanowni Państwo! Przemówienie, które wygłosił w sobotę w Warszawie Joe Biden, zebrało mieszane recenzje. Niektórzy przekonywali, że miało ono historyczne znaczenie, a prezydent Stanów Zjednoczonych ogłosił w nim nastanie nowej epoki w stosunkach międzynarodowych. Inni wskazywali, że nie zawierało ono nowych deklaracji, a w szczególności nie wzmacniało pozycji Ukrainy, która broni się przed rosyjską inwazją. […]
„Jeszcze dwa tygodnie przed inwazją Orbán powiedział, że ludzie myślący podobnie do niego mogą przetrwać tylko w sojuszu z prawosławiem. Jego zdaniem ludzie, którym zależy na obronie tradycyjnych wartości, nie mają czego szukać na Zachodzie” – o wyborach parlamentarnych na Węgrzech opowiada prof. Zsolt Enyedi.
„W okresie rządów Donalda Trumpa zadziwiało mnie, jakim cudem lider polityczny może być aż tak ignorancki. Tymczasem było tak wiele rzeczy, które mógł zrobić dla wzmocnienia swojej władzy! To była pycha. Nie chciał uczyć się od zaawansowanych krajów Wschodu i zapłacił za to cenę” – mówi węgierski konstytucjonalista András Sajó, autor książki „Ruling by Cheating”.
Węgry Viktora Orbána były wielokrotnie przedstawiane przez różnych polityków prawicy jako wzór do naśladowania. Co obecnie oznaczałoby zrealizowanie hasła o „Budapeszcie w Warszawie”?
Węgry stworzyły niebezpieczny precedens. Pokazały, że o odejściu od systemu liberalnej demokracji można nie tylko o tym mówić, ale zrobić to na oczach Europy. Dlatego tamtejszy kryzys praworządności jest groźny nie tylko dla Węgrów, ale i dla obywateli innych krajów rządzonych przez przywódców z autokratycznymi fantazjami. Przykład Polski pokazuje jak bardzo – dla naszych władz kolejność rozbioru praworządności na Węgrzech jest jak gotowy scenariusz, który, po odpowiednim dostosowaniu, wystarczy wprowadzić w życie.
Jeśli Unia Europejska okaże się niezdolna do zastosowania sankcji wobec dyktatorów panujących wewnątrz jej granic, może po prostu nie przetrwać. I może, w takim przypadku – nie powinna.